تکفیر د کفر له ریښې څخه اخیستل شوی، چې مانا یې په الله جل جلاله او د حضرت محمد ﷺ پر رسالت باور نه لرل یا ترې انکار کول دي، او همدارنګه د دین له ضروریاتو څخه انکار کول ته اشاره کوي. تکفیر په حقیقت کې یو چا ته د کافر نسبت ورکول دي.
بې له شکه، تکفیر (د اسلام له دائرو څخه د یو کس د وتلو حکم کول) باید د قاطع دلیل او د لمر په شان روښانه ثبوت پر بنسټ ترسره شي؛ ځکه دا عمل د لویو کبیره ګناهونو له ډلې څخه شمېرل کېږي.
هغه څوک چې بېدلیله او په ناحقه یو مسلمان کافر وګڼي او دا باور ولري، پخپله کافر ګڼل کېږي. لکه څنګه چې په فقهي کتابونو کې راغلي دي:
“هغه څوک چې یو مسلمان ته ووایي: ای کافره!، باید تعزیر شي (مجازات شي). خو که یو مسلمان واقعاً د بل مسلمان پر کفر باور ولري، نو پخپله کافر ګڼل کېږي. که دا باور ونه لري، کافر نه دی؛ ځکه چې د دې حکم په اړه فتوا ورکړل شوې ده.”
په یوه نبوي حدیث کې راغلي دي:
“څوک چې خپل دیني ورور ته ووایي: اې کافره! دا نسبت به حتماً له هغوی نه یوه ته ور وګرځي؛ که دا خبره رښتیا وي، مقابل لوری کافر ګڼل کېږي. که نه، دا نسبت بېرته هغه کس ته ورګرځي چې دا یې ویلې ده.”
اسلام د مسلمانانو د تکفیر په اړه سخت خبرداری ورکړی دی، او علماوو ټینګار کړی چې پرته له قاطع دلیل او د لمر د روښنايۍ په څېر څرګندو دلایلو هېڅوک باید د تکفیر جرئت و نه کړي.
تکفیر د نفاق، ګمراهۍ، غفلت، او د شریعت د مقاصدو د تحریف لامل کېږي، او همدارنګه د اسلام د خپرېدو مخه نیسي.
سریزه
هغه نړۍ چې موږ پکې ژوند کوو، نن سبا د یو واحد کلي په څېر ګرځېدلې ده، چیرې چې هر څوک کولای شي د نورو خلکو له عقایدو او نظریاتو څخه ځان خبر کړي. دا الهي نعمت باید د مسلمانانو ترمنځ د خواخوږۍ او همفکرۍ د پیاوړتیا لپاره وکارول شي.
خو له بده مرغه، ځینې کسان په دوامداره توګه اختلافاتو ته لمن وهي او د مسلمانانو ترمنځ د یووالي او همکارۍ د رامنځته کېدو مخه نیسي. دوی د خپلو دیني وروڼو عقاید او نظریات تر پوښتنې لاندې راولي او هغوی ناسم تعبیر کوي.
ځینې وختونه دا بد نیتي دومره پراخه شي چې یوه فقهي مسئله د عقیدې مسئله ګرځوي او بیا یې د نورو د تکفیر لپاره د وسیلې په توګه کاروي.
د اسلام د تکفیر خطر او تاریخي مخینه
باید پوه شو چې هېڅ دین د ټولنې د افرادو ترمنځ اړیکو ته هومره ارزښت نه دی ورکړی څومره چې اسلام ورکړی دی. اسلام د خپلو احکامو او قوانینو په مټ ټولنیزې حلقې داسې مضبوطې کړې دي چې د بل هېڅ دین له خوا داسې نه دي ترسره شوي.
په ټولو لویو ادیانو کې، د دین په نوم تکفیر او تاوتریخوالی یو ناوړه عمل بلل شوی دی. د تکفیري کسانو بله ځانګړنه، د بدعت او تکفیر تر څنګ، دا ده چې دوی په ټولنه کې تاوتریخوالی رامنځته کوي.
اسلام د پوهې، څېړنې، تدبر او تفکر ته ارزښت ورکوي او هڅه کوي چې د افکارو او نظریاتو د تبادلې لپاره یو سالم چاپېریال رامنځته کړي. په دې ډول چاپېریال کې فکرونه وده کوي، حق او حقیقت ته رسېدل—چې اصلي موخه ده—اسانه کېږي.
له همدې امله، تکفیر چې د اختلافاتو د راپارولو له مهمو عواملو څخه دی، د ټولو فقهاوو او متکلمانو له خوا په کلکه منع شوی دی. خو له بده مرغه، لا هم په اسلامي ټولنه کې خلک په اسانۍ سره یو بل ته د کفر نسبت ورکوي، چې دا کار د ټولنې د یووالي لپاره یو لوی خنډ ګرځي.
د تکفیر تاریخي مخینه
تکفیر یوازې د دیندارو ټولنو پورې محدود نه دی؛ غیر ديني ټولنې هم د تکفیر بېلابېلې بېلګې لري. تکفیر په اصل کې د بېدینۍ د تور په توګه پېژندل کېږي، خو که تاریخ ته وکتل شي، نو د تکفیر ګڼې بېلګې موندل کېږي.
همدارنګه، د اسلام تر راتګ مخکې، د یهودیت، زرتشتیت، او مسیحیت په ادیانو کې هم د تکفیر موضوع ته پام شوی دی. د اسلام له ظهور وروسته، دا مفهوم د مسلمانانو ترمنځ هم رامنځته شو.
په بېلابېلو هېوادونو لکه هند، جرمني، پولنډ، انګلستان، بغداد او د اروپا په نورو برخو کې د تکفیر په اړه بحثونه شوي دي.
له دې امله چې د انسان چلند د هغه له عقایدو څخه سرچینه اخلي، په بېلابېلو ټولنو کې ډېر کسان د نورو د چلند پر بنسټ تکفیر شوي دي، چې دا کار یې عقیدتي رېښې هم درلودې.
By محمد فاتح