Close Menu
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
کلمات پښتوکلمات پښتو
تاسو په Home»ډیموکراسي»اسلام او ډیموکراسي (شپېتمه برخه)
ډیموکراسي پنجشنبه _13 _فبروري _2025AH 13-2-2025AD

اسلام او ډیموکراسي (شپېتمه برخه)

محمد فاتحBy محمد فاتحڅرگندونې نشته
شریکول Facebook Twitter Telegram WhatsApp Copy Link
Follow Us
Facebook Instagram WhatsApp Telegram
شریکول
Facebook Twitter Telegram Copy Link WhatsApp
لیکوال: م. فراهي توجګي

اسلام او ډیموکراسي (شپېتمه برخه)

 

د اسلامي او غربي آزادۍ ترمنځ توپیر
آزادي د انسانانو له خورا بنسټیزو ارزښتونو څخه ګڼل کېږي او د انسانیت جوهر جوړوي؛ داسې چې هر څوک یې ستاینه کوي او د ارزښت پر حقیقت یې پوهېږي. مګر دا کلمه، له خپلې ځانګړې معنا سره (د نن ورځې کلتور کې د هغې مروجه او عامه معنا)، د څو پیړیو راهیسې د خلکو په ژبو کې کارېږي، او داسې ښکاري چې د هغې د راڅرګندېدو اصلي لامل په تېره پېړۍ کې د اروپا ټولنیز انقلاب و.
اسلام هم د آزادۍ پیغام له ځان سره راوړ او پرې یې ټینګار وکړ. دا مفهوم د ربعي بن عامر رضی الله عنه له خوا رستم ته په ښه ډول تشریح شو؛ هغه په زړورتیا، مېړانې او ښکاره ډول ورته وویل:
“الله ابتعثنا لنخرج من شاء من عبادة العباد إلى عبادة الله، ومن ضيق الدنيا إلى سعتها، ومن جور الأديان إلى عدل الإسلام…”
(الله تعالی موږ رالېږلي یو، څو هغه څوک چې وغواړي، د بندګانو له عبادت څخه د الله عبادت ته، د دنیا له تنګوالي څخه د هغې پراخوالي ته، او د نورو دینونو له ظلم څخه د اسلام عدالت ته راوباسو.)
په ځینو ټولنو کې داسې خلک شته چې د آزادۍ مفهوم یې په سمه توګه نه دی درک کړی او نشي کولی د اسلامي او لوېدیځې آزادۍ ترمنځ توپیر وکړي؛ له همدې امله، هغوی له حکومت څخه بې ځایه تمې لري.
د اسلامي او لوېدیځې آزادۍ توپیر
اسلامي آزادي او د لوېدیځ آزادي په خپل اصل او پایلو کې له یو بل سره بشپړ توپیر لري:
۱. د لوېدیځ آزادي:په لوېدیځ کې آزادي د انسان له نفسي غوښتنو او تمایلاتو څخه سرچینه اخلي. د هغوی د آزادۍ فلسفه دا ده چې د انسان غوښتنې اصالت لري، او د دې الحادي لیدلوري له مخې، انسان باید مطلق آزاد وي او هر څه چې غواړي، ترسره یې کړي. په دې فکر کې، له الله تعالی او دین پرته، آزادي یو بت ګڼل کېږي، چې د انسان پرستۍ پر بنسټ ولاړ دی؛ له همدې امله، د انسان آزادي او اراده له دین څخه غوره او ارزښت یې له دین څخه لوړ بلل کېږي. دین یوازې هغه مهال ارزښت لري، کله چې د فردي غوښتنو سره په ټکر کې نه وي.
د دې نظر له مخې، حکومت او قانون د خلکو د ارادې پر بنسټ ولاړ دي. خلک هر ډول حکومت او قوانین غوره کولی شي، چې وغواړي، او د حکومت او قانون جوړوونکو دنده دا ده چې د امکان تر حده دا ډول آزادي تأمین کړي.
۲. د اسلامي آزادۍ بنسټ:په اسلام کې د آزادۍ بنسټ د توحیدي نړۍ لید پر محور راڅرخي. د اسلامي آزادۍ مفهوم په توحید او یوازې د الله جل جلاله په بندګۍ کې نغښتی دی. اسلام انسان ته کرامت او ذاتي ارزښت ورکړی او هغه یې له یوه الله تعالی پرته د بل هېڅ چا بنده نه دی ګڼلی.
هر څوک چې اسلام او د هغه اصول مني، آزاد بلل کېږي؛ داسې آزادي چې په اخلاقي او قانوني بڼو کې ځان څرګندوي. دیني آزادي له مکلفیتونو سره مل ده؛ یعنې انسان باید یوازې د الله جل جلاله اطاعت او بندګي وکړي، د هغه احکام عملي کړي، او داسې حکومت او نظام ومني چې قوانین یې د الله تعالی لخوا ټاکل شوي وي.
په اسلامي ټولنه کې مطلقه سیاسي او ټولنیزه آزادي—په دې معنی چې هر څوک هر څه چې وغواړي، ترسره کړي، او د خپلو نفسي غوښتنو پر بنسټ قوانین وضع کړي—شتون نه لري. له مکلفیت څخه تېښته، بې‌مسؤلیتي، او د قانون نشتوالی د وحشت او ناپوهۍ نښې دي.
په اسلام کې تمدن او مدنیت، د مکلفیت منلو، د مسؤلیت اخیستو، او د قانون واکمنۍ ته ویل کېږي. دیني آزادي د دې معنا لري، چې خلک له انساني غلامۍ او د الله تعالی پرته د بل چا له حاکمیت څخه خلاص شي.
د اسلامي او لوېدیځې آزادۍ جوهر
د اسلامي آزادۍ جوهر دا دی، چې انسان د نفس او نورو بندګانو له زولنو څخه خلاص شي؛ په داسې حال کې چې د لوېدیځ آزادي، د نفس او شیطان په بند کې اسارت، او له الله تعالی پرته د نورو بندګي او غلامي ده.
۲. د اسلامي نړۍ لید له مخې، انسان یو داسې مخلوق دی چې ډېرې وړتیاوې لري. د روحي او معنوي روزنې له لارې، دی د ودې او تکامل لوړو پوړیو ته رسېدلی شي. که د خدای تعالی اطاعت او بندګي وکړي او د هغه تر امر لاندې وي، کرامت او ارزښت به ترلاسه کړي، او د بشپړتیا او تکامل ټولې لارې به ورته پرانستل شي.
په حقیقت کې، الهي مکلفیتونه د کمال درجې او تلپاتې نېکمرغۍ ته د انسان د رسېدو لپاره وضع شوي دي. برعکس، که څوک مکلفیتونه ونه مني او د خدای جل جلاله له بندګۍ څخه انکار وکړي، نو هغه به د خپل نفس او شیطان اسیر او پیروي کوونکی شي. دا به انسان د طبیعت په محدودیت کې راګیر کړي او د ودې او تکامل په لاره کې یې مخه ونیسي. له همدې امله، د اسلامي آزادۍ جوهر دا دی چې انسان له خپلو نفساني زنځیرونو او بندونو څخه خلاص شي، او د بندګانو له عبادت او اسارت څخه ازاد شي؛ برعکس، لوېدیځه آزادي د شیطان له اسارت او غلامۍ سره ورته ده.
۳. اسلامي آزادۍ ته کتل
په اسلام کې آزادي یوه الهي ډالۍ ده، چې انسان ته دا فرصت ورکوي، څو د خپلې نېکمرغۍ لاره غوره کړي. اسلام د داسې آزادۍ پیغام راوړی، چې د خنډونو په لرې کولو او د مناسب شرایطو په برابرولو سره، انسان ته د نېکمرغۍ او تکامل لاره هواروي.
اسلامي مکتب هڅه کوي، چې هم داخلي او هم بهرني خنډونه لرې کړي.
• بهرني خنډونه: د ظالمو حکومتونو او ظالمو قدرتونو له تسلط څخه ازادي.
• داخلي خنډونه: حرص، لالچ، او د شهوتونو بې‌حده پیروي.
هیڅ عامل انسان دومره نه غلاموي، لکه نفسي غوښتنې او شهوتونه. که یو څوک د خپل نفس اسیر شي، نو هغه به نه د ښو او نېکو کارونو د ترسره کولو توان ولري، او نه به له هغو اعمالو ځان وساتلی شي، چې د بدمرغۍ او تباهۍ لامل ګرځي. دا تر ټولو بد اسارت دی.
برعکس، که څوک د دین د رڼا له لارې داخلي آزادي ترلاسه کړي، نو د ښو کارونو ترسره کول او د بدو کارونو پرېښودل به ورته اسانه وي. داخلي آزادي، د حقیقي آزادۍ اساس جوړوي، ځکه چې دا انسان ته ځواک ورکوي، څو د خپلو غوښتنو کنټرول وکړي.
د لوېدیځ فکر ستونزه:لوېدیځ فکري مکتبونه د آزادۍ پر وړاندې د خنډونو د لرې کولو لپاره یوازې په ظاهري خنډونو، یعنې د ظالمو حکومتونو په ړنګولو تمرکز کوي. مګر له بلې خوا، د شهوت‌پرستۍ او نفسي غوښتنو ته وده ورکوي، او انسان ته د کنټرول واک نه ورکوي. دا چاره، انسانان د باطلو قدرتونو او زبرځواکونو په وړاندې له ذلت سره مخ کوي.
۴. د اسلامي آزادۍ ارزښت
څرنګه چې لوېدیځ ډوله ټولنیزه آزادي، نه اساسي بنسټ لري او نه منطقي دلیل، نو څوک هم د هغې لپاره قرباني ته چمتو نه دی. برعکس، اسلامي آزادي یو الهي امر دی، نو هر مسلمان دا خپله دنده ګڼي، چې هغه ومني؛ داسې چې خدای تعالی امر کړی دی.
د اسلام له نظره، آزادۍ ته درې اساسي ارزښتونه ورکړل شوي دي:
1. ازادي یوه الهي ډالۍ ده، چې انسان باید د شریعت په چوکاټ کې وپالي.
2. د آزادۍ ساتنه او دفاع، دیني مکلفیت ګڼل کېږي.
3. د آزادۍ د مشروعیت حدونه، د الهي احکامو پر بنسټ ټاکل کېږي.
۵. د قوانینو او آزادي ترمنځ توازن
بل بنسټیز توپیر، د قوانینو په ساحه او د آزادۍ په حدودو کې دی.
په عملي ډول، هېڅ ټولنه مطلقه آزادي نه لري.
• قوانین د ټولنې د تنظیم لپاره اړین دي.
• هر قانون د خپل طبیعت له مخې، یو ډول ازادي محدودوي.
د لوېدیځ قانوني چوکاټ:
• قانون یوازې د ټولنیزو مسایلو څارنه کوي.
• حکومت مکلف دی، چې خلک د شخړو څخه وساتي، خو د هغوی اخلاقي انحراف ته توجه نه کوي.
• که یو څوک د خپلو نفسي غوښتنو اسیر شي، دا د دولت د مداخلې موضوع نه ګڼل کېږي.
د اسلام قانوني چوکاټ:
• د نفساني غوښتنو غلامي، د اسلام له نظره، د انسان د بدمرغۍ سرچینه ده، نه آزادي.
• اسلام غواړي، چې خلک د خپل عقل، ارادې، او دیني ارزښتونو پر بنسټ تصمیم ونیسي.
• وګړي حق نه لري، چې د خپلې نفسي غوښتنې لپاره د ټولنې اخروي او دنیوي ګټې له خطر سره مخ کړي.
د اسلامي آزادۍ پایله
د اسلامي آزادۍ موخه دا نه ده، چې انسان ته د هر ډول عمل اجازه ورکړل شي، بلکې دا ده، چې هغه د خپلې نېکمرغۍ لپاره سمه لاره غوره کړي.
1. اسلامي آزادي یوه الهي ډالۍ ده، چې د توحید او بندګۍ پر بنسټ ولاړه ده.
2. دا آزادي، د داخلي او بهرني خنډونو د لرې کولو لپاره یوه الهي وسیله ده.
3. دا آزادي، انسان د تکامل لوړو پوړیو ته رسوي، او د بدمرغۍ لاره ورباندې تړي.
4. د اسلام قانوني چوکاټ، ازادي د انساني مصالحو سره همغږی کوي.
په نتیجه کې، اسلام د داسې آزادۍ غوښتونکی دی، چې انسان ته د تلپاتې نېکمرغۍ لاره پرانیزي. له همدې امله، یوازې هغه ازادي چې د شریعت له اصولو سره سمه وي، د حقیقي آزادۍ مصداق ګڼل کېږي. د شریعت له چوکاټه وتلې آزادي، د انسان لپاره نه یوازې ګټه نه لري، بلکې
هغه د ذلت، بدمرغۍ، او غلامۍ پر لور بیايي.
دوام لري…
Previous Articleالحــــــــــــــاد او په وړاندې یې د مبارزې لارې (لسمه برخه)
Next Article د افغانستان فیلسوف؛ علامه سید جمال‌الدین افغان رحمه‌الله (اتمه برخه)

اړوند منځپانګې

کمونیزم

د کمونیزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه (اتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD
نور یی ولوله
کمونیزم

د کمونېزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه (اوومه برخه)

دوشنبه _30 _جون _2025AH 30-6-2025AD
نور یی ولوله
کمونیزم

د کمونیزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه (شپږمه برخه)

شنبه _28 _جون _2025AH 28-6-2025AD
نور یی ولوله
Leave A Reply Cancel Reply

اسلامي تمدن

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (پنځه ویشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD0 Views

لیکوال: ابو رائف د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول پنځه ویشتمه…

نور یی ولوله
فتنې

کرامیه ډله «فرقه» (درېیمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD0 Views

لیکوال: ابوعائشه کرامیه ډله «فرقه» درېیمه برخه مقدمه: مخکې تر دې چې د کرامیه فرقې…

نور یی ولوله
کمونیزم

د کمونیزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه (اتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD3 Views

لیکوال: م. فراهي توجگي د کمونیزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه اتمه برخه  …

نور یی ولوله
اسلامي تمدن

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (څلوروېشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD5 Views

لیکوال: ابورائف د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول څلوروېشتمه برخه په…

نور یی ولوله
  • Facebook
  • Twitter
  • Instagram
  • Telegram
  • WhatsApp
د کلماتو په اړه

د کلماتو څېړنیز-کلتوریز څانګه د اهل السنت والجماعت یوه دعوتي څانګه ده چې د پاکو اسلامي ارزښتونو د ترویج، د سپیڅلي اسلامي شریعت د لوړو اهدافو تحقق، د لویدیځ د فکري جګړې پر وړاندې مبارزه، د خداى د كلام لوړولو او د اسلامي امت د وېښولو په برخه کې په خپلواکه توګه کار کوي.

مشهور نشرات

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (پنځه ویشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD

کرامیه ډله «فرقه» (درېیمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD
په مجازی پاڼو کې کلمات تعقیب کړئ
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube
  • Telegram
  • TikTok
  • WhatsApp
ټوله حقونه د کلماتو د څانګې دي
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
  • دینونه

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.