سطحي راښکنه هغه ځواک ته ويل کېږي چې د يوه مايع د سطحې مالېکولونه يو له بل سره تړلي ساتي او د دې مخه نيسي چې په آسانۍ له بل مايع سره ګډ شي، پرته له ځانګړو شرايطو. د دوو اوبو د بېلابېلو ځانګړنو په صورت کې (لکه خوږې او مالګينې)، د حرارت، کثافت، د مالګې اندازه، د بخار فشار او نورو فزيکي عواملو توپير د دې لامل ګرځي چې دواړه سمدستي سره ګډې نشي. په بله وينا، يو ناپېژندل شوی خو کلک سرحد، لکه طبيعي «برزخ»، د دواړو تر منځ رامنځته کېږي.
ساده بېلګه: که يوه کاسه له اوبو ډکه کړئ، د هغې سطحه لږ څه د کاسې له څنډې پورته راځي، مخکې له دې چې توی شي. لامل يې د سطحي د کشش ځواک دی چې د اوبو مالېکولونه يو له بل سره نښلوي او د فوري توېدو مخه نيسي. که يو کوچنی فلزي ستن په ډېر احتياط د اوبو پر سطحه کېږدئ، بې له دې چې ډوبه شي، د اوبو پر سطحه به پاتې شي. دا پديده د مايع د سطحې د قوي پوښ ښکارندویي کوي.
په سمندرونو او سيندونو کې هم همدا ځواک، په ډېر پراخه کچه، د نورو عواملو لکه د حرارت او کثافت تر څنګ عمل کوي او د «برزخ» د جوړېدو لامل ګرځي.
د علم او قرآن تطبیق: يوه حيرانوونکې همغږي
په ياد شويو آيتونو کې يوه د پام وړ نکته دا ده چې قرآن کريم نه يوازې د دوه ډوله اوبو د توپير خبر ورکوي، بلکې د يوه طبيعي مانع شتون ته هم اشاره کوي؛ داسې مانع چې د دواړه ډوله اوبو د بشپړ او فوري ګډېدو مخه نيسي. دا همغږي د معاصرو علمي موندنو او د قرآني کلمو (لکه «برزخ» او «حِجر محجور») تر منځ، نه يوازې عجيبه نه ده، بلکې د قرآن کريم د ژبې هغه باريکوالی څرګندوي چې د واقعيتونو په بيان کې يې کارولی، هغه واقعيتونه چې وروسته علم ورته رسېدلی دی.
البته دا ټينګار هم اړين دی چې قرآن کريم د تجربي علومو کتاب نه دی او موخه يې يوازې د طبيعي قوانينو بيانول نه دي؛ بلکې د انسان معنوي لارښوونه ده. خو له دې سره، د قرآن علمي اشارات کله کله دومره دقيق او راز موندونکي وي چې څېړونکي يې د بيان د اعجاز نښه بولي.
په لنډه توګه ويلای شو چې د «دوو بېلابېلو اوبو د بهيرونو تر منځ د برزخ پديده» د قرآن کريم او د علمي واقعيتونو د همغږۍ يوه روښانه بېلګه ده. که څه هم انسان پېړۍ پېړۍ دا پديده په خپلو سترګو ليدلې، خو يوازې په معاصر دور کې وتوانېد چې پر هغې حاکم قوانين ـ لکه سطحي کشش، د کثافت توپير، حرارت او فشار ـ په دقيق ډول وڅېړي. خو قرآن کريم له پېړيو وړاندې د ښکلو، روښانو او اغېزناکو عبارتونو په کارولو سره د دې طبيعي سرحد يادونه کړې وه.
له دې نظره، ياد آيتونه نه يوازې د قرآن د علمي دقت سند دي، بلکې د هستۍ د ظريف نظام او د طبيعت د منسجم ترتيب يوه نښه هم ده؛ هغه نظم چې مؤمن د هستۍ د خالق او د قوانينو د وضع کوونکي لور ته رهبري کوي.
