ډاکټر فضل احمد "احمدي"
مارکس او مارکسیزم (لومړۍ برخه)
لنډيز
مارکسیزم یوازینی سیاسي فکر دی چې یو مشخص شخص ته منسوب دی. دا مفکوره چې د مارکس د فعالیتونو په وخت کې يې وده وکړه، د مارکس په مړینې سره له منځه لاړه نه، بلکې د پیروانو شمېر یې د هرې ورځې په تېریدو سره زیات شو. او همدارنګه مارکس، که څه هم د خپل ژوند ډېره برخه يې په لوېدیځو هیوادونو په ځانګړې توګه په انګلستان کې تېره کړې وه، خو د هغه پیروان اکثره په ختیځ کې ژوند کوي، او مارکسیزم د لوېدیځ لیبرالیزم او امپریالیزم مخالف سیاسي فکر ګڼل کیږي. د دې مطلب له مخې، اساسي پوښتنه دا ده، چې مارکسيزم څه ځانګړتياوې او بنسټونه لري، چې د خپل بنسټ ايښودونکي له مړينې وروسته يې خپل ژوند ته دوام ورکړی او له نورو افکارو سره په مخالفت کې پاتې شوی دی؟
د توصيفي – تحلیلي میتود په کارولو او د کتابتون د سرچینو په مرسته، دا موندنې ترلاسه کیږي چې مارکسیزم په داسې وخت کې رامنځته شوی چې امپریالیستي افکارو د نړۍ ټول ملکیتونه ځان ته اخیستل او انساني ارزښتونو او ټولنې ته هره ورځ پاملرنه لږ کېدل. له همدې امله مارکس د هغه فکري بنسټونو سره يې کار پیل کړ چې انسان یې د اصلي محور په توګه پېژانده او د نورو احزابو ټول فعالیتونه یې د هغوی د ځان لپاره وګڼل او په لنډ وخت کې یې لوړ مقام ترلاسه کړ.
بنسټيزې کلمې: مارکس، مارکسیزم، سیاسي فکر، انګلستان او طبقات.
سريزه
مارکسیزم یوازینی سیاسي فکر دی چې یو مشخص شخص ته منسوب دی. دا مفکوره چې د مارکس د فعالیتونو په وخت کې وده وکړه، او د مارکس په مړینې سره له منځه لاړه نه، بلکې د پیروانو شمېر یې د هرې ورځې په تېریدو سره زیات شو. همدارنګه، که څه هم مارکس د خپل ژوند ډېره برخه په لوېدیځو هیوادونو په ځانګړې توګه په انګلستان کې تېره کړې، خو د هغه پیروان اکثره په ختیځ کې ژوند کوي، او مارکسیزم د لوېدیځ لیبرالیزم او امپریالیزم مخالف سیاسي فکر ګڼل کیږي.
په اوسنۍ پېړۍ کې څېړنه هغه هم په سیاسي افکارو په برخه او په ځانګړې توګه د مارکسیزم په ډګر کې ډېر اهمیت او پیروان لري او ځانګړی مقام او منزلت څخه برخمن دی. په عین حال کې، یو له مهمو مسلو څخه چې د بشري ټولنې د سیاسي، اقتصادي او کلتوري ژوند د ودې او پراختیا لامل کیږي د ډیری سیاسي / فلسفي توپیرونو او باورونو متقابل تفاهم دی چې د بشري ټولنې په اساسي مسایلو د بنسټایښودونکو د ارادې پر بنسټ حاکم شوی. د دې مسلې له مخې د مارکسیزم د سیاسي فکر څیړل یو له سیاسي اړتیاوو څخه دی، هغه ته پاملرنه د عقایدو د ودې او پراختیا او د نورو د عقایدو د درناوي سبب کیږي، او همدارنګه موږ دې باور ته نږدې کوي چې ډېر خلک اوس هم په داسې سیاسي افکارو باور لري چې زموږ له نظره او په ځانګړي توګه د اسلامي شریعت له نظره رد دي.
د سیاسي افکارو په ډګر کې په ټولیزه توګه د لیکوالانو له خوا ډېر کتابونه لیکل شوي دي. دا تقریبا ویلای شو چې په ټولیزه توګه د سیاسي نظریاتو په اړه لیکل شوي هر کتاب کې د مارکسیزم د تعلیماتو په اړه مفصل یا هر اړخیز بحث شتون لري. په ورته وخت کې د مارکسیزم د فلسفي-سیاسي فکر په اړه زیاتې مقالې لیکل شوي دي چې ځینې یې د دې څیړنې د سرچینو په لیست کې راوړل شوي دي. خو د دې څېړنې او په دې برخه کې د نورو شته څېړنو تر منځ توپير دا دی چې اوسنۍ څېړنه د مارکسيزم د فکر د رامنځته کولو لپاره د عمومي نظر او د هغو عقايدو، بنسټونو، نظريو او عناصرو لنډ بيان وړاندې کوي، چې لوستونکی کولای شي په يو عمومي ديد کې خپل په ذهن کې د مارکسيزم تصور وکړي، او په دې پوه شي چې دا سیاسي فکر کوم عقیدې او رغنده عناصر لري او په حقیقت کې د کومو باورونو سره په مخالفت کې يې وده کړې او په ورته وخت کې یې د څو پیړیو په اوږدو کې کوم بدلونونه لیدلي دي.
اوس د دې مطلب له مخې، اساسي پوښتنه دا ده، چې د مارکسيزم هغه ځانګړتياوې او بنسټونه څه دي، چې د خپل بنسټ ايښودونکي له مړينې وروسته يې خپل ژوند ته دوام ورکړ او له نورو افکارو سره په مخالفت کې پاتې شي؟
د توضیحي- تحلیلي میتود په کارولو او د کتابتون د سرچینو په مرسته دا موندنې ترلاسه کیږي چې مارکسیزم په داسې وخت کې زیږیدلی و چې امپریالیستي افکارو د نړۍ ټول ملکیتونه يې ځان ته اخيستل او انساني ټولنو او ارزښتونو ته لږه پاملرنه کېده. له همدې امله مارکس د داسې فکري بنسټونو سره يې کار پیل کړ چې انسان یې د اصلي محور په توګه ټاکه او د نورو افکارو ټول فعالیتونه یې د هغه احزابو د ګټې لپاره وګڼل او په لنډ وخت کې یې لوړ مقام ترلاسه کړ.