سریزه
په مخکینۍ لنډه مقاله کې مو د شیخ الاسلام، علامه عزالدین بن عبدالسلام رحمه الله له سپیڅلي شخصیت سره آشنا شو. اوس غواړو چې د شپږم هجري قمري کال د یو بل رباني عالم له لنډ ژوند سره اشنا شو. هغه شخصیت چې د حنبلي فقهې، تاریخ، حدیث او کلام په علومو کې وتلی و. د تبلیغ، خطابت او تدریس په برخه کې یې فعالیتونه د هغه د ټولنیز ژوند یوه مهمه برخه وه.
هغه د بېلابېلو علومو ډېر آثار پرېښودل، چې د نړۍ په ګوټ ګوټ کې یې شهرت وموند. د څو پېړیو په تېرېدو سره، د هغه علمي مقام لا هم د ځلانده ستورو په څېر ځلېږي. د ده ویناوې او خطبې دومره اغېزمنې وې، چې زرګونو خلکو به د بغداد په حلقو کې د ده خطبې اورېدلې. حتی خلیفه، امیران، وزیران او عالمان به د ده د ویناوو اورېدونکي وو.
په مناظره کې یې دومره مهارت درلود، چې شاوخوا ۲۰۰ ذمیان یې اسلام ته راوبلل. دا ستر شخصیت، علامه امام ابن قیم جوزي رحمه الله دی. نوم او نسب
ابوالفرج یوسف عبدالرحمن بن علي بن محمد، چې په جمال الدین مشهور و او ابن قیم جوزي په نامه پېژندل کېده، د حنبلي مذهب له سترو عالمانو او تکړه لیکوالو څخه و. نوموړی د ۵۱۱ یا ۵۱۲ هجري قمري کال په بغداد کې زیږېدلی و، خو په اصل کې د شام د مبارک ښار اوسېدونکی و. امام ابن قیم رحمه الله او د علم لټون
د علامه ابن قیم رحمه الله ژوند ته په کتو، دا څرګندیږي چې هغه د علم زده کړې کلکه اراده درلوده. نوموړي په ماشومتوب کې له خپل پلار څخه د فرائضو علم زده کړ. پلار یې، چې د جوزیه مدرسې مسئول و او د حنبلي مذهب له آثارو او نظریاتو سره بلد و، خپل علم یې زوی ته انتقال کړ.
امام ابن قیم رحمه الله د اوه کلنۍ په عمر دمشق ته ولاړ او هلته یې له علماوو څخه زده کړې وکړې. د علم د لټون لپاره سفر تل د علماوو له لوري ستایل شوی دی، ځکه د هر عالم او مفکر د ژوند مطالعه موږ ته د هغوی د زده کړو، د حدیثو اورېدو او د علمي سفرونو په اړه معلومات راکوي.
د احادیثو علماوو، په تېره بیا د صحابه کرامو رضي الله عنهم له زمانې څخه تر ننه، د علم د زده کړې او د سنت د خپرولو لپاره سفر ته ډېر ارزښت ورکړی دی. علامه ابن قیم رحمه الله هم یو له هغو عالمانو څخه و، چې د علم ترلاسه کولو لپاره یې د علماوو منطقو ته سفر ضروري باله، په ځانګړې توګه دمشق ته.
که څه هم د هغه د ماشومتوب د ژوند په اړه لږې څېړنې شوې دي، خو د هغه مشهور شاګردانو ابن رجب حنبلي او ابن کثیر دمشقي رحمهما الله د خپل استاد د ماشومتوب په اړه مفصل معلومات نه دي ثبت کړي. دوی زیات تمرکز د هغه پر علمي شخصیت، د فکري بلوغ پر دوره او د علمي آثارو پر ارزښت کړی دی.
له شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله سره د علامه ابن قیم رحمه الله پیژندنه او د هغه له افکارو څخه اغېز
علامه ابن قیم رحمه الله په داسې زمانه کې وزېږېد، چې اسلامي تمدن او کلتور د پرمختګ په اوج کې و.
هغه د اوومې هجري پېړۍ په پای کې، په داسې وخت کې وزېږېد، چې په مصر او شام کې مسلمانان له صلیبیانو څخه خلاص شوي وو. خو د هغه د ژوند اته کاله لا نه وو تېر شوي، چې د اسلامي خاورو پر ضد د تاتاریانو بریدونه پیل شول.
په ۶۹۹ هجري قمري کال کې د تاتاریانو یرغل او د شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله دریځ
په ۶۹۹ هجري قمري کال کې، کله چې تاتاري لښکر پر مسلمانانو بریا ترلاسه کړه او د دمشق دروازو ته ورسېد، شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله د ښار مشران راغونډ کړل. وروسته له دې چې هغه له د تاتار پاچا قازان خان سره خبرې اترې وکړې، دی یې قانع کړ چې دمشق ته له ننوتلو لاس واخلي.
دا پېښه د دې لامل شوه، چې ابن تیمیه د دمشق د ښار د وتلي شخصیت په توګه شهرت ومومي. هغه خلکو ته تعلیم، تربیت او یووالی ور په برخه کړ. د شقحب جګړه (۷۰۲ هـ.ق) او د ابن تیمیه رحمه الله جهاد
د ۷۰۲ هجري قمري کال د رمضان میاشت کې د شقحب جګړه ونښته. په دې جګړه کې، ابن تیمیه رحمه الله د مسلمان سلطان تر قوماندې لاندې، د اسلامي لښکر مشري وکړه او په زړورتیا یې جهاد وکړ، تر هغه چې الله تعالی دوی ته فتحه ورکړه او تاتاریان یې شاتګ ته اړ کړل.
دا ستره پېښه، علامه ابن قیم رحمه الله ته دوه مهم درسونه وښوول:۱. پر الله تعالی توکل، په الهي مرسته ټینګ باور، او دا چې د مسلمانانو یووالی د الهي مرستې له مهمو شرطونو څخه دی.۲. د شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله له شخصیت او افکارو څخه ژور اغېزمن شو. د ابن تیمیه رحمه الله شاګردي او علمي روزنه
په ۷۱۲ هجري قمري کال، کله چې ابن تیمیه رحمه الله له قاهرې څخه دمشق ته راستون شو، ابن قیم رحمه الله د هغه شاګرد شو. د ۱۶ کلونو لپاره، ابن تیمیه رحمه الله ته وفادار پاتې شو او له دې ملګرتیا یې ډېره ګټه پورته کړه.
ابن قیم رحمه الله، چې په هغه وخت کې یوویشت کلن و او د فکري بلوغ په اوج کې و، د ابن تیمیه رحمه الله افکارو ته متوجه شو. هغه یې په پوره توګه ومنل او د خپلو مخالفینو پر وړاندې یې مستدله دفاع وکړه.
ډېری علماء، ابن قیم رحمه الله د ابن تیمیه رحمه الله د افکارو خپروونکی او ترویج کوونکی ګڼي. د قرآن او سنتو پیروي – د ابن قیم رحمه الله مهم درس
تر ټولو مهم درس، چې ابن قیم رحمه الله له ابن تیمیه رحمه الله څخه زده کړ، د قرآن کریم او د رسول الله ﷺ د صحیح سنتو پیروي وه.
هغه هڅه وکړه، چې دین له بدعتونو او انحرافاتو څخه پاک کړي او د سلف صالحینو د فهم مطابق یې عملي کړي.
څوک چې د ابن قیم رحمه الله کتابونه لولي، د ابن تیمیه رحمه الله پر ژوند او افکارو یې د سترې اغېزې احساس کولی شي. د استاد سره مینه او وفاداري
ابن قیم رحمه الله د ابن تیمیه رحمه الله یوازې د زده کړې شاګرد نه و، بلکې د ژوند په ټولو سختو او اسانه حالاتو کې یې د خپل استاد ملګرتیا وکړه.
هغه له ابن تیمیه رحمه الله سره د خپلو ځینو فتواوو له امله، په یوه کلا کې بندي شو. ابن قیم رحمه الله، تر هغه وخته هلته و، تر څو چې ابن تیمیه رحمه الله د بند په حالت کې وفات شو. د علامه ابن قیم رحمه الله علمي مقام
د ابن قیم رحمه الله د علمي مقام د بیان لپاره همدا بسنه کوي، چې هغه ۱۶ کاله د شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله تر سیوري لاندې و او له هغه یې علم زده کړ.
نوموړي د علم یو داسې لټونکی و، چې له هر علم او فرهنګ څخه یې ګټه پورته کړه. هغه ډېر کتابونه راټول کړي وو، چې د ده له وفات وروسته، د هغه اولادونو د کلونو لپاره د ده کتابونه پلورل، سره له دې چې ځینې یې له ځان سره وساتل.
په حقیقت کې، ابن قیم رحمه الله د خپل وخت د علومو یو ژوندی عالم و، چې په فقه، اصول، سیرت، تاریخ، تفسیر او حدیث کې یې ارزښتناک آثار پرېښودل.
یوازې هغه څوک، چې د ابن قیم رحمه الله کتابونه لولي او د هغه د فکر سمندر ته ننوځي، کولی شي د ده د علمي مقام ژوروالی درک کړي.
ابن قیم رحمه الله نه یوازې د فقه، اصول، تفسیر او حدیثو عالم و، بلکې د شاعرۍ یو فوقالعاده ذوق یې درلود.
په لغت او نحو کې یې د خپل وخت نابغه ګڼل کېده. ډېری عالمان به د کلمو د ریښو موندلو او د نحو د ستونزو د حل لپاره، ابن قیم رحمه الله ته مراجعه کوله. ادامه لري…
By محمد فاتح