د ټولنې هر وګړی د یوې اصلي خښتې او د ټولنې د بنسټ په څېر دی. د یوې ټولنې لاره او پایله د هغې ټولنې د خلکو په لاره او پایلې پورې تړلې ده. په تاریخ کې داسې نادر شخصيتونه شته چې په خپل لوړ تربيت او کمال سره یې د تاریخ لاره بدله کړې ده او په مختلفو برخو کې يې خپلو ټولنو ته ډېر خدمتونه وړاندې کړي دي. دا خلک په خپله ټولنه کې د فعالو او اړینو عناصرو په توګه ښه او مثالي ټولنې رامینځته کړي چې د امنیت، سولې، تمدن او پرمختګ څخه ډکې وي.
همدارنګه، د تاریخ په اوږدو کې، داسې خلک شته چې د دغه کسانو برعکس وه؛ يعنې په خپلو شيطاني او بدو اعمالو، خصلتونو او ګمراهانه افکارو او شهوتونو سره يې داسې کارونه کړي دي چې د ټولنو او ملتونو د تباهۍ سبب شوي دي او د خپل ملت او ټول بشر لپاره يې اوږدمهاله جنګونه راپارولي دي. نو باید ټول پوهان او مشران د ټولنې د هر غړي د ښه تربيت او د یو بشپړ انسان د جوړولو لپاره هڅې وکړي. لاندې هغه څه دي چې په ټولنه کې فردي امنیت رامنځته کوي.
۱. انساني روزنه (تربيت): د انسان په وجود کې د پټو استعدادونو وده ورکولو او له بالقوه حالت څخه بالفعل ته بدلولو ته تربيت ويل کيږي. دا استعدادونه هم کېدای شي مادي وي هم معنوي، ترڅو یو څوک د دغو په واسطه الهي کمال ترلاسه کړي.
۲. د تقوا د صفت حاصلول او د روح رغول: د تقوا صفت په داسې ډول د انسان په وجود کې تثبيت شي چې د انسان په وجود کې د مَلِکې او قوي احساساتي ځواک په توګه فعال شي.
له هغه ځايه چې د متقيانو او پرهېزګارانو زړونه په دغه صفت سره سينګار وي، له الله جل جلاله سره زړونه په ارتباط کې وي، او هيڅکله د داسې کار جرئت نه کوي چې د خلکو او سيمې د ناامنۍ لامل شي؛ ځکه دوی دا لویه ګناه ګڼي او له دې څخه ډډه کوي. متقیان او پرهیزګاران د الله سبحانه وتعالی د اطاعت او د هغه د احکامو پیروي کولو په عظمت پوهیږي او دغه، دوی اطاعت ته اړ کوي. له بلې خوا، دوی د هغه څه په عظمت هم پوهیږي چې خدای حرام کړي دي او له همدې امله دوی د ګناه او نافرمانۍ څخه ډډه کوي.
خدای تعالی څومره په زړه پورې فرمایلي دي: «ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»؛ “او څوک چې د خدای شعاير لوی ګڼي، دا د زړونو د تقوی څخه ده.”
۳. فکري آرامتيا او ثبات: د انسان لپاره مناسبه ده چې د آرامتيا، ثبات او فکري امنیت د ترلاسه کولو لپاره د هر عمل د کولو او يا پرېښولو په اړه په غور سره فکر وکړي. کله چې انسان روحي سکون او ډاډ ته ورسیږي له هغو شیانو ډډه کوي چې د ټولنې امنیت ګډوډ کوي او هغه د طبیعت او انساني فطرت خلاف ګڼي.
۴. د علم او پوهې حاصلول: د اسلام سپېڅلي دين د علم او پوهې حاصلولو ته دومره توجه کوي، چې بل هيڅ شي ته يې دومره اهميت نه دی ورکړی. کله چې د یوې ټولنې خلک پوه خلک وي، نو دا امکان نلري چې دوی به هغه کارونه وکړي چې ناپوهان یې کوي؛ نو په دې صورت کې به ټولنه له ډېرو بلاګانو او فتنو څخه په امن کې وي او بالاخره به ټولنې ته امنیت، سوله او راحت راشي.
۵. فزیکي روغتیا: لکه څنګه چې انسان روحي او معنوي امنیت ته اړتیا لري، هماغومره فزیکي امنیت ته هم اړتیا لري. د سالم بدن او سم بدن په درلودلو سره انسان کولای شي له الهي استعدادونو او نعمتونو څخه چې د انسان په وجود کې دي په ډېره ښه توګه ګټه واخلي. له همدې امله، بدن د انسان سره يو امانت دی، او د هغې د ټولو حقوقو او وجایبو باید درناوی وشي.
نن ورځ، د فزیکي روغتیا د نه شتون اغیزې د سیمې په امنیت باندې د هرچا لپاره ښکاره او د پام وړ دي. ځکه چې موږ ځينې ځوانان وینو چې د اعتیاد له عذاب څخه رنځ وړي، چې نه په ځان رحم کوي، نه په خپله کورنۍ او نه په ټولنه کې چې دوی ژوند کوي. کله کله له هغو څخه داسې خبرونه اورېدل کېږي چې د هغه چا لپاره چې په هغه ټولنه کې نه وي، ناشوني او محال ښکاري. په هرصورت، فزیکي او رواني روغتیا د ټولنې په امنیت کې خورا اغیز لري.
له همدې امله رسول الله صلی الله علیه وسلم په یوه حدیث کې فرمایلي دي: «من أصبح منكم آمناً في سربه، معافىً في جسده، عنده قوت يومه، فكأنما حيزت له الدنيا»؛ “په تاسو کې هر څوک چې د روحي امنيت (ژوند) او فزیکي روغتیا څخه خوند اخلي او د هغه سره ورځنۍ خواړه موندل کیږي، لکه د ټولې نړۍ څخه چې برخمن وي.”
که څه هم ځینو لیکوالانو امنیت په دوو برخو وېشلی، لکه څنګه چې مخکې وویل شول؛ خو ځينو پوهانو او ليکوالانو د دې لپاره څو ډولونه ياد کړي دي، چې په لاندې ډول به يې ځينې ياد کړو:
شیخ خالد نعماني په خپل کتاب “الامن في القرآن و السنه” کې د امنیت لپاره دوولس ډولونه ذکر کړي دي چې موږ به یې په لنډ ډول تشریح کړو:
۱. فردي امنیت: د فردي امنیت دریځ د ټولنیز امنیت له موقف څخه کم نه دی، خو کله کله ټولنیز امنیت په مثبت او منفي لحاظ په فردي امنیت پورې اړه لري؛ ځکه تر څو چې فردي مصؤنیت نه وي رامنځته شوی، ټولنیز امنیت او نور ډولونه ټینګ او ثابت نه شي. فردي مصؤنیت د یوې ټولنې او نورو شيانو بنسټ دی. نو له دې لحاظه د فردي امنیت اهمیت او د هغه موقعیت په ټولنې کې معلوميږي.
د ټولنې هر وګړی اړ دی چې د خپل مال، ژوند، ناموس او ناموس ساتنه وکړي او دا هغه څه دي چې د اسلام سپېڅلي دین په فردي او اجتماعي دواړو برخو کې د سمې طرحې له لارې په غاړه اخیستی دی. له بلې خوا، د فردي اړخ د ساتنې لپاره منظم پروګرامونه شته چې په هغو سره خلک د خوندیتوب، امنیت او سولې څخه برخمن کيږي او د ټولو هوساینې، اسانتیاوې، آرامۍ، د پرمختګ وسیلې او د مادي او معنوي پرمختګ لپاره چمتو کيږي.
اسلام د هر انسان د ژوند، مال، عزت او کرامت د ساتنې لپاره د ژوند د بېلابېلو ابعادو او اړخونو په درناوي غوره او د حل لارې بیان کړې؛ د دې دلیل لپاره، فردي امنيت په څو ډولونو وېشل کېدای شي:
– د روح او ژوند امنيت؛
– د مالونو او ملکیت امنیت؛
– د عزت او انساني کرامت امنیت؛
– د شخصیت او موقف امنیت.
په راتلونکو برخو کې به موږ هڅه وکړو چې هر ډول په تفصیل سره تشریح کړو.
By محمد فاتح