لیکوال: صادق "فائز"
ځوانان؛ بې مثاله شتمنۍ (درېمه برخه)
د ځوانۍ دورې د ځانګړتیاوو پېژندل
د یو شي د سمولو یا اصلاح لپاره، باید د هغه د ځانګړتیاوو او خصوصیاتو په اړه پوه شو، که نه نو دا به خورا ستونزمن وي او کیدای شي “په هاون کې د اوبو ټکولو” په څیر شي. اوس د دې لپاره چې ځوانان پخپله یا د ښوونې او روزنې اړوند چارواکي د ځان د اصلاح لپاره ګام پورته کړي، باید د ځوانۍ دورې د ځانګړنو او خصوصیاتو په اړه پوهه ترلاسه کړي، کنه نو خامخا به له ستونزو سره مخ شي.
د وخت په تېرېدو او د ژوند له یوې مرحلې څخه بلې مرحلې ته د ننوتلو په پایله کې، انسان په خپل معنوي، فزیکي او شخصیتي ژوند کې د پام وړ بدلونونه تجربه کوي. د انسان د ژوند پسرلی د ځوانۍ وخت دی، د انقلاب او جوش وخت دی. په دې دوران کې ځوانان په مختلفو ابعادو کې له پراخو بدلونونو او تحولاتو سره مخ کیږي؛ او که له پوهې سره ورسره مخ نه شي، د نه جبرانېدونکې ناکامۍ سره به مخ شي. د ځوانانو د روزلو لپاره تر ټولو اساسي ګام د دوی د ذهني او رواني ځانګړتیاوو پیژندل او د هغوی د وړتیاوو او استعدادونو پیژندل دي.
له همدې امله د ځوانۍ او د ځوانۍ د ځانګړتیاوو پیژندل، د ځوانۍ څخه د امکان تر حده ښه ګټه پورته کول او د دې دورې د خوږو میوو پالنه یو اساسي اړتیا او ضرورت ده. یوازې هغه مهال د تطبیق وړ لارښوونه او سم پروګرام چمتو کول او وړاندې کول ممکن دي چې د ځوان ذهني او شخصیتي اړخونه په دې پروګرام کې په پام کې ونیول شي؛ که نه نو د ځوانانو او ټولنې لپاره به نه جبران کیدونکې زیان پېښ شي، یوه مهمه خبره دا ده چې د ځوانانو په لارښوونه کې تازه او پرمختللي اوسئ او د نن ورځې له وسایلو څخه کار واخلئ.
نو د ځوانانو په چارو کې سمه پوهه او بصیرت د هغوی د لارښوونې او لارموندنې لپاره یو اړین او مهم کار دې؛ په همدې ډول چې د ځوانانو د پېژندنې او د هغوی د روزنې له لارو څخه بې پروايي او د هغوی په حق کې بې غوري د هغوی او د هغوی په شاوخوا کې د خلکو په ټولګې او په خپله شخص باندې ظلم دی او د دې تر څنګ، د ځوانانو د ښوونې او روزنې مسئله یوه پیچلې او دقیقه پروسه ده چې حتی کوچنۍ خطا هم لویه وي؛ او د هغه موضوع ډېره مهمه ده. نو د ځوانۍ، د ځوانۍ د دورې د ځانګړتیاوو، د ودې د عواملو او د ځوانۍ د رنځونو پېژندنه په تعلیمي لاره کې د هر با احساسه او مسئولیت منونکي انسان لپاره لازمي ده.
موږ د ځوانانو ځینې ځانګړتیاوې په ګوته کوو:
۱- د ځواک او قدرت احساس:
یو له لومړنیو ځانګړنو څخه چې د ځوانۍ مرحلې ته د ننوتلو په وخت کې په انسان کې پیدا کیږي د ځواک احساس دې او لومړی شی چې یو ځوان د ځوانۍ په پیل کې ورسره مخ کیږي او احساس کوي چې هرڅه کولی شي یوازې ترسره کړي. هغه فکر کوي چې هیڅوک د ځواک او قوت په برخه کې د هغه سره سمون نه لري، نو له همدې امله هر کار ته چې وهڅول شي، سمدستي هغه ترسره کوي او د احتمالي پایلو په اړه یې فکر نه کوي.
دښمنان په دې ځانګړتیا باندې ډیر حساب کوي، له دې ځانګړتیا څخه غفلت کولی شي د نه منلو وړ پایلې ولري. د نشه یي توکو په مافیا کې ښکیل کیدل، وژنې، فساد او ځورونې د دې ځانګړتیا ځینې منفي پایلې دي.
۲- تجدد او ماډرنیزم:
د ځوانۍ د دورې بله ځانګړتیا د عصري کولو او ماډرنیزم په لور لېوالتیا ده. ځوانان په خپله زمانه او وخت کې د نوي سټایلونو او سبکونو سره مینه لري. دوی هر نوي شی ته په خوشبیني سره ګوري، نو که تاسو دوی ته د دوو نوي او زړو فکرونو، دوه نوي او دودیزو جامو، د نن او پرون دوو طریقو ترمنځ د انتخاب او ټاکنې حق ورکړئ، دوی به نوی او تازه شی غوره کړي. ځوانان هغه کتابونه لولي چې نوښتګر وي، هغه شعرونه خوښوي چې تازه او نوي وي، دوی جامې، ودانۍ او موټرونه خوښوي چې په نوي سټایل کې بازار ته وړاندې شوې وي. ځوانان د خوشبینۍ په عینکو سره هر نوي شي ته ګوري او ځینې وختونه د لویانو څخه شکایت کوي چې نوي نظرونه او نوي وسایل نه غواړي؛ که څه هم د نویو وسایلو او میتودونو او ماډرنیزم په لور تمایل په ځوانانو کې یوه طبیعي خبره ده، خو موږ باید پام وکړو چې د مدرنیت او تنوع په نوم فیشنیزم ته لمن ونه وهو او د نوي او زوړ کیدو لپاره د ښه او بد معیار ونه ټاکو. موږ باید دې مهمې مسلې ته پام وکړو چې موږ باید د ژوند په ثابتو اصولو کې لاسوهنه ونکړو او د عصريیت په پلمه د ژوند ثابت اصول او اخلاقي او انساني اصول پرې نه ږدو.
د تمایل ډول باید په ژوند کې په خپل طبیعي حد کې وي، نه په ثابت او بنسټیزو چارو کې.
موږ نه شو کولای د اسلام ستر شخصیتونه په زړو وسایلو سره ځوانانو ته د رهبرانو او نمونو په توګه وښیو او شخصیت جوړونه وکړو، ځکه هغوی زاړه اسباب نه خوښوي او که موږ نوي وسایل له پامه وغورځوو، نو دښمن به تشه ډکه کړي.
د عصريت اصل بايد د خداى تعالی د ثابتو احکامو او قوانينو له مخې نه وي کوم چې د طبيعت او واقعي مصلحت پر بنسټ ترتيب شوي دي، د بېلګې په توګه بايد د عفت، حجاب، نيک عمل، پرهېزګارۍ، د خداى په خدمت، اخلاق او داسې نورو فکر ونه شي.
که زموږ ځوانان غواړي چې په ثابتو انساني اصولو کې نوښتګر شي، نو خامخا به ډېر معنوي، انساني او اخلاقي ارزښتونه له لاسه ورکړي چې د ځوانانو او ټولنې دواړو لپاره زیانمن او خطرناک دي.
۳- د ځان ښودلو او سینګار لېوالتیا:
د ځوانۍ بله ځانګړنه د خپل ځان د ښایست هیله ده. هغه ځوانان چې په ځوانۍ کې طبیعي ښکلا لري، هڅه کوي د مصنوعي ښکلا په زیاتولو سره خپل ښکلا نوره هم زیاته کړي. په زوړ عمر کې د ځان د سینګار کولو لیوالتیا کمیږي او د انسان طبیعې ښکلا هم یوه څه کمېږي. اسلام چې يو جامع او کامل دين دى، د انسانانو د مادي او معنوي ژوند ټولو اړخونو ته ډېره پاملرنه کوي، د ښکلو جامو په اغوستلو، د ويښتانو په سينګارولو، د بدن په عطرو او شخصي پاکوالي باندې يې ټينګار کړى دى، چې د ښکلا د احساس لپاره يې خداى تعالی د انسان په فطرت کې په ودیعت اېښودلې، پاملرنه کړې ده.
مهمه خبره دا ده چې د ځان د سینګار کولو هیله باید طبیعي او فطري وي ترڅو د ځوانانو د انحراف لامل نه شي، ځکه چې موږ ډیری ځوانان (نجونې یا هلکان) لیدلي چې د ځان ډېر جوړولو او سینګار له امله غلطې لارې ته راوتلي دي. سربیره پردې، ډیر ځان سینګارول کولی شي د جنون ناروغۍ سرچینه شي او د رواني اختلالاتو لامل شي او د یو شخص د ژوندانه فعالیتونو مخه ونیسي. ځوانان باید ښکلا د خپل ځان لپاره وغواړي، نه د نورو د پام اړولو لپاره، ځکه ښکلا هر ځای کې لیدل کیدی شي کله چې په خپل ذات کې ارزښت ولري، مګر که دا یوازې د نورو هڅولو او پارولو لپاره وي، کېدای شي ځوانان د خود غرضۍ او ریاکارۍ ناوړه لارو ته وهڅوي.
د نجونو لپاره، د ځان سینګار او پالنه باید د سپیڅلي الهي قانون په چوکاټ کې وي، یعني، نجونې باید د هغو شیانو څخه ځان وساتي چې ځوانان هڅوي، لکه بدې او پاروونکې جامې او غلیظ سینګار، که دا د ځان پالنې په نوم وي یا په بل نوم وي ، چې له دې حالت پرته، دوی به د ټولنې او ځان لپاره د فساد او تباهي لامل شي.
