ساینټولوژي؛ رېښې او باورونه (لومړۍ برخه)

لیکوال: مهاجر عزیزي

ساینټولوژي؛ رېښې او باورونه

لومړۍ برخه

لنډیز

ساینټولوژي یو نوی دیني خوځښت دی، چې په ۱۹۵۲ز کال کې د امریکايي ساینس پوه او لیکوال ال. ران هابارد له‌ خوا جوړ شو. هابارد په اصل کې د علمي تخیلي اثارو لیکوونکی و، چې خپل نظرونه یې د ذهني ‌پوهې یا ډایانټکیس په بڼه وړاندې کړل. وروسته یې دا نظرونه د رواندرملنې له میتود څخه د ساینټولوژي په نوم یو منظم دین ته وغځول.د دغه ښوونځي د پیروانو په نظر، ساینټولوژي یو بشپړ دین دی او موخه یې د انسان د وجود حقیقي شناخت او له مادي محدویتونو، رنځونو او دردونو څخه د روح خلاصون دی. خو د انتقادکوونکو او څېړنونکو له نظره دا مفکوره یو فکري او شبه ارواپوهنیز (نیمه ارواپوهنيز) ښوونځی دی، چې خپل ځان ته یې د دین رنګ ورکړی؛ ځکه په لومړي سر کې د دې ښوونځي بنسټ اېښودونکي دا نظرونه د ذهني ‌پوهې په بڼه وړاندې کړي وو، نو له دې څرګندېږی چې دا ښوونځی یو فکري او روحاني سازمان دی نه یو بشپړ دین؛ همدا لامل دی چې دا مفکوره د نړۍ د ژوندیو دینونو په لیسټ کې شامله نه ده او د دې مفکورې په اړه څېړنې او موندنې هم محدودې دي.

دې ښوونځي د دې تبلیغاتو په خپرولو سره چې ( دا دین کولای شي چې رواني او روحي دردونه د تل لپاره دردمن کړي) ډېر پیروان د ځان پر لورې جذب کړل. په ډېرو هېوادونو کې یې ځانګړي سازمانونه رامنځ ‌ته کړل، له ۵۰ څخه په ډېرو هېوادونو کې د یوه دین او مذهب په نوم پېژندل کېږي او په ټوله نړۍ کې ۳۰۰۰ فعالې کلیساوې لري. خو برعکس ځینې هېوادونه بیا ساینټولوژي د یوه دین په نوم نه پېژني او د دې سازمان په کلیسا پورې تورونه لګوي او وايي: د ساینټولوژي کلیسا د دولتونو په چارو کې د نفوذ لپاره جوړه شوې ده او ځینې اروپايي هېوادونه لکه: آلمان او فرانسه دا کلیسا د یوه دیني خیریه بنسټ په توګه نه پېژني، بلکې د «سوداګریز شرکت» نسبت ورته کوي؛ ځکه چې دې دین خلکو ته روښانه انځور نه دی وړاندې کړی او پروګرامونه یې په پټه او مرموزه توګه پر مخ ځي. له همدې امله یې دا ډول تورونه ځان ته راجلب کړي دي.

کلیدي ټکي: نوی دیني خوځښت، روان‌درملنه، دایانټیکس، ساینټولوژي، د ساینټولوژي کلیسا او هابارد.

سریزه

ساینټولوژي (Scientology) چې ځینې وخت یې لفظي مانا « د پوهې ‌پېژندنه) هم ژباړل شوې، یو نوی دیني خوځښت دی، چې په ۱۹۵۲ز کال کې د امریکايي ساینس‌ پوه او لیکوال ال. ران هابارد له‌ خوا جوړ شو. دا ښوونځی د روان پېژندنې، فلسفي او معنوي باورونو ټولګه ده، چې اوس ‌مهال هم ځان د پوهې، فلسفې او یوه دین په توګه معرفي کوي.

دا ښوونځی په لومړیو کې د روان‌درملنې د علمي میتود په توګه وړاندې شو، د دې ښوونځي بنسټګر هابارد په ۱۹۵۰ ز کال کې د ( ډیانټیک: د رواني روغتیا عصري علم) په نوم یې یو کتاب ولیکه او هغه یې خپور کړ. د دې لپاره چې هابارد په دې کې کتاب کې له روحي او رواني ستونزو څخه د خلاصون په موخه یوه مهمه او د جذابیت لاره وړاندې کړې وه، نو د خلکو پام یې ځان ته را واړوو. دا نظرونه ورو ورو بشپړ شول او بلاخره د یوه اعتقادي سیسټم په توګه منځ ته راغی چې موږ هغه د ساینټولوژي په نوم پېژنو.

د ساینټولوژي ښوونځي د جوړېدو ډېره موده نه وه تېره شوې، چې د دې ښوونځي د درسونو د خپرولو او تبلیغ په موخه په ۱۹۵۴ ز کال کې د ساینټولوژي په نوم کلیسا هم جوړه شوه.  دې کلیسا د دې ښوونځي ټول پلانونه او موخې اداره کولې. د ساینټولوژي کلیسا هڅه کوي چې مشهورې څېرې په تېره د هالیوډ لوبغاړي د ځان پر لورې جذب کړي. دا مشهورې څېرې او هنرمندان، لکه؛ جان ټراولټا، کاټریل بل، ټام کروز او جانسوم بي، په څېر کسان دي. د دې مشهورو کسانو د جذبولو موخه دا ده چې د دوی له لارې د دغه ښوونځي او کلیسا شهرت او اعلانونه په مؤثره او ښه توګه تر سره شي.

دې ښوونځي په ډېرو هېوادونو کې ځانګړي سازمانونه لري، چې د دې ښوونځي نظریې او مفکورې خپروي او ترویجوي. دا سازمان له۵۰ څخه په ډېرو هېوادونو، لکه؛ امریکا، اسټرلیا، هندوستان، مکسیکو، نیوزیلنډ، پرتګال، سویس، تایوان، جنوبي افریقا، تانزانیا او نورو… کې د رسمي دین په توګه پېژندل شوی دی او له ۳۰۰۰ څخه ډېرې فعالې کلیساوې په ټوله نړۍ کې لري.

د ساینټولوژي پیروان یعنې ساینټولیسټان دا ښوونځی د یوه ځانګړي دین په توګه معرفي کوي، چې ځانګړې ښوونې لري؛ خو بل‌ خوا ډېری منتقدان او څېړونکي يې د ساینټولوژي دین‌والی ردوي او دا یو فکري او شبه ‌ارواپوهنیز (نیمه‌ارواپوهيز) ښوونځی ګني، نه یو ځانکړی دین او مذهب. ځينې هېوادونه له تر اوسه د ساینټولوژي کلیسا په اړه چې د دغه ښوونځي مشري کوي مثبت لیدلوری نه لري؛ هغه یو مرموز سازمان ګڼي، چې یوازې د دولت په چارو کې د نفوذ لپاره جوړه شوې ده. یو شمېر نور هېوادونه، لکه؛ فرانسه، المان او انګلستان د ساینټولوژي کلیسا یو سوداګریز شرکت بولي او د دې دین مستقل حیثیت په بشپړ ډول ردوي. دا ښوونځی په اروپا کې د خطرناکې ډلې په نوم معرفي شوی دی، حتی فعالیتونه یې هم ورته محدود کړي دي.

سره له دې چې په امریکا او اروپا کې ارواپوهانو او مذهبي مشرانو د ساینټولوژي په اړه سختې نیوکې کړې دي، دې ښوونځي له هم په ډېرو هېوادونو کې د پام وړ پرمختګ کړی دی. د دغه پرمختګ لامل دا دی چې ساینټولیسټان ادعا کوي، چې دوی د افرادو د روحي او رواني رنځونو درملنه کوي. دوی خلکو ته دا سپارښتنه کوي، چې دوی کولای شي د ساینټولوژي درسونو په کارؤلو سره انسان له غمونو او داخلي دردونو څخه و ژغوري او تل ‌پاتې خوشحالي یې ور په برخه کړي. ځکه چې دېری خلک له عاطفي او رواني ناروغیو سره لاس او ګرېوان دي، دا ژمنه د دوی لپاره جذابه ده، نو له همدې امله ساینټولوژي ته مخه کوي.

ساینټولوژي له الحادي (بې‌دینه) ګمراهو او خطرناکو نظامونو او ‌‌‌‌‌‌ډلو سره اړیکه درلوده او له هغوی هم اغېزمنه شوې ده؛ لکه څنګه چې د دغه ښوونځي بنسټ‌ګر هابارد په ۱۹۵۴ ز کال کې له فرانسوي سازمان چې د نړۍ یو له مرموزو او خطرناکو سازمانونو څخه و چې بنسټ‌ګر یې الیسټر کرولي و، نېږدې او دوستانه اړیکې درلودې او د دغه سازمان له نظریاتو هم اغېزمن شوی و. ویل کېږي چې د هابارد په لاس جوړ شوی سازمان د بېلابېلو سرچینو تر اغېزو لاندې راغلی، چې علمي تخیلي داستانونه، هندي عقیدې، ارواپوهنیزې فرضیې دي، چې د زیګموند فروید، کارل یونګ، او ویلیام سرجنت له خوا وړاندې شوې دي. لکه څنګه چې یو ساینټولوژي پیرو ویلي: «دا ډله د فروید له ارواپوهنې سره ورته والی لري او له بودایزم، هندوییزم، او ناستیزم څخه اخیستل شوې ده، چې د عیسویت یوه بدعتي څانګه ده.»

دا څېړنه هڅه کوي چې د ساینټولوژي ښوونځی له بېلابېلو اړخونو وڅېړي. په پیل کې د دې مکتب تعریف او تاریخي شالید بیانوي او د رامنځ‌ ته کېدو څرنګوالی یې تشریح کوي؛ وروسته بیا د دې خوځښت افکار، عقیدې او نور اړوند فرعي موضوعات تر بحث لاندې نیسي.

دوام لري…

سرچينې: