لیکوال: م. فراهي توجګی
د رسنیو رول او د مسلمانانو پر هویت باندې د هغې اغیزې (لومړۍ برخه)
لنډیز
موږ په داسې عصر کې ژوند کوو، چې ډله ایز اړیکې پکې خپل اخري حد ته رسېدلي دي؛ په حقیقت کې ویلای شو: موږ په داسې زمانه کې ژوند کوو چې د هرې ډلې د افکارو او فکر د نفوذ لپاره ډیري لارې شتون لري، نه د ګواښولو او هڅولو له لارې، بلکې د قناعت او رضایت له لارې، او د هغوی تر ټولو اغېزمنه ډله رسنۍ دي.
نن ورځ رسنیو په ملي او نړیواله کچه د ژوند پر عمومي مسایلو د بحث لپاره یو زمینه چمتو کړې او بېلابېلو مسایلو ته یې د لاسرسي برابره کړې ده.
د نویو رسنیو ایجاد او پراختیا او په دې اړوند د نظریاتو راڅرګندېدل او په پایله کې د هرې دورې ټولنیزو شرایطو د دین او رسنیو ترمنځ د تعامل په اړه نوي نظرونه رامنځته کړي دي.
په رسنیو کې د قومي، نژادي او فرقه یي هویتونو متضاد انځورونه نه یوازې دا چې په ملي او نړیواله کچه د یوه همغږي اسلامي هویت د رامنځ ته کیدو پر وړاندې لوی خنډ دی، بلکې د ډیرو خلکو په افکارو او اړیکو هم ناوړه اغیز لري، او د ځوانان د شک لامل شوي دي.
مقدمه
رسنۍ د وسیلې نوم او دا کلمه د رسولو څخه اخیستل شوې ده، او د پیغام رسولو معنی لپاره کارول کیږي. د ټولنیزو اړیکو د علومو په اصطلاح کې میډیا او رسنۍ هغه وسیله ده چې له لیږونکي څخه اخیستونکي ته د لیک رسولو وسیله ده. نن ورځ، دا وسایل زموږ د ژوند یوه نه بیلیدونکې برخه ګرځیدلې.
د ښه پوهیدو لپاره، کولای شو هغه په دودیزو، عصري او نویو رسنیو ووېشو. (حسني، محمد، کلتور او اوسنې رسنۍ، 87 مخ.)
په نننۍ نړۍ کې، د ډله ایزو اړیکو وسیلې؛ انټرنیټ، ټلویزیون، راډیو، ورځپاڼې او مجلې د اطلاعاتو او نویو معلوماتو په لېږدولو او د عامه افکارو په تبادله کې د بشري کلتور او تمدن په وده کې ستر رول لوبوي. لکه څنګه چې ډیری ساینس پوهانو اوسنی عصر د اړیکو عصر بللی، چې د نړۍ اندازه یې د کلي په پرتله کوچنۍ کړې، او تر کلي هم کوشنی لکه د یوې کوټې په توګه ګرځولي، او خپل معلومات یې په لاسرسې کې ایښي.
موږ په زړورتیا سره ویلای شو چې اوسنۍ پیړۍ د تبلیغاتو او ډله ییزو اړیکو د وسیلو د بازار د تسلط او د ملي او مذهبي ایډیالوژیو، عقایدو او د ماتې او بریا او د ولس د ارمانونو د تحقق کچه د تبلیغاتو د پرمختګ سره اړه لري.
ډله ایزې رسنۍ په اوسني عصر کې د ملي هویت د یووالي یا انحراف یو مهم عامل دی. رسنۍ د انفرادي او ډله ییز هویت په جوړولو او بدلون کې خورا لوی نفوذ لري؛ ځکه رسنۍ د معاصر ټولنیز ژوند سمبول جوړوي.
د رسنیو دنده د اړیکو رامینځته کول، د انسانانو د نظرونو، افکارو او ذهني افکارو لیدل، د خبرو اترو ځای رامینځته کول او د عامه افکارو رامینځته کول دي.
ډیجیټل رسنۍ د خپلو ځانګړو وړتیاوو له امله یو له هغو لاملونو څخه دي چې د پیژندنې په برخه کې اسانتیاوې برابروي او پیاوړې کوي یا د پیژندنې بحران او د کلتور، ارزښتونو او باورونو څخه د خلکو د لیرې کولو لپاره پس منظر رامینځته کوي.
رسنۍ د ارتباطي لامل په توګه، په نننۍ نړۍ کې ډیري دندې لري؛ دا ارتباطي عنصر په ټولنه کې د ارزښتونو په بنسټیز کولو کې رول لري.
د اوسني نسل ترمنځ د معلوماتو د تبادلې او راتلونکو نسلونو ته د هغې د لیږد له لارې، دا زمینه د کلتور په رامینځته کولو او د افرادو او ټولنو ترمنځ د ګډ احساساتو په رامینځته کولو کې مهم رول لوبوي.
نن ورځ ، نوې رسنۍ زموږ د ژوند په ټولو برخو کې د پام وړ شتون لري؛ په داسې حال چې د هغو څخه له ګټې اخیستنې پرته ژوند ګډوډ کیږي.
رسنۍ، د فرد یا یوې ډلې په توګه، د انسان د پوهې تر ټولو پراخه او مهمه سرچینه ګرځېدلې ده. همدارنګه، دا وسیلې د کلتور جوړونې خورا اغیزمن فکتورونو څخه دي او د “ټولنې په اصلاح او فساد” کې مهم رول لوبوي.
خو باید پوه شو چې رسنۍ د کومو لاملونو په واسطه پر ټولنو باندې اغېزه لري؟ او څنګه یې کنټرول او هدایت کړي؟ او د ټولنې په اصلاح کې له دې ټکنالوژۍ څخه څه ډول ګټه پورته کړي؟
د رسنیو نفوذ د اوسني عصر یو له نویو مسلو څخه دی؛ له همدې امله، دا اړینه ده چې د دوی د اغیزې طریقې په ښه توګه وپیژنو ترڅو موږ وکولای شو هغه په ښه توګه وکاروو او د منفي پایلو یې مخ نیوی وکړو.
په اوسنیو شرایطو کې رسنۍ ډېرې دندې لري؛ لکه:
-
یو لوی او تعلیمي اداره لکه ښوونځی او پوهنتون
-
د تعلیم او عامه افکارو د جوړولو لامل
-
د کلتور د جوړولو او لیږدونکي لامل
-
د معلوماتو او خبرونو لامل
-
د تفریح او لوبې لامل
-
د عاید او شتمنۍ سرچینه
-
د افرادو، سازمانونو او سیسټمونو د مشروعیت وسیله
-
د ګډون او خبرو اترو مرکز
-
د پیرودلو او پلورلو بازار
-
دینونو او مذهبونو ته د وده ورکولو وسیله
-
د افواهاتو د جوړولو او خپرولو مرکز
-
د اندازه کولو معیار
-
د عادت او اعتیاد وسیله
-
د هویت پېژندنې سرچینه
