لیکوال: ډاکټر فضل احمد احمدي
فاشیزم د سیاسي تفکر په بڼه (لومړۍ برخه)
لنډیز
دا ویل کېدای شي چې د بشري ټولنې د تنظیم او نېکمرغۍ لپاره د سیاسي نظریاتو رامنځته کېدل د انساني حکمت او عقلانیت لوړوالی ښیي، چې پخپله د بشري ټولنې په تاریخ کې یو لوی پرمختګ ګڼل کیږي. خو په عین حال کې، یو شمېر سیاسي مفکورې، د دې پر ځای چې د بشري ټولنې لپاره ګټورې وي، سختۍ، دردونه او کړاوونه یې بشري ټولنې ته وړاندې کړي دي، چې هیڅکله به د تاریخ له حافظې څخه پاک نشي. د انسانانو له خوا جوړ شوي نظرونه او آفتونه څخه یو فاشیزم دی. فاشیزم، په خپلو طریقو او بدلونونو سره چې موسولیني ورکړي، د بشري ټولنې په سیاسي تاریخ کې تور داغ پرېښود. اوس، دې مسئلې ته په پام سره، بنسټیزه پوښتنه دا ده چې فاشیزم څه ډول ایډیالوژي ده او په کومو بنسټونو ولاړ دی؟ د کتابتوني سرچینو او توصیفي-تحلیلي میتود په کارولو سره، دا وموندل شوه چې د فاشیزم سیاسي تفکر بنسټونه پر غیراخلاقي توجیهاتو باندې ولاړ دي، او د موسولیني او هټلر په څېر استبدادي او غیرمنطقي اشخاصو، د دې تفکر څخه د بهانې په اخیستنې سره، د بشري ټولنې لپاره د نه ختمېدونکو دردونو او رنځونو لامل شول. په ورته وخت کې، که څه هم اوس مهال د فاشیزم هیڅ څرګندې او ثابتې نمونې شتون نلري، خو د هغه سخت او نه زغمونکي ریښې لاهم د ځینو هیوادونو د مشرانو په سیاسي اړیکو او د واک په مبارزو کې لیدل کیږي.
بنسټیزې کلمې: فاشیزم، سیاسي فکر، موسولیني، او …
سریزه
دا ویل کېدای شي چې د بشري ټولنې د تنظیم او نېکمرغۍ لپاره د سیاسي نظریاتو رامنځته کېدل د انساني حکمت او عقلانیت لوړوالی ښیي، چې پخپله د بشري ټولنې په تاریخ کې یو لوی پرمختګ ګڼل کیږي. خو په عین حال کې، یو شمېر سیاسي مفکورې، د دې پر ځای چې د بشري ټولنې لپاره ګټورې وي، سختۍ، دردونه او کړاوونه یې بشري ټولنې ته وړاندې کړي دي، چې هیڅکله به د تاریخ له حافظې څخه پاک نشي. د انسانانو له خوا جوړ شوي نظرونه او آفتونه څخه یو فاشیزم دی. فاشیزم، په خپلو طریقو او بدلونونو سره چې موسولیني ورکړي، د بشري ټولنې په سیاسي تاریخ کې تور داغ پرېښود.
په عمومي توګه د سیاسي تفکر په ډګر کې، او په ځانګړي ډول د فاشیزم په ډګر کې څېړنه، تر نن ورځې پورې او په ۲۱مه پیړۍ کې، چې هرڅه ښکاره دي، خورا مهمه او ډېری پیروان لري، او یو ځانګړی حیثیت او ځانګړتیا څخه برخمن ده. په ورته وخت کې، یو له هغو مهمو مسئلو څخه چې د بشري ټولنې د سیاسي، اقتصادي او کلتوري ژوند د ودې او پرمختګ لامل کیږي، د بېلابېلو سیاسي توپیرونو او باورونو متقابل پوهاوی دی، چې د نړیوالې ارادې پر بنسټ، د بشري ټولنې پر بنسټیزو مسایلو باندې واکمن دي. د دې په رڼا کې، د فاشیزم د سیاسي تفکر څېړنه یوه سیاسي اړتیا ده، چې هغه ته پاملرنه د باورونو د ودې او پراختیا او د نورو عقایدو د درناوي لامل کیږي، او همدارنګه موږ دې عقیدې ته نږدې کوي چې یو لوی شمېر خلک لا هم په ناسمو سیاسي نظرونو باور لري. داسې چې ممکن زموږ له نظره، او په ځانګړې توګه د اسلامي شریعت له نظره، هغه مردود او حرام وي.
په عمومي توګه د سیاسي تفکر په برخه کې، د لیکوالانو لخوا ګڼ شمېر کتابونه لیکل شوي دي. ویل کېدای شي چې تقریباً په هر کتاب کې چې په عمومي ډول د سیاسي مفکورو په اړه لیکنه پکې شوې، د فاشیزم په اړه مفصل یا مجمل (لنډ) بحث وړاندې شوی دی. په ورته وخت کې، د فاشیزم د فلسفي/سیاسي مفکورو په اړه ګڼ شمېر مقالې لیکل شوي دي، چې د دې څېړنې د سرچینو په لیست کې راوړل شوي دي. هغه څه چې دا څېړنه په دې برخه کې د نورو شته څېړنو څخه جلا کوي، د هغې لنډیز او د فاشیزم په اړه کلي نظرونه، باورونه، د پیدایښت لاملونه او د هغه د تعلیماتو عناصر دي. لوستونکی کولی شي په خپل ذهن کې فاشیزم په عمومي لید کې انځور کړي او پوه شي چې دا سیاسي فکر کوم باورونه لري او په حقیقت کې، د کومو باورونو په ضدیت کې یې وده او پراختیا وکړه، او په ورته وخت کې، کومې لوړې او ژورې یې د خپل څو کلونو عمر کې تجربه کړي دي.
د مسئلې د بیان، د څېړنې شالید او د موضوع اهمیت ته په پام سره، دا بنسټیزه پوښتنه رامنځته کیږي چې: فاشیزم څه ډول سیاسي مفکوره ده او د دې مفکورې بنسټونه څه دي؟
د کتابتوني سرچینو او توصیفي-تحلیلي میتود په کارولو سره، دا وموندل شوه چې د فاشیزم د سیاسي فکر بنسټونه پر غیراخلاقي توجیهاتو باندې ولاړ دي، او د موسولیني او هټلر په څېر استبدادي او غیرمنطقي اشخاصو، د دې تفکر څخه د بهانې په اخیستنې سره، د بشري ټولنې لپاره د نه ختمېدونکو دردونو او رنځونو لامل شول. په ورته وخت کې، که څه هم اوس مهال د فاشیزم هیڅ څرګندې او ثابتې نمونې شتون نلري، خو د هغه سخت او نه زغمونکي ریښې لاهم د ځینو هیوادونو د مشرانو په سیاسي اړیکو او د واک په مبارزو کې لیدل کیږي.
ادامه لري…
