اسلام د داسې مبارک دین په توګه چې د خدای تعالی جل جلاله له خوا د انسانانو د لارښوونې او ژغورنې لپاره رالېږل شوی، د ټولو الهي دینونو خلاصه ګڼل کېږي. د تمدن جوړونې او د هغې اړینو برخو، لکه د بېلابېلو علومو جوړښت او پراختیا، په برخه کې ډېره مهمه ونډه لري. اسلام خپلو مؤمنانو ته په کلکه نصیحت کوي چې په بېلابېلو علومو او زده کړو کې نوښتګر او اختراع کوونکي واوسي.
د اسلام تاریخ له داسې شخصیتونو ډک دی چې په بېلابېلو علومو کې یې فعال ګډون کړی او د بشریت لپاره یې اړین او بنسټیز علوم کشف او رامنځته کړي دي. په حقیقت کې، هغه لید چې اسلام د بشري ټولنې د ودې لپاره د علم او پوهې پر بنسټ وړاندې کوي، څرګندوي چې هېڅ دین د اسلام په څېر خپل پیروان د زده کړې او د علم خپرېدو ته نه دي هڅولي.
په بل ځای کې، خدای تعالی جل جلاله د علماوو د مقام او درجې په اړه فرمایلي دي: «يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»
ژباړه: «خدای تعالی هغه کسان چې ایمان یې راوړی او د علم خاوندان دي، لوړو درجې ورکوي. او خدای ستاسو له کړو اعمالو خبر دی.»
د قرآن کریم په ګڼو ځایونو کې خدای تعالی ګیله کړې ده چې ولې د دیني لارښوونو خاوندان د “تعقل”، “علم” او “تفکر” څخه کار نه اخلي. دا ټکي د علم او پوهې ځانګړی اهمیت څرګندوي.
د اسلام ستر پیغمبر صلی الله علیه وسلم هم په خپلو مختلفو احادیثو کې د علم زده کولو او په دې برخه کې د هڅو لارښوونه کړې ده. په یوه حدیث کې فرمایي: «مَنْ سَلَكَ طَرِيقًا يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْمًا سَهَّلَ اللَّهُ لَهُ بِهِ طَرِيقًا إِلَى الْجَنَّةِ»
ژباړه: «هر څوک چې د علم په لټه کې یوه لار ونیسي، خدای تعالی به ورته د جنت لاره اسانه کړي.»
په بل حدیث شریف کې فرمایي: «طلب العلم فریضة علی کل مسلم.»
ژباړه: «د علم زده کړه پر هر مسلمان فرض ده.»
همدغه اسلامي لارښوونو صحابه کرامو رضی الله عنهم ته د بېلابېلو علومو د زده کړې انګېزه ورکړه. په وروسته پېړیو کې اسلامي خلفاوو عربي ژبې ته د نورو تمدنونو د علومو او معارفو د ژباړې امر وکړ، تر څو مسلمانان د بېلابېلو علومو په برخو کې لکه طب، ریاضي، کیمیا، فزیک، تاریخ، جغرافیه او نورو کې پرمختګ وکړي. هغوی نه یوازې په دې علومو کې مهارت ترلاسه کړ، بلکې د دې علومو نوي افقونه یې هم کشف او راژوندي کړل.
له همدې امله اسلامي تمدن د خپل دین او آیین پر بنسټ داسې نوی تمدن وګرځېد چې بېلابېل علوم یې زده کړل، د ټولنې اړتیاوې یې درک کړې، او هغه یې په خپل ژوند کې تطبیق او پلي کړل.
نن ورځ شدیده اړتیا ده چې د علومو د زده کړې او د هغه د پرمختګ په برخه کې د مسلمانانو زرین تاریخ وڅېړل شي، ترڅو د مسلمانانو نوی او ځوان نسل له دې تاریخ څخه خبر شي. همدارنګه، په دې ډګر کې د اروپا، لویدیځ او ختیځ فکري او کلتوري یرغلونه وپېژندل شي.
باید د علم د پرمختګ او ودې په برخه کې د مسلمانانو هڅې او کوښښونه مطالعه کړو. په داسې حال کې چې نن ورځ نړۍ د بېلابېلو زهرجنو تبلیغاتو له لارې مسلمانان په شاته پاتې والي، ترهګرۍ، بېسوادۍ، او متمدنو هېوادونو د تقلید په تورونو تورنوي، خپله ځانونه د علمي او تمدني پرمختګ مخکښان معرفي کوي.
ډاکټر راغب سرجاني په دې اړه لیکي: «د مسلمانانو د وروسته پاتې والي په اړه روښانه ځواب دا دی چې مسلمانانو پخپله د ځواک له وسیلې څخه لاس اخیستی او له قرآن، سنت، او د هغوی له ثابتو قوانینو یې غفلت کړی دی. له دې سربېره، مسلمانان دومره د لویدیځوالو تر اغېز لاندې راغلي دي چې د ځواک او قدرت وسایل په لویدیځ تمدن کې لټوي او د ويښېدو او پاڅېدو لارې په اروپا کې ګوري. هغوی په دې نه دي پوه شوي چې دا تمدن، هر څومره هم چې په یوه ډګر کې پرمختګ وکړي، په نورو ډګرونو کې یې سقوط کړی دی. خو اسلام د خدای تعالی کلک قانون دی چې په هغه کې هیڅ باطل او خطا نشته.»
