د رسنیو رول او د مسلمانانو پر هویت د هغې اغېز (څلورمه برخه)

لیکوال: م. فراهي توجګی

د رسنیو رول او د مسلمانانو پر هویت د هغې اغېز (څلورمه برخه)

د کورنیو اړیکو په اړه د رسنیو اغېز

په تېرو برخو کې د رسنيو پر جوړښت، تاريخ او اغېزي یې خبرې شوې وې، په دې ليکنه کې به پر کورنيو اړيکو د رسنيو د اغېز په اړه خبرې وشي.

 د انټرنیټ او د ډله ایزو اړیکو وسیلې، د کورنیو او په ځانګړې توګه د ځوان نسل محرمیت ته د ننوتلو سره، د خپلو لیدونکو د ټولنیز او کلتوري فضا د بدلون کنټرول یې په لاس کې نیولی، ترڅو د کاروونکو هویت د لویدیځ د ټولنې د ارزښتونو سره بدل کړي، هغه هم په تدریجي ډول او پرته له مقاومت څخه.

اوس مهال د لويديځو رسنيو او اعلاناتو وسيلې زياتې پياوړې دي او د درېيمې نړۍ په کورنيو کې يې ځانګړی ځای نيولی دی. د نویو مخابراتي ټیکنالوژیو ظهور د خپلو ګټو او اسانتیاوو ترڅنګ ګڼې ګډوډي رامنځته کړې او ګڼې ستونزې یې رامنځته کړې دي. له همدې امله، په دې لیکنه کې د کورنیو د چلند او شخصیت په اړه د ډله ایزو ارتباطي وسیلو د ویجاړونکي او اغېزمنو زیانونو پیژندنه، مخنیوی او کمول به په کلکه بحث شي.

همدارنګه، لیکوال په کورنۍ اړیکو کې د ارتباطي وسایلو له امله رامینځته شوي خورا مهم زیانونه څیړلي او د دوی د ګواښونو سره د مقابلې او کمولو لپاره یې حل لارې وړاندې کړې.

د تاریخ له پیله، کورنۍ د ټولو بشري ټولنو تر منځ د ټولنې اصلي بنسټ او د ټولنې اصلي اساس دی. د دې سپېڅلې او بنسټيزې ودانۍ په پياوړتيا او د هغې رښتيني او عالي مقام ته د هغې ملاتړ او لارښوونه د سترې انساني ټولنې د اصلاح لامل کېږي او په مقابل کې يې غفلت د دې لامل کېږي چې انسان له واقعي ژوند څخه لېرې شي او د تباهۍ او ګمراهۍ کندې ته وغورځول شي.

اسلام د يو داسې دين په توګه چې د انسان د ابادۍ او نيکمرغۍ ژوند جوړوي، د کورنۍ عزت او کرامت ته يې ځانګړې پاملرنه کړې او دغه سپېڅلې بنسټ يې د ښوونې او روزنې د مرکز او د مهربانۍ او رحمت زانګو او د کورنۍ د جوړېدو موخه بولي، او کورنۍ د انسان مادي، احساساتي او معنوي اړتیاوې ځای دی.

د کورنۍ تعریف

د کورنۍ د غړو ترمنځ د نسبي یا علتي اړیکو مهم بنسټ جوړوي. (شهلا عزیزي، کورنۍ ټولنپوهنه، روشنګان او د ښځو د مطالعاتو خپرونه، ۱۳۷۶، ۱۰ مخ.)

کورنۍ د ټولنې بنسټیزه رکن دی، او د انسان د ژوند د جوړښت بنسټ، د ټولنې د جوړونې مرکز، د دودونو، نورمونو او ټولنیزو ارزښتونو د ساتنې اصلي ځای دی، او دا د ټولنیزو اړیکو او خپلوانو د اړیکو، د انساني احساساتو د راڅرګندېدو او راڅرګندېدو او ټولنيزې زده کړې ټینګ بنسټ دی. کورنۍ یو واحد دی چې د واده پر بنسټ رامینځته کیږي او د جوړیدو له پیل څخه د ژوند خوندي ځای او یو کوچنی ټولنیز ځای ګڼل کیږي او د خلکو د ژوند په ټولو اړخونو او په ځانګړي توګه په ماشومانو باندې د هغې خورا لوی اغېز نه انکارکېدونکی دی. خو دغه ښوونیز نظام هم د بل هر نظام په څېر د ترخو پېښو، داخلي ناامنیو او احساساتي انحطاط او ګواښونو سره مخ دی چې باید ورسره مقابله وشي.

کورنۍ یو مهم ټولنیز بنسټ دی. دا اداره مهمې دندې لري، که چیري ضعیف یا ویجاړ شي، د کورنۍ بنسټ به ټوټه ټوټه شي. کورنۍ له یو نسل څخه بل نسل ته د کلتورونو او دودونو د لیږد یوازینۍ طبیعي او اصلي وسیله ده. که د کورنۍ رکنونه کمزورې شي، د کلتور، عقیدې، مذهب او اخلاقي ارزښتونو سلسله به کمزورې شي او دودونه او رواجونه به له منځه لاړ شي. په هغو ټولنو کې چې د کورنۍ کلتور او د ټولنې د حاکم کلتور ترمنځ ټکر وي، د کور مېرمنې او ساتونکي هڅه کوي چې په کورنۍ چاپیریال کې خپل مطلوب کلتور وساتي او د حاکم کلتور له سپارلو څخه یې وژغوري چې د دوی د خوښې ارزښتونو څخه توپیر لري.

رسنۍ او کورنۍ

 په کورنۍ کې د رسنیو له امله لږ تر لږه زیان د کورنۍ د غړو ترمنځ د احساساتي اړیکو کمښت دی، ځکه چې دا عصري او بې کنټرول وسیله په ځانګړې توګه تلویزیون او انټرنیټ د لفظي اړیکو او خبرو اترو فرصت، د احساساتي اړتیاوو د پوره کولو فرصت له منځه وړي. خواخوږي، او د متقابل درناوي او تفاهم احساس، په داسې کورنیو کې، له یو بل سره د ژورې احساساتي اړیکې رول ارزښت له لاسه ورکوي، د کورنۍ مرکز په بې شخصیته او بې طرفه ډول بدلیږي، چې بالاخره د اړیکو د ماتیدو او انحطاط لامل کیږي.

د ډله ایزو رسنیو فعالیت، د مختلفو دندو او پرله پسې بدلونونو له امله، په تدریجي ډول د خپلمنځي او مخامخ اړیکو ځای له منځه وړی، چې د اجتماعي او احساساتي پر ځای په کورنۍ کې انفرادي ځای غالبوي.

نن ورځ غربي رسنۍ په دې لټه کې دي چې د کورنۍ مرکز کمزوری کړي چې په دې کې د ارتباط مختلفې وسیلې لکه ټلویزیون، مطبوعات، انټرنیټ او سینما شامل دي او هر یو یې خپل ځانګړی رول لري. د نړۍ د ډیرو اغېزمنو رسنیو لخوا تولید شوي پروګرامونو حجم او محتوا کې ازموینه او دقیقیت به دا جدي مسله او پراخه ستونزه روښانه کړي.

نورې ستونزې چې د دسنیو لاسته راوړنې دي په لاندې ډول دي:

1. تاوتریخوالي ته وده ورکول

د ماهواریې شبکو د فلمونو او پروګرامونو یوه تر ټولو مهمه او ښکاره منفي پایله په کورنیو کې د تاوتریخوالی زیاتوالی دی، چې د دوی په زړونو کې اور اچوي او بنسټ یې ماتوي.

2. د احساساتي مسلو په اړه د غلطو باورونو پاکول

په رسنیو کې ناسم او منفي اعلانونه چې په دوامداره توګه په غلطو لارو ښودل کیږي، د غلط باور رامینځته کولو او د خلکو په اړیکو کې د غلط معلوماتو ترلاسه کولو لامل کیدی شي؛

3. د کورنۍ د غړو ترمنځ د شخړې ساحې رامینځته کول؛

په ساده ډول د مختلفو سپوږمکۍ او انټرنیټي پروګرامونو لیدل، پرته له نیوکې او د دې پروګرامونو د کرکټرونو او کیسې سره منفي پرتله کول پېښوي چې د کورنۍ د غړو ترمنځ د شخړې رامنځته کولو لپاره لومړی ګام چمتو کوي؛

4. د دیني او کلتوري ارزښتونو په خلاف د باورونو هڅول او مسلط کول؛

5. د کورنۍ بنسټ کمزوری کول او د احساساتي ماتېدو پیښې

وړاندیزونه (حل لارې)

1. د کلتور پیاوړتیا او د ټولنې ټیټو کچو ته د لوړ ارزښتونو ښودل؛

2. د ملي ارزښتونو دفاع؛

3. د خلکو د پوهاوي کچه لوړول؛

4. د روحاني او تقوا ژوند ته وده ورکول؛

5. په کورنۍ او ټولنه کې د سم چلند نمونو ته وده ورکول؛

6. د اسلامي ټولنو د ارزښتونو د جوړولو او بیا استازیتوب او د کورنیو د هویت د ساتنې لپاره د اسلامي رسنیو د متقابلو خوځښتونو رامنځته کول؛

7. د سپوږمکۍ(ماهواریي) او انټرنیټي برنامو د منفي اغېزو د کمولو لپاره د ټولنې د کلتوري مدیرانو شعوري او سم حرکت؛

۸. په جوماتونو او ښوونځیو کې د سیمینارونو، کلتوري غونډو په بڼه د کورنیو او په ځانګړې توګه د ځوان نسل لپاره د سپوږمکۍ او انټرنیټ فضا د منفي پایلو سمه توضیح؛

۹. د غربي رسنیو د منفي اغېزو د مخنیوي لپاره د مطبوعاتو کارول.

دا هغه کلیدي ټکي دي چې د کورنۍ مرکز ته د ننوتلو څخه د رسنیو منفي اغېزو سره چلند او مخنیوی کوي، کوم چې یو څه کار کولی شي.

د غربي نړۍ پروګرامونو د پیژندګلوۍ، بې دینۍ، او کورنۍ ضد او له کورنۍ څخه د مخنیوي په لارو چارو لګیا دی او د همدې محورونو پر بنسټ فلمونه او پروګرامونه جوړوي. د هغو فلمونو بنسټیز نظر چې د غربي رسنیو له خوا تولیدیږي او کورنیو ته د سپوږمکۍ او انټرنیټي شبکو له لارې ورکول کیږي هڅه کوي چې په کورنۍ کې د نارینه او ښځو پاک نظر له منځه یوسي. دوی هڅه کوي چې د عفت د تخریب عامل وړاندي  کړي، ترڅو د میړه او میرمن ترمنځ محرمیت مات شي او احساساتي اختلالات رامینځته شي او دا ډول کورنۍ پیښې عادي شي. تصویري او غږیزې رسنۍ د ټولنې د وګړو د شخصیت او اخلاقو یوه برخه اغېزمنه کوي. که کورنۍ په دوامداره توګه د سپوږمکۍ د خپرونو لیدونکي وي، دا به یقینا د دوی په اړه خورا ژوره اغېزه ولري، په ځانګړې توګه ځوانان او نجونې چې د هر ډول فکر او نظر منلو ته چمتو دي. په ټولنیزو شبکو کې ناوړه اعلانونه په عقایدو، افکارو، شخصیتونو او د کورنیو او په ځانګړې توګه د ښځو او ځوانانو د روزلو پر لارو چارو ناوړه اغېزې کوي او خلک له خپلو سمو افکارو او عقایدو څخه جلا کوي. د دې پروګرامونو ټولې موخې د خلکو د فکري او رواني روغتیا له منځه وړل او د دوی د ذهنیت بدلول او د دوی د اصلي تعلیمي او دودیزو اخلاقي لارو څخه د نامناسب لویدیځ نمونو منلو ته متمرکز کول دي. دوی خپلو هلو ځلو او تباهۍ ته دوام ورکوي تر څو خپل لیدونکي د کورنۍ له بنسټ او اصلي اسلامي ریښو څخه لرې کړي او د غربي لیبرال اصولو ته تسلیم شي.

د کورنۍ مسئلې اهمیت ته په پام سره او د بحث شویو موضوعاتو سره سم د اسلامي رسنیو په برخه کې فعاله کسانو ته د کورنۍ کلتور د ودې لپاره وړاندیزونه کیږي:

1. په اسلامي نظام کې د کورنۍ د مقام او دندو د اهمیت په اړه د اسلام له نظره پېژندل؛

2. د کورنۍ د غړو کلتوري او تعلیمي کچې ته وده ورکول ترڅو د ټولنې د سلامت د دوی رول روښانه کړي او د ټولنې کلتوري وضعیت ښه کړي؛

3. د کورنۍ غړو ته د یو بل د حقونو او وظیفو خبر ورکول او د ټولنې د ناسمو چلندونو لیرې کول؛

4. په کورنیو کې د مستند اسلامي ارزښتونو خپرول، ترڅو په خپل ځان، کورنۍ او ټولنه کې یو سالم، مؤمن، مسؤل او اغېزمن نسل رامنځته شي؛

5. د پلرونو، میندو او میرمنو په توګه د ښځو او نارینه وو د شخصیت او حقیقي موقف پیاوړتیا او د بشري زده کړې په وده کې د دوی اړین رول ته پاملرنه او په کورنۍ کې د نوي نسل ته وده ورکول

6. په رسنیو کې د ټولنې د بریالیو ښځو او نارینه وو معرفي کول، د مور، پلار او میرمنې په رول کې د دوی بریالیتوب په پام کې نیولو سره؛

7. د ټولنې د کلتوري ودې لپاره د خورا مهم لامل په توګه د کورنۍ بیولوژیکي، تعلیمي، رواني او احساساتي دندو رسمول؛

۸. د والدینو د اړتیا څرګندول چې د ماشومانو د روزنې لپاره کافي وخت تخصیص او د دوی احساساتي اړتیاوې پوره کړي او دې مسلې ته د نه پاملرنې د پایلو څرګندونه؛

۹. د یو بل د حقونو او وظیفو په برخه کې د میرمنو او میړونو د پوهاوي لوړول، د واده قوانین او د کورنۍ سیسټم تنظیمول، د ښه شخصیت او سالمې ملګرتیا سره د قانوني اړیکو همغږي کول؛

10. د کورنۍ د بنسټ د ټینګښت او د ټولنیزو ناخوالو د مخنیوي په موخه د عفت او اخلاقو د فرهنګ د خپراوي په برخه کې روزنه؛

11. د کورنۍ د غړو ترمنځ د کلتوري او اخلاقي ګډوډیو د زیاتوالي د لاملونو څېړنه او د حل لپاره د مناسبو لارو چارو برابرول.

د مخکني محتوياتو له مخې، دا پرته له دې چې ووایو چې د هر ډول ناوړه پدیدې د مخنیوي لپاره باید عکس العمل شتون ولري، او د دفاعي حرکت تر څنګ باید د زیانونو څخه خوندي پاتې شي، د ساتنې لپاره باید تعرضي تدابیر ونیول شي.