کنفوسیوس (لومړۍ برخه)

لیکوال: ډاکټر فضل احمد احمدي

کنفوسیوس (لومړۍ برخه)

لنډيز

د انسانانو ژوند او تاریخ د مختلفو باورونو له ډېرو شواهدو ډک دی. د دغو باورونو او تاریخي شواهدو څخه یو خورا مهم دیني باورونه دي.

د دیني او مذهبي عقایدو په منځ کې هم ډېر کثرت دی، په هر صورت، د دیني او مذهبي عقایدو ترمنځ لومړی طبقه بندي د آسماني مذهبونو او انساني مذهبونو یا عقیدې پر بنسټ جلا کول دي چې د ټولو عقائدو او باورونو په منځ کې، د «کنفوسیوس» مذهب یو شمېر انساني باورونه او د اخلاقي تعلیماتو مجموعه بللې ده او «کنفوسیوس» یو مصلح انسان ګڼي، په داسې حال کې چې ځینې نور بیا دغه «کنفیوسیزم» یو داسې دین ګڼي چې اخلاقي مسائلو ته یې ډېره پاملرنه کړې ده. د دې مقالې له مخې، د دې څیړنې بنسټیزه پوښتنه دا ده چې «کنفوسیوس» څنګه يو دين دی او «کنفوسیوس» څوک دي؟

د تشریحي تحلیلي میتود په کارولو سره او د کتابتون د سرچینو او نورو لاس رسي وړ سرچینو په مرسته، دا موندنې ترلاسه کېږي چې «کنفوسیوس» یو له انساني دينونو څخه دی او پدې مذهب کې اخلاقي او مذهبي تعلیمات شامل دي چې د «کونگ فوتسه» يا هم هغه راتلونکي «کنفوسیوس» لخوا چمتو او وړاندې شوی دی، د دې بنسټ ایښودونکی یو هوښیار او پوه سړی و چې پنځه پیړۍ مخکې له ميلاده زېږیدلی دی او د هغه ښه چلند او بشردوستانه کړنې د دې لامل شوې چې ډېری پیروان راجلب کړي.

کلیدي کلمې: دين، اخلاق، کنفوسیوس، پیروان او چین.

سريزه

دين او مذهب يو له مهمو تعليماتو څخه دی چې د بشري ټولنو په ژوند يې خورا زياته اغېزه کړې او کله ناکله يې د خلکو تر منځ د يووالي او تفرقې لامل شوي دي. په دې يادونه کې وينو چې د بشر ژوند او تاريخ له ګڼو شواهدو او له بېلابېلو عقيدو ډک دى، په بل عبارت، له دغو عقيدو او تاريخي شواهدو څخه يو خورا مهم يې ديني عقیدې دي. د دې مذهبي باورونو په منځ کې هم، ډېر زياتوالی او کثرت راغلی دی؛ خو د دیني او مذهبي عقایدو تر منځ لومړۍ طبقه بندي د آسماني مذهبونو او انساني دينونو یا عقیدې پر بنسټ جلا کول دي، د دې ټولو ګڼو عقایدو او باورونو په منځ کې «کنفوسیوس» د څو انساني باورونو او د اخلاقي تعلیماتو یوه مجموعه بلل کېږي. «کنفوسیوس» یو مصلح شخص ګڼل کېږي، په داسې حال کې چې ځینې نور دا «کنفیوسیزم» یو داسې مذهب ګڼي چې اخلاقي مسائلو ته یې ډېره پاملرنه کړې ده.

د دینونو په برخه کې د تحقیق اهمیت او په ځانګړي توګه هغه مذهبونه چې پیروان لري تر نن ورځې پورې په یوویشتمه پیړۍ کې چې هر څه په لاس کې دي، یو ځانګړی ځای لري او په ورته وخت کې دا یو له خورا مهم مسائلو چې د انساني ټولنې د کلتوري ژوند د ودې او پراختیا لامل کېږي، متقابل فهم یو له ډېرو توپیرونو او باورونو څخه دی چې د خدای جل جلاله د ارادې په اساس د انسان په اداره کې ځای پرځای شوي دي. د دې مطلب له مخې، د «کنفوسیوس» دين مطالعه او څېړل یو له کلتوري اړتیاوو څخه دی، هغه ته پاملرنه کول د کلتوري ودې او پراختیا او د نورو باورونو ته د درناوي لامل کېږي او همدارنګه موږ دې باور ته هم نږدې کوي چې یو لوی شمېر خلک لاهم په حقیقت نه پوهېږي. دوی لا تر اوسه په فریب او نفساني غوښتنو کې ژوند کوي.

د مذهبونو په برخه کې ډېر کتابونه ليکل شوي چې په کې د بېلابېلو مذهبونو يادونه شوې ده، ويلای شو چې د مذهبونو په اړه ليکل شوي تقريباً په هر کتاب کې د کنفوسيوس په اړه مفصل او يا مجمل بحث شوی دی او په ورته وخت کې، د «کنفوسیوس» په اړه لوی شمېر مقالې لیکل شوي ، کوم چې د دې څیړنې د سرچینو په فهرست کې لیست شوي دي؛ مګر د دې څیړنې او نورو موجوده څیړنو ترمنځ توپیر دا دی چې اوسنۍ څیړنه د «کنفوسیوس» د عقایدو او تعلیماتو عمومي نظر او لنډ بیان وړاندې کوي چې لوستونکی کولی شي په خپل ذهن کې د «کنفوسیوس» دین تصور وکړي او په دې پوهېدل، چې د مسیح څخه مخکې دا دین د خپلو پیروانو لپاره ښه اخلاقي تعلیمات درلودل؛ خو اوس د آسماني دينونو او په تېره بيا د اسلام په خپرېدو سره هېڅ حيثيت نه لري.

ادامه لري…