دا پل ۱۳۰ متره اوږدوالی، ۵ متره پلنوالی، ۱۰ متره لوړوالی او ۲۲ کمانۍسپانونه لري، چې په مختلفو دورو کې د انجینرۍ هنر څرګندوي. دا د سیمې د بډایه تاریخ ښکاره نښه ده. د مالان پل له لرغونو وختونو راهیسې د سوداګریزو کاروانونو د تېرېدو لپاره مهم ځای و، او اوس د سیلانیانو او د تاریخ او کلتور مینوالو لپاره په زړه پورې ځای ګرځېدلی.
د پله ښکلی طبیعي چاپېریال، شاوخوا ځنګلونه، او د نږدې تاریخي کلا شتون دې ځای ته لا زیاته جاذبه ورکوي. دا ځای د تفرېح او آرامتیا لپاره یو خوندور انتخاب ګڼل کېږي. د دې تاریخي او کلتوري اهمیت په پام کې نیولو سره، د دې ځای ساتنه د راتلونکو نسلونو لپاره ډېر ارزښت لري، څو هغوی یې له ښکلا او کیسو برخمن شي.
تاریخي روایتونه
مرحوم فکري سلجوقي په خپلې مثنوي فريدون او زهره کې د “هريرود پر سر د مالان پل جوړښت” تر سرلیک لاندې، چې د پیرانو، مشرانو او بزګرانو له قوله لیکل شوې ده، داسې یادونه کړې: د ساساني شاپور په وخت کې د مالان په کلي کې د کیاني دورې د مجوسیانو یو لوی معبد شتون درلود. د دې معبد اور ساتونکي (مروزي) وغوښتل چې په هریرود سیند باندې یو پل جوړ کړي ترڅو خلک په اسانۍ له سیند څخه تېر شي.
کله چې هغه له معمارانو او خټګرو سره، چې د دې کار لپاره راټول شوي وو، مشوره وکړه، هغوی وویل چې په فوشنګ کې استاد بهزاد زموږ د ټولو استاد دی. بهزاد هغه څوک و چې د هرات او توس تر منځ یې “تیرپل” جوړ کړی و. هغه د مالان پله جوړولو مشري پر غاړه واخیسته. بهزاد په ۲۵ ستنو سره یو پل جوړ کړ، او دواړه پایې یې د قوس په شکل د پخو خښتو او ګچو څخه جوړو خونو سره ونښلولې، چې ټول ۲۴ محرابونه یې درلودل.
“د مالان کلی د اور پرستو معبد و چې د هري خلکو یې ډېر درناوی کاوه. کله چې د هریرود سیند اوبه ډېرېدلې، د هري خلک له ستونزو سره مخ شول او د سیند هغې غاړې ته به معبد ته د عبادت لپاره نهتللای. له همدې امله، د اور عبادت کوونکو له ډلې یو کس دغه پل د هریرود پر سیند باندې جوړ کړ.”
یو شمېر نور باور لري چې دا پل د دوو نېکعمله خویندو، بي بي حور او بي بي نور، په خپلو شخصي لګښتونو جوړ شوی دی. د ځینو روایتونو له مخې، بي بي نور په هغه وخت کې د چرګانو فارم درلود او د مالان پله په جوړولو کې یې له ایرو، چونې او ان د هګیو له پوټکو څخه هم ګټه اخیستې ده.
په هر حال، د خلکو خواخوږي او انسان دوستي د عامه خدماتو د وړاندې کولو او چمتو کولو یو له بنسټیزو عواملو څخه ګڼل کېږي. د پلونو جوړول هم یو له هغو چارو څخه دي چې د یوې ټولنې خلک او سیاسي او فرهنګي شخصیتونه غواړي د دې له لارې خپل نوم ښه پرېږدي.
نن ورځ، هغه څه چې د مالان پل څخه لیدل کېږي، ۲۲ کمانۍشکله سپانونه او ۲۰ موجماتوونکي دي. دغه راز، په دې پل کې د باران اوبو د وتلو لپاره ناوې هم کېښودل شوې دي، او څلور ګلدانونه هم لري چې په پخوانیو وختونو کې به څراغونه پرې لګېدل. په حقیقت کې، د مالان پل په هېواد کې یو له څو پخوانیو او لرغونو پلونو څخه دی، چې اوس هم د خلکو لخوا کارول کېږي.
