د جهمیې فرقه (اوولسمه برخه)

لیکوال: ابو عائشه

د جهمیې فرقه (اوولسمه برخه)

صراط د جهمیه او اهل سنت والجماعت په نظر

د رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم احادیث

له حسن څخه روایت دی چې یو ځل حضرت عایشې رضي‌الله‌عنها د دوزخ د اور یادونه وکړه او په ژړا شوه. رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم وفرمایل: “څه شی دې وژړول؟”
هغې وویل: “د جهنم اور مې را په یاد شو، همدا مې وژړول. آیا تاسو د قیامت په ورځ خپله کورنۍ او خپلوان یاد لرئ؟”
رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم وفرمایل:

«أما في ثلاثة مواطن فلا يذكر أحد أحدا: عند الميزان حتى يعلم أيخف ميزانه أو يثقل، وعند الكتاب حين يقال [هاؤم اقرؤوا كتابيه] حتى يعلم أين يقع كتابه: أفي يمينه أم في شماله أم من وراء ظهره، وعند الصراط إذا وضع بين ظهري جهنم.»

ژباړه: “په دریو ځایونو کې هېڅوک بل څوک نه یادوي: د عمل د وزن کولو په وخت کې، تر څو پوه شي چې د هغه میزان سپک دی که دروند؛ د عملنامې د لوستلو په وخت کې، کله چې وویل شي: خپل عملنامه واخلئ او ولولئ، تر څو پوه شي چې د هغه عملنامه څنګه ورکول کیږي؟ آیا د ښي خوا، چپ اړخ، یا له شا لخوا ورکول کیږي؟ او د صراط په وخت کې، کله چې د دوزخ دواړو غاړو ته مخامخ کیږي.”

د صراط په اړه نور احادیث

عمرو بن سلیمان له ابو سعید رضي‌الله‌عنه څخه روایت کوي چې هغه وویل: ما له رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم څخه واورېدل چې فرمایل یې:
«يوضع الصراط بين ظهراني جهنم، على حسك كحسك السعدان، ثم يستجيز الناس، فناجٍ مسلم، ومخدوج به، ثم ناجٍ، ومحبوس به، ومنكوس فيها.»

ژباړه: “د صراط پل د جهنم په منځ کې پر اغزي لرونکو بوټو باندې ایښودل کیږي، بیا خلک ترې تیریږي. یوه ډله ژغورل کیږي او روغ پاتې کیږي، بله ډله ټپي کیږي او بیا ژغورل کیږي، ځینې خلک په هغه کې بند پاتې کیږي او دوزخ ته غورځي.”

له حضرت مغیره بن شعبه رضي‌الله‌عنه څخه روایت دی چې رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم وفرمایل:
«شعار المؤمن على الصراط: رب سلم سلم.»
ژباړه: “د صراط پر پل د مؤمن شعار دا دی: ای ربه! په امان لره، په امان لره.”

عن عائشة رضي‌الله‌عنها قالت:
«يا رسول الله [والأرض جميعا قبضته يوم القيامة، والسماوات مطويات بيمينه] فأين المؤمنون يومئذ؟ قال: على الصراط يا عائشة.»

ژباړه: “له حضرت عائشې رضي‌الله‌عنها څخه روایت دی چې هغې وویل: اې د خدای رسوله! ځمکه ټوله د هغه په واک کې ده او آسمانونه هم د هغه په لاس کې دي. نو په هغه ورځ به مؤمنان چیرته وي؟” رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم وفرمایل: “د صراط پر پل باندې، اې عائشې!”

دلته متن د ګرامري او ادبي اړخه اصلاح شوی دی:

د امت اجماع

علامه اشعري رحمه‌الله په خپل کتاب رسالة إلى أهل الثغر کې لیکي:
«څلوېښتمه اجماع: صالح سلف په دې متفق دي چې د صراط پل هغه پل دی چې پر جهنم باندې غوړول کیږي، او بندګان د خپلو اعمالو له مخې له هغه څخه تیریږي، [د دې پله څخه تېرېدل] په چابکتیا او سستۍ کې توپیر سره لري.»

علامه نووي رحمه‌الله وایي:
«سلفو د پل صراط پر اثبات باندې اتفاق کړی دی.»

د علماو اقوال

علامه سفاریني رحمه‌الله د صراط په اړه د اهل حق مذهب داسې بیانوي:
«په ټولیزه توګه، ټول د صراط د پل په اثبات باندې متفق دي. خو اهل حق هغه په ظاهر باندې اثبات کوي، چې هغه عبارت دی له پر دوزخ باندې غوړول شوي پله، چې له تورې څخه تېز او له ویښتانو څخه نری دی.»

امام ابوالحسن اشعري رحمه‌الله لیکي:
«د علماو په دې اتفاق دی چې د صراط پل پر دوزخ باندې یو اوږد پل دی چې بندګان د خپلو اعمالو له مخې (ښه اعمال او بد اعمال) له هغه څخه تیریږي، او هغوی د دغو اعمالو پر بنسټ په سرعت او سستۍ کې توپیر لري.»

قاضي عیاض رحمه‌الله وایي:
«د ایمان سموالی په صراط پورې اړه لري. سلف پرته له توجیه او تأویل څخه د صراط پر ظاهره باندې اجماع لري. خدای تعالی د هغه په حقیقت ښه پوهیږي.»

علامه نووي رحمه‌الله د پل صراط په اړه د احادیثو له یادولو وروسته لیکي:
«په هغو احادیثو سره چې ذکر شول، صراط ثابتېږي، او د اهل حق مذهب هم د هغه اثبات دی.»

خشيش بن اصرم رحمه‌الله (متوفی ۲۵۳هـ) چې یو له پخوانیو علماو څخه دی، وایي:
«وارد شوي احادیث د جهم تکذیب کوي؛ ځکه هغه د پل صراط انکار کوي، او همدارنګه له دې څخه منکر دی چې خدای تعالی څوک له هغه څخه تېروي.»

امام طحاوي رحمه‌الله وایي:
«موږ د قیامت په ورځ ژوندي کېدل، د اعمالو وزن، د محشر په میدان کې حاضرېدل، د اعمالو حساب، د عملنامې لوستل، اجر او عقاب، صراط او ترازو باندې ایمان لرو.»

ابن زمنين رحمه‌الله وایي:
«اهل سنت د صراط په پله ایمان لري او په دې هم عقیده لري چې خلک به د قیامت په ورځ د خپلو اعمالو له مخې د صراط له پله څخه تېرېږي.»

یادونه

د صراط د ثابتولو لپاره د اهل سنت والجماعت ډېر دلایل شته؛ خو موږ دلته د ځینو په راوړلو بسنه وکړه، ترڅو څېړنه اوږده او ستړې نه شي.

ادامه لري…