په حقیقت کې د اسلام مبارک دین په خپلو حقیقي او الهي لارښوونو سره تل د بشریت او انساني نسل لپاره په هر وخت او هر ځای کې د ژوند کولو لپاره تر ټولو غوره انتخاب بلل شوی او له همدې امله د اسلامي نړۍ په ډیرو برخو کې یې د ژوند کولو لپاره غوره لار ده. او د ټولنو د بریالیتوب رمز و راز دی.
په دې اساس د اسلام راتګ د څوارلسمې پېړۍ په پای کې د عثمانیانو له خوا د البانیا د فتحې په پایله کې رامنځته شو.
عثمانیانو د خپل حکومت او پوځ له لارې، او د مختلفو پالیسیو او مالیې هڅولو، سوداګریزو شبکو، او نړیوالو مذهبي اړیکو له لارې اسلام البانیا ته راوړ. د عثماني واکمنۍ په لومړیو څو پیړیو کې، په البانیا کې د اسلام خپرېدل ورو وو، چې په 17 او 18 پیړیو په اوږدو کې د عثماني ټولنې د لا ادغام، نظامي، سیاسي – جغرافیایي عواملو او د کلیسا د سقوط له امله ګړندۍ شو.
په حقیقت کې، د البانیا په تاریخ کې دا یو له خورا مهم پرمختګونو څخه وو، ځکه چې په البانیا کې البانیایان د عیسوي نفوس (کاتولیک او ارتودوکس) څخه اسلامي نفوس ته بدل شوه. دا په داسې حال کې وه چې عیسویانو لږکیو په ځینو سیمو کې خپل نفوس وساتل. په پایله کې هغه حالت چې د البانیا په توکمیز ژبني سیمه کې، سني اسلام تر ټولو زیات پیروان لري؛ خو نور مذهبونه هم په یوه سیمه ییزه وصله کې موجود وو، چې د البانیا په جوړښت د عثماني دورې په پای کې یې لوی اغېزه درلوده. له دیني بدلونونو سره سم، د اسلام په لور تمایل نور ټولنیز او کلتوري بدلونونه هم رامنځته کړ، چې د البانیا او البانیانوکلتور یې جوړ او پر هغه یې اغیزه درلود.
د البانیا عمومي پیژندنه
دا غرنی هیواد چې د اډریټیک(آدریاتیک) بحیرې ته څیرمه او د بالکان جزیرې سویل لویدیځ کې موقعیت لري، له ډیرو کلونو راهیسې د انزوا پالیسي تعقیب کړې وه.
البانیا چې ۲۸۷۴۸ کیلومتره مربع مساحت لري او ۳.۵ میلیونه نفوس لري، په اروپا کې تر ټولو منسجم اسلامي هیواد دی او د دغه هیواد له ۷۰٪ څخه زیات وګړي مسلمانان دي، چې اکثریت یې بکتاشي دي او ۲۰٪ سلنه وګړي یې ارتدکس دي. او پاتې 10٪ کاتولیک دي.
البانیا له څه باندې پنځو لسیزو ناوړه کمونیستي دیکتاتورۍ او ۱۵ کلن انتقال وروسته لا هم له نامناسب اقتصادي وضعیت سره مخ دی او په امنیتي او سیاسي ډګر کې د نویو امنیتي چترۍ په لټه کې دی.
By محمد فاتح