د عمر بن عبدالعزیز رحمه الله ژوندلیک (لومړۍ برخه)

لیکوال: عبیدالله نیمروزی

د عمر بن عبدالعزیز رحمه الله ژوندلیک (لومړۍ برخه)

بنسټيزې کلمې: عمر، عبدالعزیز، بني امیه، خليفه

لنډیز
عمر بن عبدالعزیز رحمه الله د اسلام له مشرانو او عادلو واکمنانو څخه و. د هغه اسلامي حکومتولي او سیاست له نوادرو څخه وو او نړیوال شهرت یې درلود. د هغه عدالت او رهبري د تاریخ په کتابونو کې ثبت شوې او د اسلامي نړۍ لپاره د ویاړ ځای ګڼل کېږي. هغه د سیدنا امیرالمؤمنین عمر بن الخطاب رضي الله عنه له مبارکې کورنۍ او د بني امیه له اولادې څخه و. په ۶۱ هجري قمري کال کې زېږېدلی او په ۱۰۱ هجري کال کې وفات شوی دی. د هغه خلافت په ټولیزه توګه دوه کاله او پنځه میاشتې دوام وکړ.

د “اصلاح او تجدید اړتیا” او په اسلامي تاریخ کې د هغه ځای
د عمر بن عبدالعزیز رحمه الله د ژوندلیک له پیلولو مخکې د “اصلاح او تجدید او په اسلامي تاریخ کې د هغه اړتیا” په نامه د یو سريزې لوستل اړین ګڼل کېږي، چې دا د بشري ټولنو له اړتیاوو څخه ده. د دې له لارې د اسلامي نظام او مسلمانو واکمنانو حیثیت او کرامت ښه درک کېږي؛ ځکه اسلامي نظام او مسلمان مشران کولای شي په ټولنه کې رښتینې اصلاح او تعلیم راولي. دا دواړه په یو بل پورې تړلي او لازم دي.

د بشر په تاریخ کې مسلمان واکمنان او حاکمان د سیاست او حکومتولۍ په ډګر کې چې ځلېدلي دي، دا د دوی د پاک وجدان او عالي صفاتو په برکت و. د دوی یو له ځانګړتیاوو څخه چې دوی له نورو پاچاهانو څخه بېلوي، په انساني ټولنه کې د دوی خیرخواهي او اصلاح ده.

د اصلاح او تجدید اړتیا او د اسلام په تاریخ کې د هغې اړتیا
ژوند متحرک او بدلېدونکی دی. اسلام، چې د خدای تعالی وروستی پیغام دی، په خپل بشپړ شکل نړۍ ته رسېدلی او اعلان شوی دی: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتي و رضیت لکم الاسلام دیناً»؛ “نن مې ستاسو دین کامل کړ، نعمتونه مې پوره کړل، او ستاسو لپاره مې غوره دین اسلام وګرځاوه.”

د یوې خوا د خدای دین کامل دین دی، او د بلې خوا دا حقیقت هم شته چې ژوند متحرک دی او بدلېږي، او تازه‌توب یې هر وخت شتون لري.

د دې متحرک ژوند لارښوونې لپاره خدای تعالی د وروستي پیغام په توګه یو دین رالیږلی دی چې بنسټ یې پر ثابتو حقایقو او عقایدو دی او ژوند ته ځانګړی ځواک او تازګي ورکوي، او تحرک یې په هر رګ او ریښه کې روان وي.

په دې دین کې خدای تعالی داسې واک ایښی چې د هغه حکمونه او لارښوونې کولای شي د نړۍ په هر حالت کې رهبري وکړي او د انساني ټولنو د بدلونونو سره سمون ولري. دا دین د یوې دورې یا ځانګړې پېړۍ لپاره محدود نه دی؛ بلکې دا یو ژوندی دین دی چې د علم او حکمت خدای تعالی لخوا غوره نمونه ده.
«ذَٰلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ»؛ “دا د عزیز او عليم خدای تقدیر دی.”
«صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ»؛ “[د اسلام دین] د هغه خدای جوړ دی چې هر څه یې ټينګ کړي دي.”

د اسلامي امت تاریخ له بدلونونو ډک دی؛ ځکه چې د اسلام دین نړیوال او د خدای وروستی دین دی، او اسلامي امت هم نړیوال او وروستی امت دی. نو طبیعي خبره ده چې دغه امت د نړۍ د بېلابېلو پېړیو او ټولنو له تاریخ او شرایطو سره ډېرې اړیکې ولري او په داسې شخړو کې ښکېل شي چې د نړۍ په نورو امتونو کې نه وي.

ادامه لري…