لیکوال: عبدالحمید نوروزي
څنګه خپل ماشوم وروزم؟ (شپږمه برخه)
د ماشومانو د انحراف عوامل او د هغوی سره د چلند څرنګوالی
نن ورځ زموږ د ماشومانو د انحراف، ګمراهۍ او اخلاقي فساد عوامل او لاملونه په بې ساري ډول زیات شوي دي. د نننۍ ټولنې ځوانان د ګناه او فساد په کنده کې د ډوبېدو په حال کې دي، باطلو افکارو د هغوی په ذهنونو او روحونو يې سیوری غوړولی او پرې واکمني کوي همدارنګه له هر اړخه د انحراف عواملو په لومه کې راګیر دي؛ د دې ناخوالو سره د مقابلې لپاره ګران والدین باید د دې لاملونو او عواملو روښانه لید ولري او د خپلو ماشومانو په اړه د مسؤلیت احساس وکړي ترڅو دوی په ژمنتیا او سم درک سره د دې عصري ناورین مخه ونیسي؛ که نه نو نننی نسل به ورځ تر بلې په ګمراهۍ او تباهۍ اخته شي.
دلته د ماشومانو د انحراف او ګمراهۍ تر ټولو مهم لاملونه په ګوته کوو:
1- غربت او بیوزلي
خواړه او جامې د هر انسان تر ټولو اساسي اړتیاوې دي. هغه ماشوم چې په داسې کور کې زېږېدلی وي چې د بېوزلۍ او محرومیت تر سیوري لاندې وي او په کور کې یې کافي خواړه او کالي نه وي، ډېر ژر له کوره بهر پناه اخلي او د ژوند د اړتیاوو د ترلاسه کولو لپاره له هرې لارې کار اخلي. دا حالت هغه د جنایتکارانو او مجرمینو په جال کې اچوي او د ګمراهۍ او انحراف په فضا کې راګیروي. بالاخره په ټولنه کې هغه مجرم پیژندل کیږي چې د نورو ژوند، مال او عزت ته خطر وي.
د اسلام پراخ او هر اړخيز عدالتي قانون له بېوزلۍ سره د مبارزې او د ټولنې د هر فرد د ژوند د لږ تر لږه اسانتياو د برابرولو لپاره ځانګړې لارې چارې ټاکلې دي او دې موخې ته د رسېدو لپاره له هغو عملي لارو چارو کار اخلي، چې هر انسان ته د هوسا ژوند زمينه برابره کړي؛ ترڅو د هر انسان لپاره مناسب او ښایسته ژوند چې د هغه حق دې، برابر شي؛ د ټولنې هر غړي ته د کار زمینه برابرول، د یتیمانو او بوډاګانو چارو او ستونزو ته رسېدنه او د کورنیو لپاره د معاش د تأمین قوانین برابرول له لومړنیو اقداماتو څخه وو چې اسلام پلي کړل او لا هم پرې ټینګار کوي.
د ټولنې په نظام کې د توازن په رامنځته کولو سره، دا مقررات د هر انسان لپاره د ژوند مناسب شرایط برابروي، په دې شرط چې د وخت او کیفیت له مخې د ټولنې په مختلفو مرحلو کې پلي او تطبیق شي؛ که دا ټکي په پام کې ونه نیول شي، په ټولنه کې به د جرم او جنایت په څیر منفي اغیزې رامنځ ته شي او فقر او محرومیت به له خپلو ټولو مظاهرو سره له منځه ولاړ نه شي.
2- د والدینو اختلاف او لانجه؛
یو بل ډیر مهم عامل چې په ماشومانو کې د انحراف لامل کیږي د والدینو تر منځ شخړه او اختلاف دی. په هغو کورنیو کې چې زیاتره وخت د مور او پلار تر منځ د شخړو او لانجو ویجاړونکی اور او د دایمي اختلافاتو بدمرغه تیاره د کورنۍ په غړو باندې سیوري اچوي او له لومړیو شیبو څخه چې ماشوم سترګې پرانیزي او د پوهیدو ځواک ترلاسه کړي. او د خپل شاوخوا چاپېریال درک کوي، له دښمنۍ او شخړو پرته بل څه نه ویني، د ذهن د ارامتیا لپاره به له کوره وتښتي، تر څو ملګري ومومي، چې خپل ډېر وخت د هغوی په ملګرتیا او د هغوی سره په ملګرتیا او انډیوالۍ کې د خپلې مینې او محبت تنده ماتوي او د هغه څه د موندلو په لټه کې به وي چې له لاسه یې ورکړي دي.
که دا ملګري بد او بې ارزښته ملګري وي، نو په تدریجي ډول به ماشوم ګمراه کړي او په تدریج سره به یې د بد اخلاقو او بدو عادتونو په لور وخوځوي، تر دې چې هغه ځوان شي چې په جرمونو او فساد کې ډوب شي او د ټولنې او ملت د اوږو پیټی شي. د پیښې درملنه باید دمخه ترسره شي. اسلام په خپلو عاقلانه او ارزول شوو قوانینو سره د ښځو او نارینه وو لپاره د میړه د ټاکلو لپاره روښانه لار ټاکلې ده، تر څو په سمه او دقیقه توګه او له مخکې ټاکل شویو اصولو سره سم په خپل راتلونکي ژوند کې د مینې او درک د تحقق ضمانت وکړي. او په پایله کې، په کور کې دننه د ډیرو کورنیو ستونزو او جګړو او ستړي کوونکې جګړې څخه لیرې اوسئ.
3- بد ملګري او ګمراه کوونکې مرکې؛
د هغو بنسټیزو عواملو څخه چې د ماشوم د انحراف لامل کیږي، یو یې بد او فاسد ملګري دي. کله چې یو شخص سمه ذهني وده ونه لري او له ایډیالوژیک پلوه کمزوری وي، ډېر ژر د یوه بد ملګري تر اغېز لاندې راځي. ډېر ژر له دغو فاسقو او فاجرو ملګرو څخه د خجالت اخلاق او فحش عادتونه ترلاسه کوي او د هغو په څنګ کې ډېر ژر د بدبختۍ او بدمرغۍ پر لاره قدم وهي. تر څو چې جرم او خطا د هغه د فطرت برخه شي او جرم د هغه په عادت بدل شي، چې ترې خلاصون به يې ډېر ستونزمن وي.
یو له مهمو ټکو څخه چې والدین باید د خپلو ماشومانو په روزنه کې ورته پاملرنه وکړي د خپلو اولادونو او ماشومانو د ملګرو څارنه او کنټرول دی چې دا مسله د ماشومانو په ځوانۍ او زلمیتوب کې خورا جدي کیږي؛ دوی باید په دوامداره توګه د خپلو ماشومانو اړیکې او کړنې وڅاري او دوی ته لارښوونه وکړي چې د ملګرو په انتخاب کې محتاط وي او ښه عادتونه ترلاسه کړي. همدارنګه، دوی خپلو ماشومانو ته د بدو او نا اهله ملګرو سره د یوځای کیدو څخه خبرداری ورکړي ترڅو دوی د ګمراهۍ او انحراف په جال کې راګیر نشي.