په یوه جامع او لنډ حدیث کې رسول الله صلی الله علیه وسلم ځینې خصلتونه بیان کړي چې د شخصي حفظ الصحې له اساسي ټکو څخه دي او د هغو د مراعتولو امر یې کړی او هغه یې د پیغمبرانو د سنتو او عاداتو څخه بللي دي: «وعن عائشة رضیاللهعنها قالت: قال رسول الله صلیاللهعلیهوسلم: عشر من الفطرة: قص الشارب، واعفاء اللحية، والسواك واستنشاق الماء، وقص الأظفار، وغسل البراجم، ونتف الإبط، وحلق العانة، وانتقاص الماء، يعني: الاستنجاء. قال الراوي: ونسيت العاشرة إلا أن تكون المضمضة» رواه مسلم، وفي الجامع: «الختان».
ژباړه: «حضرت ام المؤمنین عایشه صدیقه رضي الله عنها وايي: رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: لس شیان د فطرت څخه دي: د برېتونو لنډول، د ږيرې غټول، مسواک، په اوبو سره استنشاق کول، د نوکانو کوچني کول، د ګوتو د بندونو مينځل، د بغل د وېښتانو اېستل، د نو د وېښتانو خرَيَل، او استنجاء؛ او په ځينو روايتونو کې يې لسم، مضمضه او په ځينو کې يې سنتول(ختنه) ذکر شوې ده.»
د ذکر شوي حدیث تفصیل (د خولې او غاښونو نظافت)
د خولې حفظ الصحه یو له مهمو او حیاتي مسلو څخه ده؛ ځکه چې د هغې په پاکوالي کې غفلت، د غاښونو د ژېړوالي او خرابوالي، د خولې بد بویي او زړه ته د عفونت د خپرېدلو لامل کیږي، چې اکثره وخت د انسان د مرګ سبب ګرځي؛ خو د اسلام سپېڅلي دين ورته ځانګړې پاملرنه کړې ده، چې په نورو اديانو کې يې څاری ډېر کم ليدل کېږي.
رسول الله صلی الله علیه وسلم به په هر حالت کې د غاښونو په مسواک کولو ډېر ټینګار کاوه، لکه: په سفر، حَضَر، له خوبه پاڅېدل، کور ته ننوتل، له خلکو سره ملاقات کول، اودس کول، او نورو ځايونو کې… او نورو ته يې هم توصیه کوله. او د غاښونو ژېړوالی يې ډېر بد ګڼل.
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایلي دي: «لولا أن أشق على أمتي، لأمرتهم بتأخير العشاء وبالسواك عند كل صلاة»؛ ژباړه: « که زما په امت سخت نه وای، نو ما به دوی ته د ماخوستن لمانځه د ځنډولو او د هر لمانځه لپاره د غاښونو مینځلو امر کړی وای.»
او په بل حدیث کې راغلي دي: «السواك مطهرة للفم ومرضاة للرب» ژباړه: « مسواک د خولې پاکوونکی او د رب راضي کوونکی دی.»
د غاښونو د مسواک کولو ګټې شاوخوا ۷۰ دانې دي چې تر ټولو مهمه يې دا دي: د ځکندن پر مهال په ژبه د کلمې جاري کېدل. حضرت علي رضي الله عنه په لنډو ټکو کې د مسواک ګټې په لاندې ډول بیانوي: «السواك يزيد في الحفظ ويذهب البلغم»؛ ژباړه: «مسواک حافظه قوي کوي او بلغم له منځه وړي.»
بله ځانګړنه مضمضه او استنشاق دي، چې په خوله او پوزه کې جمع شوي میکروبونه او رطوبتونه پاکوي او دا دواړه په ورځ کې پنځلس ځله کول يې سنت دي، امام غزالي رحمه الله لیکي:
«کوم چرک چې د غوږ په سوري او په پوزې کې ترشحات راټولوي، د پوزې په مینځلو، استنشاق او مسح کولو سره حاصل کیږي. او د غاښونو ژیړوالی او د خولې ميکرونه يواځي په مسواک کولو لرې کیږي.»
