Close Menu
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
کلمات پښتوکلمات پښتو
تاسو په Home»نظریات او فکري مکاتب»فاشیزم»فاشیزم د سیاسي تفکر په بڼه (پنځمه برخه)
فاشیزم چهارشنبه _5 _فبروري _2025AH 5-2-2025AD

فاشیزم د سیاسي تفکر په بڼه (پنځمه برخه)

محمد فاتحBy محمد فاتحڅرگندونې نشته
شریکول Facebook Twitter Telegram WhatsApp Copy Link
Follow Us
Facebook Instagram WhatsApp Telegram
شریکول
Facebook Twitter Telegram Copy Link WhatsApp
لیکوال: ډاکټر فضل احمد احمدي

فاشیزم د سیاسي تفکر په بڼه (پنځمه برخه)

د فاشیزم مفهوم او عناصر
فاشیزم (Fascism) په لغت کې د حکومت پر واک باندې تمرکز کولو ته وايي. دا یوه سیاسي تیوري او حکومت دی چې سخت‌دریځه، ملتپاله او استبدادي بڼه لري. د “فاشیزم” کلمه له ایټالوي (لاتیني) اصطلاح “فاسکيس” څخه اخیستل شوې، چې د تبر هغه وسپنیزې برخې وې، چې د لرغوني روم سرتېرو د خپل واک د سمبول په توګه وړلې.
په ۱۸۹۰ لسیزه کې، د “فاشیزم” کلمه په ایټالیا کې د یوې سیاسي ډلې د څرګندولو لپاره کارېده، چې معمولا له انقلابي سوسیالیستانو جوړه وه. دا هغه وخت و، چې موسولیني دا اصطلاح د لومړۍ نړیوالې جګړې پر مهال او وروسته د خپلو وسله‌والو ملېشو لپاره وکاروله، چې ورسره دا اصطلاح یو روښانه ایډیالوژیک مفهوم ترلاسه کړ.
په بل عبارت، فاشیزم هغه ایډیالوژي ده چې ځانګړتیاوې یې غیر منطقي تفکر، جګړه او شخړې، کاريزماتيک مشرتابه، نخبه‌والی او افراطي ملتپالنه دي. فاشیزم په ځانګړي ډول د موسولیني د رژیم لپاره کارېده. دا د شلمې پېړۍ یوه سیاسي فلسفه وه، چې د لیبرالیزم او سوسیالیزم په مخالفت کې راڅرګنده شوه. دا مفکوره د وخت په تېرېدو سره وده وکړه، او ګڼو سیاسي مفکرینو یې په رامنځته کېدو کې ونډه لرله.
افلاطون، ماکیاولي، هابز، فیخته، روسو، هیګل، ګوبینو، نیچه، سورل، پارتو او نور هغه کسان دي، چې د فاشیزم مفکورې د بنسټ‌ايښودونکو په توګه پېژندل کېږي. البته، د فاشیزم په څېر یوه پراخه مفکوره د فکري ریښو پرته نشي رامنځته کېدای. خو فاشیزم په پیل کې محدوده مانا درلوده، او لکه څنګه چې موسولیني ویلي، د دولتي سنډیکالیزم یوه بڼه وه.
له همدې امله، د “فاشیزم” اصطلاح، چې ګومان کېږي لومړی د بنیټو موسولیني لخوا د واک ترلاسه کولو او د دولتي سنډیکالیزم د جوړولو په موخه رامنځته شوې وه، یوازې د لیبرالیزم، محافظه‌کارۍ، یا کمونیزم ترڅنګ یوه سیاسي ایډیالوژي نه وه، بلکې د هغه سیاست تاییدوونکې وه، چې د شلمې پېړۍ په لومړۍ نیمایي کې یې د مطلق‌العنان حکومتونو د راڅرګندېدو لپاره زمینه برابره کړه. لکه څنګه چې کوین پاسمور وایي: “د فاشیزم ماهیت کیدای شي په یوویشتمه پېړۍ کې د تاریخ په بل هر پړاو کې د پاملرنې وړ وي.”
په بل عبارت، فاشیزم د هغه مطلق دولت څرګندونه ده، چې د ژور ټولنیز کړکېچ په ځواب کې رامنځته شوی، او د مایوسۍ او ناامنۍ احساساتو سره نږدې اړیکه لري. دا اړتیا لري، چې بنسټونه یې د جمالي جوړښتونو پر اساس وي.
لکه څنګه چې یادونه وشوه، فاشیزم لومړی ځل د ۱۹۲۲ څخه تر ۱۹۴۵ پورې په ایټالیا کې د موسولیني لخوا رهبري کېده، او د یو واحد سیاسي ګوند، افراطي نژادپالنې، او یو ځواکمن او متمرکز دولت پر درې بنسټونو ولاړ و. فاشیزم ته د پانګوالۍ او کمونیزم ترمنځ د درېیم ځواک په توګه کتل کېدای شي. همداراز، دا ویل کېدای شي، چې فاشیزم له دې وړاندې چې یوه فلسفه یا سیاسي ایډیالوژي وي، د حکومت کولو یوه طریقه وه.
په فاشیستي حکومتونو کې، مشرتابه مطلق قدرت لري او له قانون څخه پورته ګڼل کېږي. دولتي سازمانونه، چې پر پوځي ځواک، سیاسي فشار، او تبلیغاتي وسیلو تکیه لري، فردي آزادۍ محدودوي او د هر ډول مخالف حرکت مخنیوی کوي.
فریدریش وېلهېلم نیچه د فاشیزم معنوي پلار ګڼل کېدای شي، او د هغه فلسفه د دې غورځنګ د غیر منطقي فکر بنسټ ګڼل کېږي. نیچه د جګړې او وینې تویولو ته هڅوونکی و، او د ښځو په وړاندې یې کرکه درلوده. د هغه کتاب “داسې وویل زرتشت” د افراطي لیدلورو څخه ډک دی، چې یو غیر متوازن ذهن یې رامنځته کولی شي. د نیچه په اند، تر اوسه داسې ځواکمن کتاب نه دی لیکل شوی.
د توماس په وینا، نیچه وایي: “له خطر سره ژوند وکړه، او تل په دوامداره جګړه کې واوسه.” او همداراز: “هغه څوک چې غواړي جوړونکی وي، باید لومړی ویجاړونکی وي، او ټول زاړه ارزښتونه له منځه یوسي.”
د نیچه اساسي نظریه دا وه، چې ځواک او زور حقیقي حق دی. لوړ سړی نه غواړي، چې واک‌غوښتنه معقوله ښکاره کړي، بلکې یوازې دا دلیل وړاندې کوي: “دا زما اراده او هیله ده.” د نیچه په نظر، “خدایان مړه دي” او مذهب درواغ دي.
ادامه لري…
Previous Articleقادیانيت (اتمه برخه)
Next Article د افغانستان فیلسوف؛ سید جمال الدین افغان رحمه الله (دوهمه برخه)

اړوند منځپانګې

نشنلیزم

نشنلیزم (اته دېرشمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD
نور یی ولوله
نشنلیزم

نشنلیزم (اووه‌دېرشمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD
نور یی ولوله
نشنلیزم

نشنلیزم (شپږ دېرشمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD
نور یی ولوله
Leave A Reply Cancel Reply

اسلامي تمدن

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (اته دېرشمه برخه)

شنبه _19 _جولای _2025AH 19-7-2025AD2 Views

لیکوال: ابورائف د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول اته دېرشمه برخه…

نور یی ولوله
Blog

قرآن؛ تلپاتې معجزه (نهمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD4 Views

لیکوال: دکتور نورمحمد محبي قرآن؛ تلپاتې معجزه نهمه برخه په بیاني اړخ کې د قرانکریم…

نور یی ولوله
اسلام

د شریعت مقاصدو علم ته یوه کتنه (پنځه دېرشمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD6 Views

لیکوال شکران احمدي د شریعت مقاصدو علم ته یوه کتنه پنځه دېرشمه برخه د دین…

نور یی ولوله
نشنلیزم

نشنلیزم (اته دېرشمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD10 Views

لیکوال: ابوعایشه نشنلیزم اته دېرشمه برخه ۲. سیاسي نشنلیزم له سیاسي نشنلیزم موخه دا ده…

نور یی ولوله
  • Facebook
  • Twitter
  • Instagram
  • Telegram
  • WhatsApp
مشهور نشرات

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (اته دېرشمه برخه)

شنبه _19 _جولای _2025AH 19-7-2025AD

قرآن؛ تلپاتې معجزه (نهمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD
د کلماتو په اړه

د کلماتو څېړنیز-کلتوریز څانګه د اهل السنت والجماعت یوه دعوتي څانګه ده چې د پاکو اسلامي ارزښتونو د ترویج، د سپیڅلي اسلامي شریعت د لوړو اهدافو تحقق، د لویدیځ د فکري جګړې پر وړاندې مبارزه، د خداى د كلام لوړولو او د اسلامي امت د وېښولو په برخه کې په خپلواکه توګه کار کوي.

په مجازی پاڼو کې کلمات تعقیب کړئ
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube
  • Telegram
  • TikTok
  • WhatsApp
ټوله حقونه د کلماتو د څانګې دي
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
  • دینونه

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.