د ويکيپېډيا ليکلي دي: سيکولاريزم يا له سياست څخه د دين جلا کول یعني هغه باور چې: د دیني بنسټونو او دولتي چارواکو د جلا کولو پر بنسټ ولاړ وي.
ډاکټر یوسف قرضاوي په «الإسلام والعلمانیة» کتاب کې ویلي: سیکولاریزم د فکر او فکري فلسفې یو مکتب دی چې د ژوند په چارو کې د دین د نه لاسوهنې، او په ځانګړې توګه حکومت او سیاست منځ ته راغلی دی.
سیکولاریزم د خالص غیر مذهبي فکر او سیاست پر بنسټ ولاړ دی، بنسټ یې په نظامي، اخلاقي او ټولنیز ډول دی، د دیني ارزښتونو د نفی او د معاصر ژوند اعتبار او اړیکو ته په پام سره، په ټولنیز پیوستون او تکافل پورې اړه لري او دیني مفاهیمو او معیارونو ته پام نه کول.
د سیکولاریزم کلمه د لومړي ځل لپاره د برتانوي لیکوال جورج هالي اوک لخوا په ۱۸۴۶کال کې وکارول شوه. د پورتنیو توضیحاتو له مخې به معلومه شي چې سیکولاریزم د دنیا په لذتونو کې ډوبېدل او د آخرت د ثواب او عذابونو پروا نه کول دي.
د سیکولاریزم نړۍ یو مادي، شهواني او فزیکي نړۍ ده چې روح او آخرت ته هیڅ پام نه کوي. يعنې دا دنيا د ګټې نړۍ ده، نه د سختيو او کړاوونو. دا د آرامۍ نړۍ ده، نه د قربانیو. دا یوه نړۍ ده چې منفي عقل لومړی ځای لري. په سیکولار نړۍ کې خدای، دین او شریعت ځای نه لري.
د سیکولاریزم د رامنځته کېدو لاملونه
په منځنیو پیړیو کې، کله چې لوېدیځ د عیسویت د تحریف شوي دین بیرغ پورته کړ، د سیکولاریزم د شتون د اعلان لپاره غوره فرصت برابر شو. ځکه چې موجوده دین هغه دین نه و چې عیسی علیه السلام له ځانه سره راوړی و. بلکه، په بشپړه توګه بدل شوی او له مینځه وړل شوی وو. او له بلې خوا دیني مراکزو خپل دیني رسالت هېر کړی او خپل دیني خوند یې له لاسه ورکړی دی. کلیسا د مذهب په نوم ځان د مطلق خدای په توګه جوړ کړی و او د ظالمانه قوانینو په پلي کولو سره یې د خلکو لپاره ورځ په ورځ ساحه نوره هم تنګه کوله.
لومړی، هغه د تثلیث عقیده فرض کړل او هغه څوک چې د تثلیث منلو ته تیار نه و، وژل کيدل. او هر هغه څه چې د ده د ارادې خلاف وه حرام اعلان کړل او هغه څه چې د ده له ارادې سره موافق وو هغه يې حلال کړل. پخوا ختنه کول واجب وو خو حرام يې وګرځول. مړ حیوان حرام و، مباح يې وګرځول. بتان، چې د شرک نښې وې، د تقوا مجسمې وګرځولې. ټول واک د کلیسا سره و، او هر څه چې یې غوښتل هغه یې کول، او هیڅوک د اعتراض یا تبصرې حق نه درلود. او که څوک د خبرو کولو لپاره خپله خوله پرانیزي وای، هغه به د بي دين په توګه به وپیژندل شو او د هغه ځای له ټولو ګټو څخه به بې برخې شي.
د تکفير پړاو په لاندې ډول دی: هغه څوک چې تکفير شوی هغه د مومنانو له دايريې څخه وځي او د هغه لپاره مذهبي مراسم نه ترسره کیږي. ځینې وختونه، عیسویان د داسې خلکو سره د اړيکو نيولو حق نه درلود؛ ځکه چې د تکفير کس د طاعون سزا وه.
د لعننامه یوه برخه په لاندې ډول ده: «دوی د ورځې او شپې په هر ځای کې وي، که ویده وي یا ویښ ، که روژه يې په خوله وي یا خوراک او څښاک کوي، د سر څخه تر پښو پورې به د خدای لعنت وي. ” انشاءالله دوی به په سترګو ړانده، په غوږونو کاڼه او په خوله به ګونګي وي، ژبه یې په تالو چسپې دلې وي، لاسونه به یې هیڅ شی ته نه رسېږي، پښې به یې حرکت نه کوي او د بدن ټولې برخې یې په لعنت اخته وی . د خدای لعنت دې پر دوی وی که ولاړ وي یا په ځمکه ناست وي یا پراته وي. انشاءالله دوی به د خرو او سپیو سره ښخ شي او لوږې لیوان دوی وداړي.»
د لعنت لیک په دې جمله پای ته ورسید: لکه څنګه چې دا مشعلونه نن زموږ په لاسونو مړه شوي دي. تر څو چې دوی توبه ونه باسي، د دوی د ژوند رڼا د تل لپاره ورکه شي.
بیا، پادریانو او اسقف به مشعلونه راکښته کوی او د خپلو پښو لاندې خاموشه کوي.
كه چيری پاچا يا امير وو، نو يوازي توبه كولو بس نه دی، بلكې د هغه پر شتمنيو او امپراتوريو به يې بنديزونه لګول. په دې معنا چې د مذهبي مراسمو پلي کول ځنډول شوي او پادریانو د تعمید او تدهین کولو پرته نور مراسم نه ترسره کول او دوی په پټه او له زنګونو پرته د جماعت لمونځ ادا کول. په دې توګه، په دې بندیز کې پاچا او امیر عام خلک شامل وو. له همدې امله، ډېری وختونه د خلکو ناخوښي د دې لامل شوه چې تکفير شوی کس د عامه پاڅون له ویرې تسلیم ده. برسېره پردې، ځینې پادریانو د مومنانو د جیبونو لوټول په پلمه د تکفير څخه کار اخسته.
هغه څوک چې د خپل ملکیت یوه برخه کلیسا ته نه ورکوي، کله چې هغه مړ شي، دوی د هغه د ښخولو، مذهبي مراسم نه ترسره کول او حتی هغه يې د ښخولو څخه بې برخې کاوه.
او که څوک د وصیت له لیکلو پرته مړ شي او د هغه د ملکیت یوه برخه مذهبي چارواکو (کلیسا خلکو) ته نه ورکول ، د هغه مړ شوي خپلوان باید دوی ته ور شي او دوی (شرعي حاکمان) به یو کس وټاکي ترڅو د مړ شوي ملکیت کې خپله برخه وټاکي. تر څو دوی معلومه کړه چې مړ شوي کس د هغه له مړینې دمخه کلیسا ته څومره شتمنی ورکول.
By A.Mosleh