د موسیقۍ پایلې او تاوانونه (لومړی برخه)
الحمدلله خالق الوجود من العدم و جاعل النور من الظلم فمخرج الصبر من الالم و ملقي التوبة على الندم فنشكره على المصائب كما نشكره على النعم و نصلي على رسوله الاكرم ذي الشرف الاشم و النور الاتم.
سریزه
یوه له هغو ګناهونو څخه چې په نننۍ ټولنه کې خورا مشهوره شوې ده او ډېر خلک پرې اخته شوي او د قرآن کریم ځای یې نیولی دی. او د هغه لپاره خلک د قرآن کریم د خواږه غږ څخه ځانونه محروم کړي دي، او د هغه له امله یې خپل دین او ایمان د فسق او فساد په کنده کې اچولی دی، موسیقي ده. هغه ګناه چې عامه شوې ده. د هیڅ مؤمن کور نه موندل کیږي چې ټول کور یا لږ تر لږه څو کسان ترې اغېزمن نه وي.
په داسې حال کې چې موسیقي نه یوازې حرامه ده، بلکې د بې شمیره نورو ګناهونو مقدمه او اساس هم دی. په دې لیکنه کې د الله تعالی په نصرت او مرستې سره د موسیقۍ حرمت د قرآن کریم او د رسول الله صلی الله علیه وسلم د سنتو له نظره د ثابتولو هڅه شوې ده. او په عین حال کې، د هغې پایلې او تاوانونه چې دین، روح او روان، زړه او بدن ته رسوي، په خورا غور سره بحث کیږي.
د موسیقۍ تعریف او د هغې اړوند ځینې اصطلاحات
-
موسیقي: یوه یونانې کلمه ده چې د لږ بدلون سره عربي ته داخله شوې او هغه فن ته ویل کیږي چې د غږونو د یوځای کولو سره غوږونو ته خوښ وي.
یا، د یو خورا منل شوي تعریف له مخې، موسیقي هغه غږونو ته ویل کیږي چې په شعوري او عمدي توګه تولید شوي وي.
موزیک یوناني کلمه ده چې د Mousika له کلمې څخه اخیستل شوې او د Muse له کلمې څخه مشتق شوې ده، چې د لرغوني یونان د شعر، ادب او موسیقۍ د رب النوع نوم دی.
ځينو ويلي دي: «ان الموسيقي تعني الغناء» يعنې موسيقي غنا ته ویل کیږي، خو موسيقي له ساز سره او غنا له سندرو سره تړاو لري.
-
غنا: هغه غږ ته ویل کیږي چې په انسان کې شهواني احساس راپاروي او د نفس بغاوت او د شیطان د فتنې لپاره زمینه برابروي. او یا هغه شی دی چې د انسان د عقل رسۍ شکوي او هغه مست کوي.
-
طرب: هغه خوښي یا غم ته ویل کیږي چې د سپکوالې او خفت لامل کیږي او د انسان توازن او تعادل ګډوډوي.
-
لهو: مراد تفریح او په فضول او عبث کارونو کې مشغولېدل، غفلت، د الله تعالی له ذکر، معنویت، د ژوند له حقایقو او کار او کوښښ څخه لیرې کېدل او په بې حیایۍ او ابتذال کې غرق کېدل دي.
