علماء او واکمنان (څلورمه برخه)
الله جل جلاله نړۍ د انسانیت لپاره پیدا کړه او نظام یې جوړ کړ، بیا یې د انسانیت د فلاح او نېکمرغي لپاره پاک دین او د توحید عقیده راولېږله. دې نظام ته يې دومره ځواک ورکړ چې په هغه کې د عقيدې خپرول او د خلکو د چارو تطبيق ته درناوی کېږي. خو دا واک نشي کېدای چې د ټولو په اختيار کې وي. نو الله جل جلاله خلکو ته دا حق ورکړی دی چې د هغه چا څخه حساب وغواږي چې د امت چارې ورته سپارل شوي وي.که چیرې هغه د خلکو د چارو په څارنه کې خطا وکړي او یا د اسلام په پلي کولو کې سستي او غفلت وکړي د استیضاح تابع دی.
اسلام د حاکم له لوري د اسلامي امورو اجراء کول د عامو خلکو لپاره آزاد او د علماوو لپاره فرض عين ګرځولي دي. ځکه چې د امت اصلي مشران علماء دي.
الهي آيتونه هم ورته اشاره کړې: «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ»؛ “په تاسو کې باید یوه ډله وي چې (ضروري روزنه وکړي، د قرآن، سنت او د شریعت احکام زده کړي، خلکو ته د نیکۍ بلنه ورکړي، په نیکۍ امر وکړي او له بدو څخه منع کړي.” )[1]
په ډېرو آيتونو کې د دې امت فضيلت او ښېګڼه د نېکۍ په امر کولو او له بديو څخه په منع کولو او د خداى دين ته په بللو پورې تړلې ده، که نه نو په بنسټيزه توګه غوره او برتري بې مانا ده. د سلف صالحین حاکمانو دا حقیقت درک کړ او دوی دا قبلوي.
د تاریخ پاڼو ته په کتلو سره تاسو به د ډېرو واکمنانو یادونه ومومئ چې پخپله یې له امت څخه د حساب ورکولو غوښتنه کوي او د هغه هر کار او تصرف د محاسبې میز ته راوړي او د هغه هرې تېروتنې يادونه وکړي.
د دې حقیقت د څرګندولو غوره بېلګه د حضرت صدیق اکبر رضی الله عنه کړنه ده، د حکومت له واکه د تر لاسه کولو وروسته يې په خطبه کې وويل: که ښه وکړم، مرسته مي وکړي او که بد وکړم،ما ته لارښونه وکړي. زما اطاعت وکړئ تر څو چې زه ستاسو په مینځ کې د خدای او د هغه د رسول پیروي کوم …
او د عملی مثال لپاره راځي چی د حضرت عمر رضی الله عنه د حکومت په لاس کې نیولو وروسته د هغه کردار وګورو، هغه په خطبه کې وایي: په تاسو کې چې څوک په ما کې کوږوالې وویني، زما اصلاح دې وکړي. یو عرابي پاڅېد او په توره یې ورته وویل: په خدای قسم که ستا په کار کې کوږوالې ووينم نو په توره به یې اصلاح کړم. حضرت عمر رضي الله عنه د دې ځواب په اورېدو ډېر خوشحاله شو او د خدای ثنا یې وویله.
خو د نن ورځې واکمنان دې ته چمتو نه دي چې د دوی په نیمګړتیاوو نیوکه وشي. د نیوکې منع کړی او د پاپانو په څیر، دوی ځانونه سپېڅلي ګڼي. او که څوک نيوکه وکړي، نو په سخته سزا به يې رسوي او يا يې وژني او دوی په نطفه کې د فتنې د مخنیوي ادعا کوي.
د واکمنانو حساب ورکول په اصل کې د شریعت خلاف د هغوی د اعمالو ردول چې د اسلام سره په تضاد کې وي.، که نه نو د واکمنانو د شخصيتونو د سپکاوي نيت بالکل نه دی. ځکه له پیغمبرانو پرته هر انسان خطا کوي. نو پر واکمنانو نیوکه کول، هغوی اصلاح کيږي او د هغوی کوږوالی سيده کوي او نېکمرغه هغه څوک دی چې نصیحت ورته وشي او پند واخلي.
صالحو علماوو تل هڅه کړې چې حاکمانو ته نصيحت وکړي او په دې کار کې دومره لېوالتيا لري چې سختۍ يې په غاړه اخلي، خو په شا نه ځي او دا يو شرعي آرمان دی لکه څنګه چې رسول الله ﷺ فرمايلي دي: «دین نصيحت دی. موږ وویل د چا لپاره؟ وفرمایل: د خدای او د هغه د کتاب او د هغه د پیغمبر او د مسلمانانو د امامانو او د ټولومسلمانانو لپاره.[2]
تل حاکمانو ته نصیحت کول، د هغوی په وړاندې له بغاوت څخه غوره دی، البته تر څو چې هغوی د خدای له آیتونو سره ښکاره کفر او الحاد ونه کړي او یا د شریعت احکام بدل نه کړي.
ادامه لري…
[1]. سوره آل عمران، آیت: ۱۰۴.
[2]. صحیح مسلم، ۸۵.
