Close Menu
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
کلمات پښتوکلمات پښتو
تاسو په Home»Blog»قران؛ تلپاتي معجزه (اتمه برخه)
Blog پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD

قران؛ تلپاتي معجزه (اتمه برخه)

محمد فاتحBy محمد فاتحڅرگندونې نشته
شریکول Facebook Twitter Telegram WhatsApp Copy Link
Follow Us
Facebook Instagram WhatsApp Telegram
شریکول
Facebook Twitter Telegram Copy Link WhatsApp
لیکوال: مفتي نورمحمد محبي

قران؛ تلپاتي معجزه

اتمه برخه

 

د کلمو او ویونو (لغتونو) په انتخاب کې د قران اعجاز
له بلاغي، ژبپوهنېز او مانیز اړخه د قران څېړنه؛

 

قران د رسول الله صلی الله علیه وسلم د تلپاتې معجزې په حیث، یوازې د محتوا له اړخه نه، بلکې د بنې او ژبني جوړښت له اړخه هم له اعجازونو ډک دی او د دې اعجاز یوه مهمه ځانګړنه د کلمو په انتخاب کې نهايي دقت دی او هره کلمه په خپل مناسب ځای کې استعمال شوې ده.
د قران د ویونو د څېړلو وروسته څرګندیږي، چې دې الهي کتاب کې ان په ښکاره متراف الفاظ هم د معنايي، سبکي، حسي او سیاقي توپیرونو پر اساس پکې دقت شوی او په خپلو مناسبو ځایونو کې ترتیب شوي. لکه؛ د – جاء او أتی – نور او ضیاء او یا هم د – قتل او ذبح – کلمې چې نه یوازې ظریف لغوي توپیرونه لري، تر څنګ یې د ایتونو په جوړښت کې ځانګړې معنا افاده کوي، چې دا جوړښت یوازې د قران په توان کې دی.
دا دقت او هماهنګي له یوه لوري د کلمات په انتخاب کې تصادف نفي کوي او له بل لوري دا څرګندوي، چې قران د بشریت له توان څخه لوړ کتاب دی، چې غوره مانیز او جوړښتیز ترکیبونه لري.
دلته د قران د مفرداتو اعجاز ته کتنه کوو او د څو نمونو په راوړلو سره هڅه کوو، چې د نږدې معنا لرونکي ویونو د انتخاب تحلیل وکړو، تر څو مو د قران د اعجاز پېژندنې په برخه کې یو بل ګام اخیستی وي.
په قران کې د مترادفو کلمو توپیر
قران کریم په دقت سره د مترادفو کلمو ترمنځ توپیر کړی، چې ځینو ته یې په لاندې ډول اشاره کیږي؛
– د ـزړه او فؤاد) کلمې دواړې په قرانکریم کې راغلي دي، خو؛
• قلب – تر ډېره د درک مرکز او تعقل ته اشاره کوي.
• فؤاد – بیا تر ډېره قوي عاطفي حالتونو ته استفاده شوی دی، چې په داخلي درد، غم یا هم شدیدې علاقې دلالت کوي. د نمونې په ډول: ﴿وَأَصْبَحَ فُؤَادُ أُمِّ مُوسَىٰ فَارِغًا – قصص: 10] ۰ دلته د – فؤاد- کلمه ځکه استعمال شوې، چې حالت احساسي او شدید عاطفي منظر دی.
– د – رأی او أبصر – کلمې
• رأی – کلمه د درک، تفکر او ذهني ادراک لپاره استفاده شوې.
• أبصر – بیا د سترګو لید ته ځانګړې شوې کلمه ده.
قران د کلماتو په مخته او وروسته کولو کې زیات دقت کړی او په مناسبو ځایونو کې یې استعمال کړې دي.
د ایت له عاطفې او رواني حالت سره د کلماتو همغږي
د ﴿فَأَنجَیْنَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا ٱمْرَأَتَهُ كَانَتْ مِنَ ٱلْغَٰبِرِینَ﴾ [اعراف: ۸۳] کې د -غابرین – کلمه د شاته پاتې – په معنا ده او دلته د دې کلمې پر ځای – هالکین – هم استفاده کېدای شوه، خو د غابر کلمه د خلاصون لور ته له حرکت څخه د شاته پاته کېدو انځور وړاندې کوي، یوازې هلاکت نندراې ته نه ږدي.
د کلماتو د تکرار او نه تکرار اعجاز
موخه ییز تکرار
د – الرحمن – کلمه په قرانکریم کې ۵۷ ځلې راغلې او د – الرحیم – کلمه بیا ۱۱۴ ځلې، چې خپلې ځانګړې معناوې لري. الرحمن په دنیا کې د عام رحمت په معنی دی په داسې حال کې چې الرحیم په اخرت کې د ځانګړې رحمت معنی ورکوي.
له بې ځایه تکرار څخه پرهېز
په قران کې هېڅ یوه کلمه هم د وزن د پوره کولو او یا هم د قافیې د جوړولو لپاره نه ده راغلې، بلکې هر تکرار د یوې موخې او د معنی د زیاتولو لپاره راغلې.
د رایجو (کلیشه) کلمو پر ځای د نوو کلماتو استعال
قران کله نا کله له داسې کلمو څخه استفاده کوي، چې تر ډېره د عربو په ورځنۍ محاوره کې نه وې رایجې، خو ځانګړې معنايي او ژنبنیزه ښکلا لري. لکه؛ (فَسُبْحَانَ ٱللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَحِینَ تُصْبِحُونَ﴾ [روم: ۱۷]
د – تمسون او تصبحون – کلمې په عربو کې د رایجو کلماتو پرځای استعمال شوي او ایت ته یې ځانګړی موسیقیت ورته کری.
په قران کې د یو بل پر ځای د کلمات د اېښودو ناممکنتیا
په ډېریو مواردو کې که چېرته په کوم ځای کې د یوې کلمې مترادفه کلمه هم راشي، نو ایت د مانیز، موسیقیز او یا هم بلاغي ګډوډۍ سره مخ کیږي، مثلا:
﴿وَجَاءَ رَبُّكَ وَٱلْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا﴾ [فجر: ۲۲] که چېرته د – جاء – پر ځای – أتی – کلمه راشي، نو هغه د الهي مجئت بلاکیف له جلاله ډکه صحنې انځور کمزوری کیږي.
دقیقه معنايي همغږي
قران کریم د کلماتو په استعمال کې ډېر زیات دقت لري، کلمې له معنايي بار سره د یو بل پر څنګ کې تنظیم شوې دي؛ تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمْ عَنِ ٱلْمَضَاجِعِ﴾ [سجده: ۱۶]
د – تتجافي – لفظ دقیق ترکیب یعنې له په ارادي او سخت ډول ځان لیرې کول، المضاجع چې د خوب ځای ته وايي او اشاره یې د مؤمنانو شپنیو عبادتونو ته ده.
په بېلابېلو سیاقونو کې د کلماتو د راتګ تحلیل
د انسان او بشر – کلمې
– بشر – تر ډېره د انساني جسماني او بدني ماهیت افاده کوي.
– انسان – بیا عقلانیت ته اشاره کوي.
مثلا: : ﴿إِنَّ ٱلْإِنسَـٰنَ لَفِى خُسْرٍ﴾ [عصر: ۲] دلته نه دي ویل شوي – البشر – ځکه خبره د مسؤلیت او عقلي میسر په لاره کې د زیان خبره ده.
د ادم علیه السلام په خلقت کې «نَفَخَ» چې په دې ﴿فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي﴾ [ص: ۷۲] ایت کې راغلې،
په مخامخ او شعوري ور پو کولو باندې دلالت کوي، نه دا چې یوازې د ورکولو معنی ورکړي.
په دې کلمې سره د انسان کرامت او له خپلې الهي مبدأ سره روحې اړیکې څرګندیږي.
په قران کې د منتخبو اعجازي کلماتو( مفرداتو) لیست
د کلماتو – ویونو – مقایسه آیت معنايي توپیر په قران کې د انتخابېدو دلیل
جاء / أتى الفجر، ۲۲ جاء – له هیبته ډک او صحنې بدلون
أتی – معمولي راتګ د اخرت په ورځې له جلاله ډک الهي مجئت، چې له – أتی – څخه دقیق دی.
نور / ضیاء یونس، ۵ ضیاء – ذاتي نور
نور – منعکس نور لمر – ضیاء- خپل نور لري، د سپوږمۍ رڼا نور دی.
قتل / ذبح البقرة،۷۱ ذبح – قرباني کول – حلالول
قتل – عام وژل د غوا په کیسه کې – ذبح – لفظ ډېر دقیق دی، ځکه قرباني ده.
خشیت / خوف فاطر، ۲۸ خشیت – د پېژندنې له مخې وېره
خوب – عمومي وېره عالمان د خدای له پېژندو وروسته وېریږي، نو ځکه خشیت راغلی.
نسيان / سهو التوبة، ۶۷ نسیان – قصدي ترک
سهو – په هېره سره ترک هدف یې د خدای هېرول دي، نو نیسان دقیقه کلمه ده.
زوج / امرأة البقرة، ۳۵ / القصص، ۹ زوج – کامل واده
امرأة – میرمنه، واده ده، د اشارې نشتون غیر دیني یا ناقصه رابطه – فرعون سره د امراة لفظ راغلی.
قعد / جلس التوبة، ۸۳ قعد – له امتناع سره کښېناستل
جلس – عادي کېناستل قعد – له مسؤلیت څخه ځان اېستل.
عذاب / بأس غافر، ۸۴ بأس – ناببره او سخت عذاب
عذاب – هر ډول جزا د الهي ناببره عذاب د توصیف لپاره، بأس ډېر مناسب دی.
سأل / دعا البقرة، ۱۸۶ سأل – عادي غوښتنه
دعا – زارۍ او عاجزي د خدای له لوري له بنده ګانو څخه پوښتنه د سوال او اجابت پر دعا دی.
نظر / رأى الصافات،۸۸ نظر – تفکري لید
رأی – ظاهر لید ابراهیم په تفکر سره ستورو ته وکتل، عادي دید نه وو.
كتم / أخفى البقرة، ۲۸۳ کتم – په ښکاره پټول
أخفی – داخلي پټول د ګواهي پټول بهرنۍ کړنه ده، نو ځکه ورته د کتم لفظ استعمال شوی.
فؤاد / قلب النجم، ۱۱ فؤاد – د زړه احساسي حالت
قلب – د فکر او احساس مرکز د ژورې روحاني تجربې درک لپاره فؤاد مناسب دی.
په عربي کې له مرګ او د روح له قبض سره تړلي کلمات
د «مرګ» او «روح اخیستلو» سره تړلي لغات په عربي ژبه او قرآن کریم کې یو له خورا روښانه بېلګو څخه ده چې د کلماتو اعجاز څرګندوي؛ ځکه قرآن کریم د څو مترادفو کلمو له منځه، هر وخت هغه کلمه غوره کړې چې د آيت د سیاق، د بیان د مقام او د وحیې او بلاغت له ژبني جوړښت سره بشپړه همغږي لري.
په پخوانۍ عربي ژبه کې څو داسې لغاتونه شته چې د «مرګ» یا «روح اخیستلو» مانا لري، خو قرآن کریم زیاتره وخت د «توفّى» له کلمې کار اخلي، نه د «مات» یا «قبض» څخه او دا انتخاب د معنا، فصاحت او بلاغت له پلوه ډېر ژور اهمیت لري.
د «توفّى» رېښه او لغوي مانا:
«توفّى» اصلاً دا معنا لري چې یو شی په بشپړه او پوره توګه واخیستل شي. دا کلمه د «تفعّل» له باب څخه ده، چې په تدریجي او مکمل عمل دلالت کوي. په لغوي فرهنګونو کې راغلي دي: «توفاه الله: أتمّ قبض روحه واستيفاء أجله». یعنې: الله تعالی د هغه روح په بشپړه توګه واخیست، کله چې د هغه عمر پوره شو.
ولې قران د توفي له کلمې استفادې کړې؟
په لاندې جدول کې دې پوښتنې ته لس ځوابونه ویل شوې دي؛
دلیل توضیح
۱د خدای یا د الهي ملائکې له‌خوا د اختیار سره عمل څرګندوي. «توفّى» د یو دقیق، سنجول شوي او هدفمند عمل څرګندونه کوي، نه یوازې یو طبیعي یا ناڅاپي مرګ.
د انسان د مقام درناوی او تجلیل د «توفّى» کارول دا ښيي چې د روح اخیستل له نظم، حکمت او د ځانګړو مامورینو (ملایکو) له‌خوا ترسره کېږي.
د معنا پراخوالی (هم جسم او هم روح ته اشاره لري). «توفّى» د یو څه په بشپړه توګه اخیستلو مانا لري، چې هم روح او کله ناکله بدن هم رانغاړي (که مرګ وي یا خوب).
د مرګ او خوب تر منځ توپیر ته اشاره. په ځینو آیتونو کې «توفّى» د خوب لپاره هم کارول شوې، ځکه په خوب کې هم روح موقتي ډول بېرته اخیستل کېږي.
ولې د انسان د مرګ لپاره په قرآن کې د «مات» کلمه نه ده کارول شوې؟
• د «مات» کلمه یوازې په محدودو مواردو کې، هغه هم د پیغمبرانو (علیهم‌السلام) یا پخوانیو قومونو په اړه کارول شوې او زیاتره وخت د اسم په بڼه لکه «بعد موتها» (د هغې له مرګه وروسته) راغلې ده، نه د فعل په بڼه چې د روح اخیستلو پېښه تشریح کړي.
• «مات» یوه داسې معنا لري چې پکې د بې‌اختیاري، تصادفي او طبیعي مرګ مفهوم نغښتی وي، حال دا چې قرآن کریم مرګ یوه دقیقه، موخه‌لرونکې او د الهي نظم لاندې پېښه ګڼي. له همدې امله، قرآن د مرګ د بیان لپاره د «توفّى» کلمه کاروي.
دوام لري…
مخکنۍ برخه | وروستۍ برخه
Previous Articleد علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (شپږدېرشمه برخه)
Next Article نشنلیزم (اووه‌دېرشمه برخه)

اړوند منځپانګې

Blog

قرآن؛ تلپاتې معجزه (نهمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD
نور یی ولوله
متفرقه

قرآن؛ تلپاتې معجزه (اوومه برخه)

شنبه _12 _جولای _2025AH 12-7-2025AD
نور یی ولوله
متفرقه

قرآن؛ تلپاتې معجزه (شپږمه برخه)

پنجشنبه _10 _جولای _2025AH 10-7-2025AD
نور یی ولوله
Leave A Reply Cancel Reply

اسلامي علما

د افغانستان فیلسوف؛ سید جمال‌الدین افغان (اووه‌دېرشمه برخه)

یکشنبه _20 _جولای _2025AH 20-7-2025AD0 Views

لیکوال: عبیدالله نیمروزی د افغانستان فیلسوف؛ سید جمال‌الدین افغان اووه‌دېرشمه برخه د ختیځ سړی د…

نور یی ولوله
اسلامي تمدن

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (اته دېرشمه برخه)

شنبه _19 _جولای _2025AH 19-7-2025AD2 Views

لیکوال: ابورائف د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول اته دېرشمه برخه…

نور یی ولوله
Blog

قرآن؛ تلپاتې معجزه (نهمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD4 Views

لیکوال: دکتور نورمحمد محبي قرآن؛ تلپاتې معجزه نهمه برخه په بیاني اړخ کې د قرانکریم…

نور یی ولوله
اسلام

د شریعت مقاصدو علم ته یوه کتنه (پنځه دېرشمه برخه)

پنجشنبه _17 _جولای _2025AH 17-7-2025AD6 Views

لیکوال شکران احمدي د شریعت مقاصدو علم ته یوه کتنه پنځه دېرشمه برخه د دین…

نور یی ولوله
  • Facebook
  • Twitter
  • Instagram
  • Telegram
  • WhatsApp
مشهور نشرات

د افغانستان فیلسوف؛ سید جمال‌الدین افغان (اووه‌دېرشمه برخه)

یکشنبه _20 _جولای _2025AH 20-7-2025AD

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (اته دېرشمه برخه)

شنبه _19 _جولای _2025AH 19-7-2025AD
د کلماتو په اړه

د کلماتو څېړنیز-کلتوریز څانګه د اهل السنت والجماعت یوه دعوتي څانګه ده چې د پاکو اسلامي ارزښتونو د ترویج، د سپیڅلي اسلامي شریعت د لوړو اهدافو تحقق، د لویدیځ د فکري جګړې پر وړاندې مبارزه، د خداى د كلام لوړولو او د اسلامي امت د وېښولو په برخه کې په خپلواکه توګه کار کوي.

په مجازی پاڼو کې کلمات تعقیب کړئ
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube
  • Telegram
  • TikTok
  • WhatsApp
ټوله حقونه د کلماتو د څانګې دي
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
  • دینونه

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.