
لیکوال: ډاکټر فضل احمد احمدي
مارکس او مارکسیزم (پنځمه برخه)
۴– د مارکسیزم اصالت
لکه څنګه چې انګلس باور درلود، د شیانو او پدیدو ریښتینی ارزښت یوازې د تجربې یا عملي پایلو له مخې ارزول کېدای شي، نه د ظاهري بڼې یا تیورۍ له مخې. مارکسیستي تیوریو او نظریاتو د تاریخ مسیر او لوری بدل کړ.
هغه نظرونه، چې په کمونیسټي منشور کې شامل او رانغاړل شوي، د خپلو معاصرو لیبرال تیوریو برعکس، تر نن ورځې پورې په حیرانوونکې توګه دقیق پاتې دي. دغو تیوریو د پانګوالۍ د طبقاتي مبارزې او دوراني کړکیچونو ریښتینی اساس او بنسټ تشریح کړ او د پانګوالۍ نظام د راتلونکي پرمختګ وړاندوینه یې وکړه:
-
د انحصاري پانګې، امپریالیزم او نړیوال توب ظهور
-
د ټولګیو ترمنځ مخ په زیاتېدونکې نابرابري او ناانډولي
-
اوسنی اقتصادي او سیاسي کړکېچ
-
د نن ورځې سیاسي دوه قطبي کېدل
-
د چاپېریال ویجاړتیا
هر څوک، چې غواړي دا مسئلې درک کړي، باید د مارکس او انګلس نظریات مطالعه کړي. دا په ریښتیا یوه ډیالکټیکي او انقلابي فلسفه ده، چې د ټولنې بنسټیز تضادونه تشریح کوي.
مارکس او انګلس یوازې د خپلې زمانې چارې او مسئلې نه دي مطرح کړي، بلکې وړاندوینه یې کړې، چې ټولنه به په راتلونکي کې څنګه بدلون مومي.
البته، دا ټول په داسې حال کې پیښېږي، چې ځینې باور لري، مارکسیزم له خپلې اصلي لارې منحرف شوی او بل لوري ته روان دی.
مثال: لوکاچ، چې یو له خورا تکړه مارکسیستانو څخه و، باور درلود، چې له مارکس وروسته، مارکسیزم له خپلې اصلي تګلارې څخه وګرځېد او په بورژوایي چلندونو ککړ شو.
نوموړي ټینګار کاوه، چې د مارکسیستانو دنده دا ده، چې د مارکس د تګلارې جوهر درک کړي او هغه په سمه توګه پلي کړي، نه دا چې تعدیل یا بیاکتنه یې وکړي.
لوکاچ د مارکسیستي تګلارې د اصلي کرښو په روښانه کولو سره، په دوامداره توګه د بورژوایي تګلارې او پالیسۍ نیوکه کوله.
د مارکس فلسفي بنسټونه
مارکس په پیل کې د اروپایي روښانتیا (روڼ اندۍ) فلسفې او د هغې د پرمختګ له نظریې، په ځانګړې توګه د فرانسوي انقلاب د رادیکال-ډیموکراټیک نظریاتو څخه اغېزمن و.
هغه د هیګل په مکتب کې فلسفه ولوسته او د هغه له کیڼ اړخو پیروانو څخه و. وروسته، په داسې حال کې، چې د هیګل ډیالیکټیکي اساس یې وساته، د مادي پلوه یې د هغه ایډیالیزم رد کړ.
مارکس د تاریخي بدلونونو حاکم منطق وساته او د معنوي مفکورو او انګېرو پرېښودلو سره، د بشري تاریخ پر مادي او سیاسي اړخونو ټینګار وکړ.
هغه باور درلود، چې د تاریخ په اوږدو کې، د طبیعت او ټولنې په اړه د انسان پوهه وده کوي او د تولید طریقې پیچلې کېږي.
د دې ودې سره، انسان د یوې ګډې دندې په توګه د ټولنې د جوړولو پوهاوی او وړتیا ترلاسه کوي. له همدې امله، دا ممکنه ده، چې داسې ټولنه جوړه شي، چې پکې ټول انسانان خپلې انفرادي او ټولنیزې وړتیاوې بشپړې کړي او وده ورکړي.
دوام لري…