Close Menu
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
  • د ژبې ټاکل
    • دری
    • English
  • کلمات ويب پاڼه
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
    • نبي کریم ﷺ
    • قرآنکریم
    • مسلمان
    • عقیده
    • ایمان
    • عبادتونه
    • معاملات
    • فقه
    • جهاد
    • د اسلام شمایل
    • اسلامي اقتصاد
    • اسلامي مدیریت
    • اسلامي ثقافت
    • تصوف
    • جنایتونه
    • ممنوعیتونه
  • دینونه
    • یهودیت
    • مسیحیت
    • بودائیزم
    • هندویزم
    • سیکیزم
    • کنفوسیوس
    • زرتشتي
    • شیطان پرستۍ
  • نظریات
    • الحاد
    • سیکولاریزم
    • فیمنیزم
    • کپټالیزم
    • لیبرالیزم
    • سوسیالیزم
    • کمونیزم
    • ډیموکراسي
    • فاشیزم
    • فدرالیزم
    • مارکسیزم
    • نشنلیزم
    • استعمار
  • فتنې
    • معتزله
    • مرجئه
    • جهمیه
    • د خوارجو فتنه
    • د روافضو فتنه
    • د استشراق فتنه
    • د غامدیت فتنه
    • د قادیانیت فتنه
  • د امت مشران
    • اصحاب کرام
      • حضرت ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه
      • حضرت علي رضی‌الله‌عنه
      • حضرت خالد بن ولید رضی‌الله‌عنه
      • حضرت فیروز دیلمی رضی‌الله‌عنه
      • حضرت عبدالله ابن زبیر رضی‌الله‌عنه
    • امهات المؤمنین
    • اسلامي علما
      • علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه الله
      • امام اعظم ابو حنیفه رحمه‌الله
      • امام بخاری رحمه‌الله
      • امام ترمذی رحمه‌الله
      • امام غزالي رحمه الله
      • شاه ولی الله دهلوی رحمه‌الله
      • سید جمال الدین افغان
      • مولانا جلال‌الدین محمد بلخي رومي رحمه‌الله
    • مسلمان واکمنان
      • سلطان صلاح الدین ایوبي رحمه‌الله
      • عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله
      • سلطان یوسف بن تاشفین رحمه‌الله
    • اسلامي ساینسپوهان
  • تهذیب او تمدن
    • اسلامي تمدن
    • د ختیځ او لوېدیځ تمدنونه
  • متنوع
  • کتابتون
Facebook X (Twitter) Telegram WhatsApp
کلمات پښتوکلمات پښتو
تاسو په Home»متفرقه»ډیپلوماسي په اسلام کې (څلورمه برخه)
متفرقه دوشنبه _4 _نوومبر _2024AH 4-11-2024AD

ډیپلوماسي په اسلام کې (څلورمه برخه)

محمد فاتحBy محمد فاتحڅرگندونې نشته
شریکول Facebook Twitter Telegram WhatsApp Copy Link
Follow Us
Facebook Instagram WhatsApp Telegram
شریکول
Facebook Twitter Telegram Copy Link WhatsApp
لیکوال: سید مصلح الدین

ډیپلوماسي په اسلام کې (څلورمه برخه)

 

 اسلامي سفارتونه او د ختيځ او لويديځ ترمنځ ډيپلوماټيکې اړيکې

د اموي دولت له ګاونډيو هيوادونو سره د ډيپلوماټیکو اړيکو په ټينګولو کې د پام وړ برياليتوبونه تر لاسه کړل، د بني امیه په دوره کې د اسلام او عیسویت تر منځ یو له مشهورو دیپلوماټیکو پېښو څخه د سولې هغه تړون و چې د امیر معاویه رضی الله عنه او د قسطنطین څلورم امپراتور تر منځ په ۵۸ هجري قمري کال کې د قسطنطنیې د محاصرې له ماتې وروسته لاسلیک شو، له دې وروسته په وار وار د بېزانس (روم) حکومت له خوا دمشق ته پلاوي واستول شول، ترڅو د امير معاويه د اهدافو او د دواړو دولتونو د اړيکو د پياوړتيا په اړه بحث او خبرې اترې وکړي. د پایلې په توګه، د دواړو خواوو تر منځ وړې ډیپلوماټیکې تبادلې ترسره شوې.
 د بني عباس د حکومت او بیزانس امپراتورۍ تر منځ به سياسي اړيکې کله ټينګې شوې او کله به ترينګلې شوې، د دوی تر منځ ډېر جنګونه، تړونونه او سیاسي پېښې وشوې او ډېری وختونه به سفارتونه او ډیپلوماټیکې خبرې اترې تبادله کېدلې. دا تړونونه او په ختیځ کې د یوه لوی اسلامي دولت او د هغه د عیسوي ګاونډي تر منځ دوامداره سیاسي اړیکې، طبیعي چاره ګڼل کېده.
د دواړو خواوو ترمنځ ډيپلوماټيکې تبادلې او خبرې اترې د هغه وخت د دودونو او عامو قوانينو له مخې ترسره کېدې او معمولاً د ډېر ځواکمن دولت په پلازمېنه کې کېدې، دې اړیکو د عیسویت په لور د اسلام د سیاست په لوري ورکولو او د هغه برعکس د پام وړ اغیزه درلوده، په هغه وختونو کې چې ختیځ د خپل ځواک او عظمت په اوج کې وو، د دې اړیکو اغېز له ختیځ څخه لویدیځ ته راوتلی وو، ځکه چې ډېری وخت لویدیځ د ځواکمن اسلام څخه د سولې غوښتنه کوله.
د عباسي دولت په راڅرګندېدو، د هغه د بنسټونو په پياوړتيا او په اندلس کې د نوي اموي حکومت په جوړېدو سره بغداد او قرطبه په ختيځ او لويديځ کې د اسلام او مسيحيت تر منځ د سياسي جذابيت د مرکزونو په توګه عمل وکړ، په همدې وخت کې تر ټولو ځواکمن هیواد (فرانسه) د اروپا له بل اړخ څخه راڅرګند شو، څو د لويديځو هيوادونو پام له ختيځ روم څخه واړوي او خپل ځانته یې را جلب کړي، چې دا پخپله د ختيځ او لويديځ ترمنځ د سياسي جذب يو نوی عامل ګڼل کېده.
د بني عباس د دوهم خلیفه (منصور) د واکمنۍ پر مهال موږ وينو چې د فرانسې حکومت هڅه وکړه چې په ختيځ کې د مسلمانانو له خليفه سره سياسي اړيکې ټينګې کړي او په دې توګه په نړۍ کې يو نوی انډول رامنځته کړي، د فرانسې پاچا «پیپین» خپل استازي بغداد ته د منصور لپاره ولېږل.
 فرانسوي مؤرخينو د سفارت د لېږلو نېټه د ۱۴۸ هجري قمري کال ۷۶۵ کال ثبت کړې ده، د رواياتو له مخي، فرانسوي استازو څه موده په بغداد کې تېره کړه او درې کاله وروسته بېرته فرانسې ته راستانه شول، د فرانسې پاچا د خلیفه سفیرانو ته ښه راغلاست ووایه او له هغوی څخه یې وغوښتل چې ژمی د میټز په ښار کې تیر کړي – چې هغه مهال د فرانسې د دربار مرکز و – بیا یې دوی ته بلنه ورکړه چې یو څه وخت په سیلس ماڼۍ کې تیر کړي او تفریح وکړي، کوم چې د نلوار سیند په غاړه موقعیت لري. له دې مودې وروسته د خلیفه سفیران د فرانسې د پاچا له سوغاتونو سره د مارسیل د بندر له لارې بغداد ته راستانه شول، د عباسي خلیفه او د فرانسې د پاچا تر منځ دغه تبادلې او سیاسي اړیکي ډېر وخت دوام وکړ او د هارون الرشید په وخت کې اوج ته ورسېد، چې د فرانسوي سرچینو په وینا، د سفارتونو تبادله او د ډېرو تبادلو لړۍ د دواړو خواوو ترمنځ پیل شوه.
د فرانسوي تاریخونو له مخې، عباسي خلافت هڅه کوله چې په لرې لویدیځ کې له فرانسې سره نږدې شي او اړیکه ونیسي، دا د ځانګړو شرایطو له امله و چې په اندلس (اسلامي اسپانیا) کې پېښ شوي وو. د اندلس لومړی اموي خليفه عبدالرحمن پر دغه خاوره واکمني وکړه او يو ځواکمن حکومت يې جوړ کړ، بني عباس هم د دغه نوي اموي حکومت د جوړېدو څارنه په ډېر احتیاط او تشویش سره کوله، د فرانسې پاچا هم د ختیځ له خلیفه سره د دې همکارۍ لپاره ورته انګیزه درلوده، ځکه چې هغه هم د پیرنه غرونو په جنوب کې د اسلامي نفوذ د خپرېدو او د هغې د پیاوړتیا په اړه اندیښمن وو او د اسلام د خپرېدو مخه یې ونیوله، د دې لپاره چې د کلیسا ساتنه وکړي او د فرانسې جنوب ته یې د پرمختګ مخه ونیسي.
 فرانسوي مورخين وايي چې د بغداد او فرانسې تر منځ دغه دوستانه اړيکې د هارون الرشيد او شارلمين له مړينې وروسته هم دوام درلود او د هارون زوی، مامون د شارليمن زوی او د فرانسې پاچا لوئس ته بل سفير ولېږه، تر څو د دغو دوه حکومتونو ترمنځ اړیکې او دوستي نوره هم ټینګه کړي.
 فرانسوي تاریخ پوهان وايي چې هارون د فرانسې او ایټالیا په سواحلو کې د مسلمان سمندري غلو د بریدونو په مخنیوي کې لویه اغېزه او رول درلود او دوی وايي چې پاپ ” دریم لیون” د هارون له مړینې وروسته شالیمان ته ولیکل چې د فرانسې سواحلو ته نه درناوی د هارون د مړینې له وجې ده چې په هغو کې یې خپل نفوذ او اغېزه له لاسه ورکړه.  په هغه دوران کې چې د اندلس اموي حکومت او د ختیځ روم حکومت دواړه د عباسي حکومت د دښمنانو او سیالانو په توګه پیژندل کېدل، دغو دواړو قدرتونو د سولې د تړون په لاسلیک کولو سره د دوستانه اړیکو د جوړولو پریکړه وکړه. د پایلې په توګه، د اموي واکمنانو او د قسطنطنیه د امپراتورانو ترمنځ ډیپلوماټیکې تبادلې او مهم لیکونه  سره رد او بدل شول.
 په 836 میلادي کال کې چې د 225 هجري کال سره سمون خوري امپراتور تیوفیلس د اندلس د واکمن عبدالرحمن بن حکیم دربار ته د سوغاتونو سره خپل استازي واستول، هغه په یوه لیک کې عبدالرحمن ته بلنه ورکړه چې له هغه سره هوکړه وکړي او هغه یې وهڅاوه چې په ختیځ کې د خپلو پلرونو (بني امیه خلفاوو) متصرفات بیرته ترلاسه کړي.
تیوفیلس دغه راز مامون او د هغه ورور معتصم د ختیځ روم په ځمکو باندې د تېري کولو له امله وغندل او په خپل لیک کې یې دوی ته د سپکاوي لقبونو سره اشاره وکړه. عبدالرحمن بن حکیم هم قیصر ته د خپل سفیر یحیی غزال له خوا د قیمتي سوغاتونو په لیږلو سره، چې د دولت یو مشر او مشهور شاعر و، ځواب ورکړ او په دې توګه د دواړو خواوو ترمنځ دوستي او اتحاد رامنځ ته شو.
خو د اندلس د واکمن او قیصر تر منځ اړیکې یوازي په لیکنو  پوري محدودې وې، ځکه چې د لومړي عبدالرحمن ځایناستو د هغه د پالیسۍ ژور ټکی چې د اندلس جزیرې په ساتنه او د امویانو د موقف په پیاوړي کولو تمرکز درلود، تعقیب کړ. دا چلند تر هغه وخته پورې دوام وکړ چې عبدالرحمن ناصر واک ته ورسید، هغه د خپل وخت ځیني بریالیتوبونو او پېښو ته په کتو سره اړینه وبلله چې د مغرب په چارو کې لاسوهنه وکړي.
 د دوو عباسي او بیزانسي حکومتونو تر منځ د اړيکو موضوع راګرځېدل، چې په هغه وخت کې د اسلام او مسيحيت تر منځ د تعامل سمبول و، د اتمې ميلادي پېړۍ په وروستيو کې د امپراتور څلورم لیون مېرمن «ايرين» چې يوه هوښياره او هوډمنه ښځه وه د ختیځ روم سلطنت په تخت واکمنه وه. هغه د خپل زوی قسطنطین پر ځای چې لا ماشوم و، حکومت کاوه، کله چې قسطنطین لوی شو او د واک غوښتنه یې وکړه، مور یې د هغه مخالفت وکړ، هغه یې و رټاوه  او په زندان کې یې واچاوه.  مسلمانانو له دې ګډوډۍ ګټه پورته کړه او د بسفر سواحلو ته د رسیدو تر وخته پورې یې د آسیا په کوچنیو سیمو کې څو ځله جګړه وکړه.
هارون الرشید چې په هغه وخت کې د خپل پلار مهدي ولیعهد و، په خپله یې د دغو جګړو مشري کوله. ایرین په پای کې اړ شوه چې د سولې غوښتنه وکړي او هارون ته یې سفیران واستول او هارون د هغه غوښتنه ومنله.
 د دواړو خواوو تر منځ یو تړون لاسلیک شو، چې له مخې یې “ایرین” د خلافت دربار ته د اویا زره دینارو کلنۍ جریمه ورکولو ژمنه وکړه. په دې موقع هارون او د روم ملکې یو بل ته شاهي تحفې ولیږلې. کله چې هارون د خپل پلار ځای ناستی شو،”ایرین” له واکه ګوښه شوې وه او د خزانې مشر “نیکفیروس” چې عربان یې “یعقور” بولي، د قسطنطنیې واک  ترلاسه کړ.
 کله چې هغه په ​​تخت کېناست، نو د عباسي خلافت له دربار سره يې خپله دښمني اعلان کړه او هغه معاهدې، چې له ملکې سره يې کړې وې، ماتې کړې او د جزيې له ورکولو يې ډډه وکړه؛ بیا یې هارون ته یو سفیر واستاوه او د یوه لیک په واسطه – چې شدید الفاظ یې پکې کارولي وه – له هارون څخه وغوښتل چې د بیزانس دربار سره دې خپلو پخوانیو تعهداتو ته ژمن پاتې شي او درناوی یې وکړي او د انکار په صورت کې دې جګړې ته چمتو شي.
هارون په دې لیک سره په غوسه شو او د لوی لښکر سره د صغیر اسیا جنګ ته لاړ او د هغې ځمکې يې تر هرقلیه پورې ونيولې. یعقور سولې ته اړ شو او هارون هم د سولې د تړون لاسلیک کول لپاره یو بل سفیر واستاوه.
د دواړو خواوو تر منځ یو نوی تړون وشو، چې په ترڅ کې یې امپراتور د ویجاړې شوې پوځي کلا د بیارغولو ژمنه وکړه او د کلنۍ جریمې په توګه یې دېرش زره دیناره، د ځان څخه د سرو زرو درې قلمه او د خپل زوی څخه درې قلمه د ورکړې ژمنه وکړه چې هغه باید د خلافت مقام ته وړاندې کړي.

 

 ادامه لري…
Previous Articleډيپلوماسي په اسلام کې (درېمه برخه)
Next Article د درود ویلو فضایل او برکات (اتمه برخه)

اړوند منځپانګې

Blog

لوی اختر؛ د اطاعت او فرمان‌بردارۍ اُسوه

جمعه _6 _جون _2025AH 6-6-2025AD
نور یی ولوله
متفرقه

د تشریق ورځې او تکبیرونه

پنجشنبه _5 _جون _2025AH 5-6-2025AD
نور یی ولوله
متفرقه

دیوبند؛ د هند نیمه وچه کې د دیني مدرسو مور (لسمه برخه)

دوشنبه _2 _جون _2025AH 2-6-2025AD
نور یی ولوله
Leave A Reply Cancel Reply

اسلامي تمدن

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (پنځه ویشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD0 Views

لیکوال: ابو رائف د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول پنځه ویشتمه…

نور یی ولوله
فتنې

کرامیه ډله «فرقه» (درېیمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD0 Views

لیکوال: ابوعائشه کرامیه ډله «فرقه» درېیمه برخه مقدمه: مخکې تر دې چې د کرامیه فرقې…

نور یی ولوله
کمونیزم

د کمونیزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه (اتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD3 Views

لیکوال: م. فراهي توجگي د کمونیزم تاریخ او عقایدو ته لنډه کتنه اتمه برخه  …

نور یی ولوله
اسلامي تمدن

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (څلوروېشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD4 Views

لیکوال: ابورائف د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول څلوروېشتمه برخه په…

نور یی ولوله
  • Facebook
  • Twitter
  • Instagram
  • Telegram
  • WhatsApp
د کلماتو په اړه

د کلماتو څېړنیز-کلتوریز څانګه د اهل السنت والجماعت یوه دعوتي څانګه ده چې د پاکو اسلامي ارزښتونو د ترویج، د سپیڅلي اسلامي شریعت د لوړو اهدافو تحقق، د لویدیځ د فکري جګړې پر وړاندې مبارزه، د خداى د كلام لوړولو او د اسلامي امت د وېښولو په برخه کې په خپلواکه توګه کار کوي.

مشهور نشرات

د علومو په وده او جوړښت کې د مسلمانانو رول (پنځه ویشتمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD

کرامیه ډله «فرقه» (درېیمه برخه)

سه شنبه _1 _جولای _2025AH 1-7-2025AD
په مجازی پاڼو کې کلمات تعقیب کړئ
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube
  • Telegram
  • TikTok
  • WhatsApp
ټوله حقونه د کلماتو د څانګې دي
  • ورځنی تحلیل
  • اسلام
  • دینونه

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.