Close Menu
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
کلمات پښتوکلمات پښتو
تاسو په Home»متفرقه»شل ویناوې، شل روښانه څېرې (اوومه برخه)
متفرقه چهارشنبه _12 _فبروري _2025AH 12-2-2025AD

شل ویناوې، شل روښانه څېرې (اوومه برخه)

محمد فاتحBy محمد فاتحڅرگندونې نشته
شریکول Facebook Twitter Telegram WhatsApp Copy Link
Follow Us
Facebook Instagram WhatsApp Telegram
شریکول
Facebook Twitter Telegram Copy Link WhatsApp
لیکوال: ابوالنصر زرنجی

شل ویناوې، شل روښانه څېرې (اوومه برخه)

د امام غزالي رحمه الله استادان او شیخان
امام غزالي رحمه الله په بېلابېلو څانګو، لکه ادب، فقه، اصول، کلام، د خلاف فن، جدل، حدیث، او روایت کې استادان او لارښوونکي درلودل. خو بیا هم، د هغه لوی پرمختګ د شخصي هڅو، لیوالتیا، او زحمت له امله و.
د فلسفې په ډګر کې، لکه څنګه چې خپله امام غزالي رحمه الله په «المنقذ من الضلال» کې ویلي، استاد یې نه درلود. د خپلې تدریسي دورې وروستۍ درې کاله (٤٨٤ تر ٤٨٨ هجري) یې د بغداد په نظامیه مدرسه کې د فلسفې تدریس ته ځانګړي کړل. په خپل فارغ وخت کې به یې د ورځې او شپې د فلسفې کتابونه مطالعه کول، او د کلام او منطق په برخه کې، چې له فلسفي اصولو سره یو ځای شوي وو، دومره مهارت ترلاسه کړ، چې په دې علم کې یې ژور تسلط وموند.
پر دې سربېره، امام غزالي رحمه الله هم د طریقت شیخان درلودل او هم د فقهې شیخان. د هغه د روایتونو د شیخانو سلسله او د ځینو احادیثو د سندونو لړۍ، چې امام غزالي رحمه الله اورېدلي، لکه د «مولد النبي» کتاب چې ابوبکر احمد بن عمرو بن ابي عاصم شيباني ته منسوب دی، په «طبقات الشافعيه» کې ذکر شوې ده. همداراز، زبیدي هم د «احیاء العلوم» په سریزه کې هغه ته اشاره کړې ده.
د امام غزالي رحمه الله استادان (په هره طبقه کې):
۱- ابو حامد احمد بن محمد رادکاني طوسي – لومړنی استاد، چې امام غزالي ورسره فقه او ادبیات زده کړل.
۲- ابونصر اسماعیلي جرجاني
۳- امام الحرمین ابوعلي جویني
۴- حافظ ابوالفتیان
۵- ابوسهل حفصي مروزي
۶- نصر بن ابراهیم مقدسي
۷- محمد بن یحیی بن محمد شجاعي زوزني
۸- ابومحمد عبدالله بن محمد بن احمد خواري
۹- الحاکم ابوالفتح نصر بن علی بن احمد حاکمي طوسي
۱۰- ابوعلی فارمدي
۱۱- ابوبکر نساج
د امام غزالي رحمه الله شاګردان:
۱- امام محیي الدین محمد بن یحیی بن ابي منصور نیشابوري – د هغه کُنیه په بېلابېلو سرچینو کې دوه ډوله «ابوسعد» او «ابوسعید» ذکر شوې ده.
۲- نجم الدین خبوشاني – معروف په ابوالبرکات
۳- امام ابوالفتح محمد بن فضل مارشکي
۴- ابومنصور محمود بن اسعد
۵- ابن برهان فقیه
۶- تاج الاسلام ابن خمیس
۷- ابومحمد انصاري
۸- مروان طنزي
۹- استاد ابوطالب رازي
۱۰- ابن عربي معافري
د امام غزالي رحمه الله د فکر او فلسفې طریقه
د نړۍ د مفکرینو په منځ کې، امام غزالي رحمه الله د فلسفې او تفکر یوه ځانګړې طریقه درلوده، چې هغه له نورو علماوو جلا کوي. موږ کولی شو د هغه فکر او فلسفه د نورو ختیځو فیلسوفانو، لکه فارابي، ابن سینا، اخوان الصفا، او همدارنګه د لوېدیځ مشهورو فیلسوفانو، لکه دیکارت، پاسکال، ولتر، هوبز، کارلایل، اسپینوزا، او ګاسندي سره پرتله کړو، ترڅو د دوی او امام غزالي رحمه الله ترمنځ توپیرونه روښانه شي.
د مصر د نامتو عالم، علامه طنطاوي رحمه الله، په کتاب «الارواح» کې، چې د ختیځ له لرغونو عالمانو سره د اروپا او امریکا د ساینس‌پوهانو نوي علمي کشفونه پرتله کوي، ځانګړې پاملرنه امام محمد غزالي رحمه الله ته شوې ده. طنطاوي رحمه الله د امام غزالي د «احیاء العلوم» کتاب د یوې برخې په حواله ویلي، چې د امریکا او اروپا د روحي پوهانو نوي کشفونه د امام غزالي رحمه الله له افکارو سره په بشپړه توګه مطابقت لري.
هغه وايي، د پاکو روحونو الهام، د بدو روحونو وسوسې، او د روحونو خبرې، چې نن‌عصر لوېدیځ پوهان ورته توجه کوي، لا له وړاندې د امام غزالي رحمه الله لخوا په ساده او روښانه ډول بیان شوي دي.
د امام غزالي رحمه الله وفات او دفن
امام غزالي رحمه الله څه د پاسه ۵۴ کلن و، کله چې بغداد ته د نظامیه مدرسې د تدریس لپاره وروغوښتل شو. هغه یو کال مخکې له خپل مرګ څخه یو لیک ولیکه، خو د بغداد نظامیه مدرسه کې یې د تدریس وړاندیز ونه مانه او په طوس کې پاتې کېدل یې غوره کړل.
هلته یې د صوفیانو لپاره یوه خانقاه او د شاګردانو لپاره یوه مدرسه پرانیسته، او خپل وخت یې د الله تعالی عبادت او د خلکو خدمت ته ځانګړی کړ.
هغه په همدې چارو بوخت و، چې د ۵۰۵ هجري قمري کال د جمادي الثاني د میاشتې په ۱۴مه نېټه، د دوشنبې په سهار، د طوس په طابران سیمه کې، چې د هغه د زېږېدو ځای و، وفات شو او هم هلته خاورو ته وسپارل شو. له همدې امله، د هغه د زېږېدو او دفن ځای د فردوسي د هدیرې ترڅنګ و.
د مرګ په شېبو کې، د امام غزالي رحمه الله وروستۍ خبرې دا وې، چې خپلو ملګرو ته یې وصیت وکړ، چې په خپلو اعمالو کې خلوص او اخلاص مراعات کړي.
ابن جوزي رحمه الله لیکي:
ابوحامد غزالي رحمه الله د ۵۰۵ هجري قمري کال، د جمادي الاولی په ۱۴مه، د دوشنبې په ورځ وفات شو.
(البته، په اصل کې دا جمادي الآخرة وه، لکه څنګه چې ابن اثیر او نورو مؤرخینو هم ورته اشاره کړې ده).
امام غزالي رحمه الله د وفات نه مخکې، د هغه یوه ملګري ترې وصیت وغوښت.
هغه ځواب ورکړ:
«اخلاص کوه!»
او همدا خبره یې څو ځله تکرار کړه، تر هغه چې وفات شو.
د امام غزالي رحمه الله د وفات صحنه
ابو القاسم اسماعیل حکیمي (وفات: ۵۲۹ هـ)، چې د امام غزالي له ټولګیوالو، ملګرو، او مینه‌والو څخه و، د هغه د وفات پر مهال، د ابو تمام دا دوه بیتونه ولوستل:
عَجِبْتُ لِصَبْرِي بَعْدَهُ وَهْوَ مَيِّتٌ
وَكُنْتُ امْرَأً أَبْكِي دَمًا وَهْوَ غَائِبُ
عَلَى أَنَّهَا الأَيَّامُ قَدْ صِرْنَ كُلَّهَا
عَجَائِبُ حَتَّى لَيْسَ فِيهَا عَجَائِبُ
ژباړه:
زه له هغه وروسته په خپل صبر باندې حیران یم،
زه هغه سړی وم، چې د هغه په غیاب کې مې له سترګو وینې راتلې.
خو اوس ټولې ورځې عجیبې شوې،
ځکه چې نور په هغو کې هېڅ حیرانتیا نشته!
د امام غزالي رحمه الله مقبره
د امام غزالي رحمه الله مقبره تر اوومې هجري پېړۍ، یعني د سبکي تر زمانې، د «طبقات الشافعیه» د لیکوال پورې، مشهوره وه، او عام خلک به یې زیارت ته تلل.
سبکي وايي:
«وَ مَشْهَدُهُ بِهَا يُزَارُ بِمَقْبَرَةِ الطَّابَرَان»
(یعني د هغه مزار په طابران کې د ټولو لخوا زیارت کیږي.)
ابن سمعاني، چې ابو سعید عبدالکریم بن ابوبکر نومېده (وفات: ۵۶۲ هـ)، وايي:
ما د طابران له ښاره بهر د امام غزالي رحمه الله د قبر زیارت وکړ.
ابن جوزي رحمه الله په خپل کتاب «الثبات عند الممات» کې د ابوحمید غزالي د ورور، امام احمد غزالي، له قوله روایت کوي:
زما ورور، ابوحمید، د دوشنبې په سهار، اودس وکړ او لمونځ یې وکړ.
بیا یې کفن وغوښت، هغه یې ښکل کړ، په سترګو یې کېښود، او ویې ویل:
«سَمْعاً وَطَاعَةً» (یعني وامې ورېدل او اطاعت یې کوم.)
له دې وروسته، قبلې ته مخامخ پرېوت، او روح یې تسلیم کړ.
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ.
لنډه دا چې امام غزالي رحمه الله په ۴۵۰ هجري قمري کال (چې د ۱۰۵۸ میلادي کال سره سمون لري) وزېږېد او په ۵۰۵ هجري قمري کال (د ۱۱۱۱ میلادي کال مطابق) وفات شو.
ادامه لري…

 

سرچینې:
۱. مرآة الجنان – یافعي، ج ۳
۲. مقدمه زبیدي، ج ۱، ص ۱۲۵
۳. تاریخ آداب اللغة العربیة – جرجی
۴. الوافي بالوفیات
۵. کشف الظنون – حاجي خلیفه
۶. تاریخ ابن اثیر
۷. مرآة الجنان و عبرة الیقظان، ج ۳
۸. تاریخ فلاسفة الإسلام – محمد لطفي
۹. طبقات الشافعیه، ج ۳، ص ۹۲ او ج ۴، ص ۱۰۰-۱۰۴
۱۰. مرآة الجنان، ج ۳
۱۱. ابن خلکان، ج ۱، ص ۳۰
۱۲. العراضیة في تاریخ السلجوقیة، ص ۵۸
۱۳. مقدمه شرح إحیاء العلوم – زبیدي
۱۴. تجارب السلف، ص ۲۷۰
۱۵. نفحات الأنس – جامي
۱۶. طرائق الحقائق
Previous Articleد تاریخ ستر انسان (درېیمه برخه)
Next Article اسلام او ډیموکراسي (نهه پنځوسمه برخه)

اړوند منځپانګې

Blog

لوی اختر؛ د اطاعت او فرمان‌بردارۍ اُسوه

جمعه _6 _جون _2025AH 6-6-2025AD
نور یی ولوله
متفرقه

د تشریق ورځې او تکبیرونه

پنجشنبه _5 _جون _2025AH 5-6-2025AD
نور یی ولوله
متفرقه

دیوبند؛ د هند نیمه وچه کې د دیني مدرسو مور (لسمه برخه)

دوشنبه _2 _جون _2025AH 2-6-2025AD
نور یی ولوله
Leave A Reply Cancel Reply

اسلامي تمدن

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (پنځه ویشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD0 Views

لیکوال: ابو رائف د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول پنځه ویشتمه…

نور یی ولوله
فتنې

کرامیه ډله «فرقه» (درېیمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD0 Views

لیکوال: ابوعائشه کرامیه ډله «فرقه» درېیمه برخه مقدمه: مخکې تر دې چې د کرامیه فرقې…

نور یی ولوله
کمونیزم

د کمونیزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه (اتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD3 Views

لیکوال: م. فراهي توجگي د کمونیزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه اتمه برخه  …

نور یی ولوله
اسلامي تمدن

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (څلوروېشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD5 Views

لیکوال: ابورائف د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول څلوروېشتمه برخه په…

نور یی ولوله
  • Facebook
  • Twitter
  • Instagram
  • Telegram
  • WhatsApp
د کلماتو په اړه

د کلماتو څېړنیز-کلتوریز څانګه د اهل السنت والجماعت یوه دعوتي څانګه ده چې د پاکو اسلامي ارزښتونو د ترویج، د سپیڅلي اسلامي شریعت د لوړو اهدافو تحقق، د لویدیځ د فکري جګړې پر وړاندې مبارزه، د خداى د كلام لوړولو او د اسلامي امت د وېښولو په برخه کې په خپلواکه توګه کار کوي.

مشهور نشرات

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (پنځه ویشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD

کرامیه ډله «فرقه» (درېیمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD
په مجازی پاڼو کې کلمات تعقیب کړئ
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube
  • Telegram
  • TikTok
  • WhatsApp
ټوله حقونه د کلماتو د څانګې دي
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
  • دینونه

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.