د “شاه ولي الله” د فلسفي تفکر مرکز، دین دی. ځکه چې د ده په اند دين د مسلمانانو د ځواک او قوت يوازينۍ سرچينه ده او د هغوى زوال د دين څخه د غفلت نتيجه وه. له همدې امله د هغه اصلي علاقه دا وه چې مسلمانانو بېرته د اسلام لارښوونو ته راستانه شي، هغه د اسلامي ایډیالوژۍ په قوت باندي ټینګ باور درلود او یقیني وو چې که دا ایډیالوژۍ په بشپړ ډول ومنل شي او په صادقانه توګه پلي شي، نو د سولې او پرمختګ هیله پکي پرته ده، او د انساني ټولنې سوکالي په دې کې ده. په نتیجه کې، امام شاه ولي الله خپل ځان او نورو ته لارښوونه کوله چې د اسلامي هیلي د ټولو ناوړو اغیزو څخه وساتي او د وخت د مبارزې او ننګونو سره د مقابلې لپاره یو نوی منطقي زمینه برابره کړي.
استاد شاه ولي الله دهلوي رحمه الله هغه ژوند توپیر چې په قرآن او سنتو کې راغلی دی، او هغه ژوند چې مسلمانانو د ځان لپاره خوښ کړی او همدارنګه د معاصر ټولنیزو او سیاسي بنسټونو توپیر چې د اسلام په چوکاټ کې جوړ شوی او هغه بنسټونه چې مسلمانانو د تاریخ په اوږدو کې بشپړ کړي وه په بشپړه توګه پوهیدل، خو “شاه صاحب” په دې هم ښه پوهېده چې د تاریخ څرخ شاته نشي ګرځولی. له همدې امله دا فکر کول عاقلانه نه دی چې مسلمانان کولي شي په هماغه نمونه ژوند وکړي چې په تېرو وختونو کې معتبر پیژندل شوی و، په دې فکر سره چې هغه نمونه به په راتلونکي وخت کې هم د اعتبار وړ وي.
په دې توګه، د امام شاه ولي الله د افکارو تفصیلي مطالعې لپاره، لومړی باید یو تاریخي لید شتون وي، او پرته له دې چې هغه فکري چاپیریال ته اشاره وشي چې هغه ځیني الهام اخیستی وو، د هغه د روحاني ماهیت زیرمې، فکري او صوفیانه تجربې پوهیدل اسانه کار نه دی؛ حتی دې مسئلې ته په کتو سره دا څرګندیږي چې لومړی او پیاوړی اثر چې د هغه په ذهن کې یې دایمي نښه پریښوده د هغه د پلار څخه و چې د خپل پلار په حضور کې و او د قران او سنتو زده کړه یې وکړه او د هغه په زړه پوری لارښوونې چې په کې شامله وه، په ښه توګه درک کړل. نو دا خبره منلی کیږي چې قرآن او د هغه روايات هغه قوي بنسټ دی چې پر هغه يې خپل فکري نظام جوړ کړی و.
شاه ولي الله د امام غزالي او شیخ الاسلام عزالدین بن عبدالسلام څخه ډیر متاثره و، له دغو علماوو څخه یې د اسلام د مختلفو اړخونو منطقي تفسیر زده کړ او د خپل کتاب« حجة الله البالغة» په سریزه کې یې په درناوي سره يادوي، ظاهراً له ابوالحسن اشعري، ابو منصور ماتريدي، ابن تيميه او امام فخرالدين رازي سره يې هم علاقه درلوده او د تصوف په ډګر کې هم له ابن عربی او هم له شیخ احمد سرهندي څخه اغېزمن و.
