سیکېزم؛ پیدایښت او  اعتقادي بنسټونه یې (اوولسمه برخه)

لیکوال: مهاجر عزیزي

سیکېزم؛ پیدایښت او  اعتقادي بنسټونه یې (اوولسمه برخه)

• ایا نبوت کسب کېدای شي؟ یا کسبي دی

د نبوت په اړه د سیکانو بله عقیده دا ده، چې دوی نبوت اکستابي یا ترلاسه کېدونکی بولي. د دوی په وینا؛ پوه انسان کولای شي چې له داخلي الهام او روحي تجربې څخه یې ترلاسه کړي. داسې تجربه چې له لارې انسان ځینو هغو پوښتنو ته ځواب ویلای شي، چې نور حیوانات تر عاجزه دي.

لکه؛ ( د دې ژوند موخه څه ده؟) یا په بل عبارت، انسان هڅه کوي چې د ژوند مانا او له ساده بقا څخه لوړ هدف وپېژني. دا هدف هغه څه دي چې انسان له نورو ژویو څخه جلا کوي. د بشر د ژوند موخه تر ټولو ستره او سپېڅلې موخه ده، د ځمکې پر مخ د هر بل موجود په پرتله. دا هدف، هماغه ستره پوښتنه ده چې د انسان د برخلیک او د مرګ نه وروسته د ده د ځای په اړه مطرح کېږي. انسان باید دا پوښتنه په عقل، تدبر او حکمت سره ځواب کړي.

سیک مذهب پلويان پر دې باور دي چې د دې پوښتنې ریښتینی ځواب یوازې د دروني شهود او روحاني تجربې له لارې ترلاسه کېدای شي. هغه کسان چې دا تجربه لري او دې معرفت ته رسېدلي وي، «سپېڅلي کسان» بلل کېږي. د دوی لاسته راوړنه په یوه عقیده یا باور کې وړاندې کېږي، چې «ایمان» ورته وايي. سیکان پیغمبران داسې کسان ګڼي چې دې درجې ته رسېدلي وي، خو دوی ته د آسماني پېغمبرانو په معنا نه ګوري.

سیکان باور لري چې انسان کولای شي د فکر، مطالعې، زهد، تأمل او روحاني ودې له لارې دې مقام ته ورسېږي، خو دا سفر د هر چا لپاره ممکن نه دی؛ بلکې یوازې هغه کسان چې سپېڅلی او پاک روح لري، دا توان لري چې د ناخبرتیا پردې څېري او دې پوهاوي ته ځان ورسوي. [1]

• د اسلام له نظره د دې ادعا نقد او رد

نبوت او د الهي استازولۍ مقام ترلاسه کېدونکی او کسبي نه دی، دا یوازې الهي ورکړه ده او خپل ځانګړې بنده ګان ورته انتخابوي. انسانان په هڅو، کوښښ، ریاضیت او ان تقوا سره هم نشي کولای چې دې مقام ته ورسیږي، ځکه نبوت د الهي علم او حکمت پر اساس انتخابیږي او ځانګړو اشخاصو ته ورکول کیږي.

خدای تعالی په قرانکریم کې وايي: «اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ»؛[2] ژباړه: الله ډېر ښه پوهیږي چي د خپلي پېغمبرۍ كار له چا څخه واخلي او په څه شان یې واخلي.

دا ایت په څرګنده بیان کوي، چې نبوت یو الهي او نه کسبېدونکی مقام دی او خدای تعالی یې یوازې هغو کسانو ته ورکوي، چې د دې دارنه مسؤلیت وړتیا لري، نو هېڅوک هم نشي کولای چې په هڅو او مجاهدې يې ترلاسه کړي.

په بل ځای کې خدای تعالی د خپلو ځینو سترو پیغمبرانو په اړه فرمايي؛ «وَاذْكُرْ عِبَادَنَا إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ أُوْلِي الْأَيْدِي وَالْأَبْصَارِ • إِنَّا أَخْلَصْنَاهُم بِخَالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ»؛[3] ژباړه: او زموږ د بندګانو ابراهيم (ع)، اسحاق (ع) او يعقوب (ع) يادونه وکړه. د ډېر عملي قوت درلودونكي او د بصرت خاوندان ول – موږ هغوي د يو خالص صفت پر اساس غوره کړي ول، او هغه د اخرت ياد و.

دا ایت په ښکاره ډول وايي، چې پیغمبران د ریاضیت او شخصي هڅو پر اساس نه، بلکې د خدای تعالی د ځانګړې انتخاب پر اساس غوره شوې دي.

تر ټولو مهمه بیا دا ده، چې نبوت له رسول الله صلی الله علیه وسلم وروسته د تل لپاره تړل شو او له ده وروسته هېڅ بل پیغمبر نه راځي، قرانکریم په دې اړه وايي: «مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِن رِّجَالِكُمْ وَلَـٰكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ»؛[4] ژباړه: (اې خلكو!) محمد (ص) ستاسي له نارينه و څخه د هيچا پلار نه دى، هغه خو د الله رسول او اخرنی او وروستنی نبي دى، او الله د هر شی علم لرونكى دى.

د خاتم النبین کلمه د نبوت په قطعي پای دلالت کوي، چې د رسول الله له بعثت سره یې پای موندلی دی، نو په همدې اساس د نبوت هر ډول ادعا یا دا چې نبوت اکتسابي دی، نه یوازې چې باطل دی بلکې د ایمان له قطعي اصولو څخه انکار هم  ګڼل کیږي، چې انسان ان په کفر کې دروي.

دوام لري…

مخکنئ برخه/ راتلونکې برخه

سرچیني:

[1]. نادر السحیل، طائفة السیخ، عرض و نقد، ص ۲۲۰.

[2]. سورۀ انعام، آیه ۱۲۴.

[3]. سورۀ ص، آیات ۴۵-۴۶.

[4]. سورۀ احزاب، آیه ۴۰.