قرباني؛ حقیقت، اهمیت او د هغه مسایل (لومړۍ برخه)

لیکوال: شکران احمدي

قرباني؛ حقیقت، اهمیت او د هغه مسایل (لومړۍ برخه)

«اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ لا إله إلا الله والله أكبر الله أكبر ولله الحمد».

لوى اختر یا تر ټولو سترې سرښندنه او قربانۍ يادګار راځي، چې تاريخ ته حضرت ابراهيم عليه السلام بېرته ور په یاد کړي. هر کال د ذوالحجې لسمه د ابراهیم علیه السلام هغه عمل ټول مومنان په حرکت راولي. ته به وایې چې د نړۍ خلک هر یو غږ کوي: "سلام دې وي پر تا ای بت ماتونکې ابراهیمه! " ​​ له عرفات څخه راستانه شوي حاجیان د ده د یوازیني ګران بچي د سر پرې کولو او خدای ته د هغه د قرباني کولو یادونه تازه کوي. ته به وایې چې حضرت ابراهيم علیه السلام هر کال په مکه معظمه کې د خپل یوازیني ګران او د کلونو کلونو دعاګانو حاصل د قربان کولو لپاره راڅرګندیږي. د حضرت ابراهیم علیه السلام یادونه هر کال د ذي الحجې په لسمه نېټه د نړۍ خلکو ته په یادیږي چې انسانان د غفلت له خوبه راویښ کړي.

د «قربانۍ» کلمه په اصل کې د "قربان" څخه اخیستل شوې ده چې د "قرآن" په وزن ده. "قربان" هغه څه دی چې خدای ته د نږدې کېدو(تقرب) لپاره ترسره کیږي، فرق نه کوي چې هغه د حیوان ذبح کول وي یا عمومي صدقات او خیرات. امام ابوبکر جصاص رحمه الله یو عمومي مفهوم ښودلی دی؛ هغه وایي: «هر هغه عمل چې د الله تعالی د رحمت د نږدې کېدو په نیت ترسره شي، هغه ته "قربان" وایي.» مګر په عمومي عرف کې، دا کلمه اکثرا د ذبح شوي څارویو ته ویل کیږي. دا کلمه په قرآن کریم کې په څو ځایونو کې راغلې ده چې په اکثرو ځایو کې د ذبح شوي حیوان په معنا راځي. او همدارنګه په ځینو ځایونو کې هغه ته اختری هم ویل کیږي.

د قرباني تاریخ

د حلال‌غوښې حیوان ذبحه، الله تعالی ته د نږدې کېدو په نیت د حضرت آدم علیه السلام له وخته پیل شوه هغه مهال جې دنیا ته راغی او دنیا آباده شوه، او لومړی قرباني د آدم دوه زامونو (هابیل او قابیل) الهي دربار ته وړاندې کړه. «إِذْ قَرَّبَا قُرْبَاناً»؛ ژباړه: "کله چې هر یوه قرباني وړانده کړه".

ابن کثیر رحمه الله د ابن عباس رضي الله عنهما د روایت له مخې د دې آيت په تفسير كې نقل كوي: «هابيل یوه مېږه او قابيل د خپلې خاورې له حاصلاتو څخه يو څه غله د صدقې په توګه وړاندې كړل، د معمول په څېر د آسمان اور د هابيل قرباني وخوړله او د قابيل صدقه يې پرېښوده." د تېرو پېغمبرانو په زمانه کې د قربانۍ د منلو نښه دا وه چې قرباني به د اسمان په اور سوځېدل او له منځه به تلل. لکه څنګه چې د آل عمران په سورت کې په واضح ډول راغلي دي: «قُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ». ژباړه: "هغه قرباني چې اور وسوزول". په هغه وخت کې له کفارو څخه په جهاد کې ترلاسه شوي غنیمتونه هم د آسمان په صاعقې سوځېدل او دا به د هغه جهاد د قبولیت نښه وه. مګر دا د رسول الله صلی الله علیه و سلم د امت لپاره د خدای ځانګړی انعام و چې د قربانۍ غوښه او غنیمت یې ورته حلال کړ.

په یو حدیث کی راغلي دي چی رسول الله صلی الله علیه وسلم د خداى د ځانګړو فضيلتونو د بيانولو په وخت کې يې وويل: «أحلت لي الغنائم»؛ ژباړه: «زما لپاره غنیمت حلال کړل شوی دی.» په همدې خاطر د پیغمبر صلی الله علیه وسلم د وخت ځینو کافرانو د بهانې په توګه، د اسلام له منلو څخه انکار وکړ، چې د پخوانیو پیغمبرانو په وخت کې به قرباني د برېښنا په واسطه له منځه تلل؛ نو موږ هغه مهال پر تا ایمان راوړو تر څو دا خبره ستا په دین کې راشي. په آل عمران کې الله تعالی د هغوی د بهانې د بیانولو سره په ځواب کې فرمایلي دي: "له ما څخه مخکې تاسو ته پیغمبران راغلي وو چې ښکاره دلیلونه او هغه څه چې تاسو وایست هغه یې راوړل ؛ نو ولې تاسو هغه ووژل، که تاسو رښتيا وايست؟!" نو معلومه شوه چې دا د حق طلبۍ لپاره نه بلکې یوازې یوه بهانه ده.

د سورت مائدې له ذکر شوي آیت څخه دا ثابته شوه چې د خدای د تقرب لپاره لومړنی حیوان د آدم علیه السلام په زمانه کې وو، او د سورت آل عمران له آیت څخه دا ثابته شوه، چې د قربانۍ د منلو ځانګړې طریقه تر خاتم الانبیاء تر زمانې پوري د بریښنا په سوځولو سره مشهور و.

قرباني د حضرت ابراهیم علیه السلام سنت

که څه هم د قربانۍ مشروعیت د ادم علیه السلام له زمانې راهیسې د عبادت په بڼه دی؛ خو د هغه عظمت د حضرت ابراهیم علیه السلام له کیسې څخه پیل کیږي، او د سیدنا ابراهیم علیه السلام دغه یادګار په محمدي شريعت کې واجب وګرځېد. دا پېښه د نړۍ په تاریخ کې یوه بې سارې او عبرتناکه پېښه ده چې د «صافات» په سورت کې په تفصیل سره بیان شوې ده او په اسلام کې د قربانۍ د حقایقو د پوهېدو مرکزي ټکی همدا کیسه ده.

د قربانۍ حقیقت

له دې څخه معلومه شوه چې د څارویو قرباني چې هر کال په مالداره مسلمان باندې واجب دی، یو ابراهیمي یادګار دی، او دا هم معلومه ده چې د حیوان قیمت په صدقه کې ورکول او یا په بل نېک کار کې مصرف کول، د قربانۍ فریضه نه ادا کیږي. لکه څنګه چې روژه او زکات د لمانځه ځای نه نیسي که څه هم څوک خپل ټول مال د الله تعالی په لاره کې صدقه کړي، یو فرض لمونځ به پرې نه ادا نه شي. او همدارنګه د قرباني ځای هیڅ شی نه شي نیولی.

ادامه لري...