البانیا د اروپا په سویل ختیځ، د بالکان په سیمه کې یو غرنی هېواد دی. دا هېواد له اډریاټیک سمندر، پخواني یوګوسلاویا او یونان سره ګډه پوله لري، او د اوترانتو تنګی یې په سویل لویدیځ کې پروت دی. د البانیا مساحت ۲۸,۷۴۸ کیلومتره مربع دی. د دې هېواد اقلیم په لویدیځو سیمو کې مدیترانې ته ورته او په غرنیو سیمو کې معتدل دی.
په شپږمه میلادي پېړۍ کې البانیا د ختیځ روم (بیزانس) تر واک لاندې راغله. په ۱۵۰۱ میلادي کال کې دا هېواد د عثماني دولت تر تصرف لاندې راغی، او د عثماني واکمنۍ پر مهال ځینې مهم سیاسي او پوځي شخصیتونه، لکه د مصر حاکم محمد علي، له دې خاورې راپورته شول.
په ۱۹۷۶ میلادي کال کې، حتی د اسلامي نومونو کارول هم منع شول، او د مذهبي کسانو سپکاوی عام شو. د هېواد شرایط دومره خراب شول چې یو شمېر مسلمانان اړ شول نورو هېوادونو ته کډه وکړي. د دې ټولو اقداماتو سره سره، که څه هم د مسلمانانو پر وجود ژور زخمونه ولګېدل، د خوجه هڅې ناکامې شوې، او اسلام یې په بشپړ ډول لهمنځه یو نه وړ.
د کمونیستي نظام له ړنګېدو سره، په وروستیو کلونو کې د اسلامي فعالیتونو لپاره مناسب شرایط برابر شول. که څه هم اسلامي کړنې لا هم کمرنګه دي، خو له دین سره د خلکو علاقه ډېره زیاته ده.
په البانیا کې، یو له اوسنیو ګواښونو څخه د کاتولیک کلیسا د مبلغینو هڅې دي، چې د خلکو له فقر او محرومیت څخه په ګټه اخیستنه، د ډالیو او مالي مرستو د وېش له لارې، د مسیحیت د خپرولو هڅه کوي. دې بهیر د اروپا کلیساګانو او لویدیځو سرمایهدارانو ته فرصت برابر کړی، څو د اسلام پر وړاندې منظم او سازمانیافته بریدونه ترتیب کړي.
د البانیا ولسمشر مسلمان دی، او د کابینې ډېری غړي یې هم مسلمانان دي، خو لومړی وزیر یې ارتودوکس مذهب لري، او د پارلمان مشر یې کاتولیک دی. د البانیا د حکومت مرکز، تیرانا ښار، دی. دا هېواد له ۲۸ برخو جوړ دی، چې د مرکزي حکومت تر څارنې لاندې اداره کېږي. البانیا په ۱۹۵۵ میلادي کال کې د ملګرو ملتونو غړیتوب ترلاسه کړی دی.
د البانیا ۹۵ سلنه وګړي البانیایي نژاد لري او په دوو قبیلو، فک او تسک، وېشل شوي دي. د فک قبیله په شمال کې، او تسک قبیله په جنوب کې استوګنه لري. د یونانیانو او ترکانو اقلیتونه هم په دې هېواد کې ژوند کوي. رسمي ژبه یې البانیایي (توسک) ده، خو تراکیایي او یوناني ژبې هم رواج لري.
د ۱۹۹۰ میلادي کال د احصایو له مخې، د البانیا نفوس ۳,۲۳۵,۰۰۰ کسان وو، چې ۷۵ سلنه یې مسلمانان، او پاتې نور یې د کاتولیک او ارتودوکس مذهبونو پیروان وو. ۳۵ سلنه خلک په ښاري سیمو، او پاتې نور په کلیو کې اوسېدل. د نفوس کلنۍ وده ۲ سلنه، او د نفوس نسبي ګڼوالی په هر کیلومتر مربع کې ۱۱۲.۵ کسان وو.
لوړو غرونو او مناسب اقلیم، په البانیا کې د څارویو د روزنې لپاره ښه شرایط برابر کړي، له همدې امله د البانیا ډېری خلک د پسونو او غواګانو په روزنه بوخت دي. کرنه هم پکې رایج ده، او غنم، سبزیجات، او مېوې یې مهم کرنیز محصولات دي.
البانیا په نړۍ کې د کرومیت له دریو سترو تولیدوونکو هېوادونو څخه دی، او د مسو، تېلو، ډبرو سکرو، او نیکل د زیرمو له پلوه بډایه هېواد ګڼل کېږي. په دې هېواد کې مهم صنعتونه، لکه ټراکټور جوړونه، نساجي، د سمنټو تولید، د تېلو تصفیهخانې، او د اوبو د برېښنا فابریکې شتون لري. د البانیا صادرات، تر ډېره، د کرنې، څارویو، او معدنیاتو پر محصولاتو متکي دي.
د انور خوجه اوږدې واکمنۍ البانیا دومره شاته پرېښوده، چې حتی د افریقایي هېوادونو په کچه وروسته پاتې شو. د دې هېواد پارلمان، د مسیحیت او لویدیځو تبلیغاتو مرکز ګرځېدلی، او اروپایي مبلغین او سرمایهداران البانیا ته ورمات شوي دي. په تیرانا کې ماشومان او ځوانان د مالي او خوراکي مرستو لپاره زارۍ کوي، او د دې ښار واټونه له بېروزګاره خلکو او کوچنیو لاسي پلورونکو څخه ډک دي.
د خرڅلاو مرکزونه او سوپرمارکېټونه په ناوړه حالت کې دي، او د خلکو کلنی عاید په سختۍ سره ۱۰۰ ډالرو ته رسېږي. ښوونځي هم ډېر ویجاړ او زاړه دي، او امکانات یې د تعلیمي معیارونو له اړتیاوو سره ډېر توپیر لري. د تیرانا په یوازینۍ اسلامي مدرسه کې، چې په دې وروستیو کې جوړه شوې، زدهکوونکي د میز او چوکۍ پر ځای له کارتنونو کار اخلي.
د البانیا د خلکو سخت فقر او محرومیت، د کمونیستانو او بهرنیو قدرتونو د کړنو پایله ده. کمونیستانو او بهرنیو قدرتونو غوښتل، چې په البانیا کې د مسلمانانو ټولنه له سختو اقتصادي او ټولنیزو ستونزو سره مخ کړي.
By محمد فاتح