فمینیزم  (اوومه برخه)

لیکوال: ابوریان عزیزي

فمینیزم  (اوومه برخه)

په مصر کې د فیمینیزم غورځنګ تر ټولو مشهور شخصیتونه:

1. رفاعه طحطاوي:

رفاعه طحطاوي یو له سترو امامانو څخه وو. خو کله چې فرانسې ته ولاړ او له هغه ځايه راستون شو نو لويديځ پلوی شو او يو له هغو امامانو څخه شو چې د لويديځ تقليد ته يې بلنه ورکول. بیا یې د “پاریس حالات” په نامه کتاب ولیکه چې په هغې کې یې د ښځو د ازادۍ، یعنې د بې حجابۍ او اختلاط هڅونه کوله او نڅا ته یې د یو عادي شی په سترګه کتل او دا یې توجیه کړه چې نڅا د موسیقۍ سره یو ورزشي حرکت دی.

دا تمه نه کېده چې په مصر کې به اسلامي ټولنه د “رفاعه طهطاوي” دې غوښتنې ته ځواب ووايي. ځکه چې د مسلمانانو په وجود کې د اسلام ګرمي لا هم موندل کېدته او اسلامي ارزښتونه د دوی د ژوند په کونج کونج کې ژوندي وو او د خلکو دیني حالت داسې و چې به داسې مسایل یې ملنډې وهلي؛ کوم چې طحطاوي راپورته کړي او ممکنه نه وه چي څوک دي ومني. مګر د “رفاعه طهطاوي” دغه حرکت د راتلونکو څپو لپاره اسباب او ذهنونه چمتو کول.

2.شیخ محمد عبده:

شیخ محمد عبده هغه څوک و چې د قاسم امین د کتاب «تحریر المرأة» تخم یې د خپلو افکارو په باغ کې کرلی و او په دې کتاب کې قاسم امین د ښځو د حقوقو په اړه د شیخ محمد عبده د افکارو ډېر یادونه کړې ده. هغه آيتونه چې د ښځو په اړه بحث کوي په هغو کې هغه تفسيرونه ذکر شوي دي چې شيخ محمد عبده پرې باور درلود.

حتی په تاریخ کې یو وخت دا معلومه شوه چې قاسم امین ته منسوب کتاب “تحریر المرأة” د محمد عبده لخوا لیکل شوی یا لږ تر لږه قاسم امین د هغه تر تاثیر لاندې و.

3. سعد زغلول سعد زغلول په طبیعت کې سیکولر و او د لویدیځ لخوا تعریف شوي د ښځو د آزادۍ ملاتړی او د “الوفد المصري” ګوند مشر و. هغه څوک وو چې د قاسم امین د کتابونو په خپرولو کې یې مرسته کړې وه او هغه یې په دې برخه کې هڅولی و. هغه په ​​مصر کې د بدلونونو په وخت کې یو له خورا اغیزمنو خلکو څخه و، په وینا کې عجیب استعداد درلود، او د یو مشر حیثیت یې درلود او خلک یې پر شاوخوا راټول و. لکه څنګه چې د یو جادوګر پر شاوخوا راټولیږي چې عجیبه شیان ترسره کوي. د سعد زغلول دا ځانګړتیا د مصر او ډیری اسلامي هیوادونو په اړه منطقي خبره وه. ځکه په هغه وخت کې راډیو لا اختراع شوې نه وه چې هر څوک یې په کور کې په جلا توګه اوریدلای شي او د راډیو په نشتوالي کې د خطابت بازار ګرم و او خپل مینه وال یې درلودل.

وياند به د غونډې په ځای کې ځای پر ځای شوی و او خلک یې شاوخوا حلقه ووهلي. وینا کوونکی کولی شي د خپل وړتیا له مخې اوریدونکي اغیزمن کړي او د مشرتابه لپاره کاندید شي. البته یو ویناوال یوازې د وینا په کولو سره د مشرتابه ټول شرایط نشي پوره کولی. نو د ښه وینا سربیره، ویناوال باید نور ځانګړتیاوې او ځانګړي پریکړې هم ولري ترڅو هغه له نورو څخه جلا کړي. خو د ويناوال په توګه د يوه کس د وړتيا او غوره والي لومړۍ مرحله ښکاره کوي او سعد زغلول په رښتيا هم په دې برخه کې يو با استعداده او بې ساري او د رهبرۍ وړتياوې درلودې.

په لومړي سر کې هغه مدافع وکیل و، کله چې به یې په محکمه کې له چا څخه دفاع کوله، د محکمې خونه له حاضرینو نه به ډکه شوه او حاضرین یوازې د دې لپاره به راغلي وو چې وګوري سعد له خپل موکل څخه څنګه دفاع کوي او دا مهمه نه و چي هغه له کوم موضوع څخه دفاع کوي. د “سعد زغلول” دا بې ساري استعداد د دې لامل شو چې د فیمینیزم مینه وال د خپلو ناوړه اهدافو د پرمخ وړلو لپاره د هغه شکار ​​کړي.

کرومر، لطفي سید او مصطفی فهمي، د صفیه زغلول پلار او هغه کسان چې د لویدیځ په تقلید سره یې د مصر او انګلستان د نږدې کولو لپاره کار کاوه، له هغه سره ولیدل او د مغزو له مینځلو وروسته یې وکولای شول چې هغه د خپلو غوښتنو د پوره کولو لپاره وکاروي.  سعد زغلول هم ډېر ژر د هغوی تر اغېز لاندې راغی او هغوی سره همغږي شو او حالت داسې شو چې کرومر سعد زغلول د مصر د پوهنې د وزیر په توګه معرفي کړ. له بلې خوا ښاغلی کرومر ډاډه و چې سعد زغلول به د مصر د خلکو د ذهن مینځلو او د لویدیځ د تقلید کولو مهم کار ترسره کړي.