لیکوال: محمد عاصم اسماعیلزهي
د اختری «قربانۍ» تاریخ او د هغه حقیقت ( دوهمه برخه)
قربانۍ او اهمیت یې
قرباني د اسلام یو له مهمو شعائرو او عبادتونو څخه ده، حتی د جاهليت په زمانه کې هم عبادت ګڼل کېده، یوازې توپیر يې دا و چې هغوی د خپلو معبودانو لپاره قرباني کوله؛ په داسې حال کې چې د مسلمان قرباني د خدای تعالی د رضا لپاره ځانګړې ده. حتی نن هم غیر اسلامي مذهبونه د خپلو مذهبي دودونو د بیا ژوندي کولو لپاره قرباني کوي؛ لکه څنګه چې ځینې د خپلو معبودانو په نوم قرباني کوي او ځینې د عیسی مسیح په نوم قرباني کوي. په سورة کوثر کې الله جل جلاله رسول الله صلی الله علیه وسلم ته په خطاب کې فرمایي: «فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ»؛(اې پېغمبره، نو د خپل رب لپاره لمونځ وکړه او اوښ قرباني کړه )؛ لکه څنګه چې له الله پرته د بل چا لپاره لمونځ روا نه دی همداسې قرباني هم له الله پرته د بل چا لپاره روا نه ده.
رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمايي: د لوى اختر په ورځو کې د قربانۍ د څاروي ذبحه د الله جل جلاله په نزد تر ټولو غوره او د منلو وړ عمل دى؛ دا عمل د خدای تعالی په وړاندې د قربانۍ په ورځو کې د نورو ټولو نېکیو څخه غوره دی. مخکې له دې چې د قرباني وینه پر ځمکه توی شي، د خدای تعالی په دربار کې قبلیږي؛ نو په لوی او پراخ زړه قرباني وکړئ.
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي: څومره چې د قربانۍ د څاروي په بدن ويښتان وي په هماغه اندازه یې د خاوند لپاره نیکي لیکل کیږي. سبحان الله! لږ فکر وکړئ چی تر دې زیات ثواب کوم عمل دی؟ د څاروي ذبح کول د هغه خاوند ته د هغه د ویښتو په اندازه ثواب ورکوي، مګر که یو سړی د پسه د ویښتو په شمیرلو کې ډیر وخت تیر کړي، بیا هم هغه نشي شمیرلی، نو تاسو وګورئ چې څومره ثواب لري. مناسبه ده چې هر مسلمان که څه هم پرې قرباني واجب نه وي، بیا هم له دې اندازې اجر او ثواب څخه سترګې پټې نه کړي؛ ځکه چې که دا موقع له لاسه ورکړل شي، نو بیا به نه ترلاسه کیږي او نه به څوک په اسانۍ سره دا اندازه ثواب په اسانۍ سره ترلاسه کړي. د شتمنو خلکو لپاره مناسبه ده لکه څنګه چې دوی د ځان لپاره قرباني کوي، دوی باید د خپلو مړو خپلوانو لکه مور، پلار او نورو لپاره قرباني وکړي، ترڅو دوی هم د دې لوی ثواب څخه محروم نشي د دوی روحونه خوشحاله کړي. که دوی دا کار نشي کولی، لږ تر لږه د ځان لپاره دې قرباني وکړي؛ ځکه په مالدارانو باندې د اختر په ورځو کې د قربانۍ ذبح کول واجب دي. د هغه چا لپاره چې د قربانۍ توان ولري او بیا هم د دې عمل په ترسره کولو کې اقدام ونه کړي، دا په بشپړه توګه محرومیت او پښیماني ده او پر دې سربېره داسې کسان هم د قربانۍ د نه ذبح کولو له امله ګناهکار کېږي.
د قربانۍ فضائل
الف. د قربانۍ فضیلت په قرآن کریم کې:
قرباني ډېر فضيلتونه لري چې د قرانکريم په ډېرو آيتونو کې راغلي دي؛ دحج په مبارک سوره کې الله جل جلاله قرباني يو له الهي عبادتونو څخه ګڼلې ده او ويلي يې دي چې د هغې ترسره کول یې «خیر» ګڼلی ده چې د قربانۍ کوونکي لپاره د برکت او د قربانۍ د غوښې د ترلاسه کوونکي لپاره د همکارۍ او لاسنیوي سرچينه ده.
«وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرُنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»؛ ( او موږ ستاسو لپاره د اوښانو قرباني د خداى له شعاېرو څخه ګرځولی ده؛ په دوی کې ستاسو لپاره خیر دی، نو پر دوی د ولاړېدو پر مهال د الله نوم واخلئ، او کله چې دوی پر څنګ واوړي ، له هغوی څخه وخورئ او پر سوالګرو او مسکینانو یې وخورئ ؛ په دې توګه موږ هغوی ستاسو لپاره رام کړل، د دې لپاره چې تاسو شکر وباسئ).
د حج د مبارکې سورې په ۳۲ آیت کې د الهي شعائرو درناوی د زړه د پاکوالي او تقوا نښه بلل شوې ده. «وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهُ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»؛( هر څوک چې الهی شعائر ستر ګڼي، بې له شکه، دا تعظیم د زړونو د پاکوالي او تقوا سبب دې.)
د همدې سورت په ۳۷ آیت کې د الله تعالی له لوري د تقوا او پرهیزګارۍ د لاسته راوړلو لپاره د قربانۍ وجودي فلسفه بیان شوې ده. «لَنْ يَنَالَ اللَهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ كَذَلِک سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ»؛( هيڅکله به نه د دوی غوښه او نه وينه خدای ته رسي؛ مګر دا ستاسو تقوا ده چې هغه ته رسي. په دې توګه خدای هغوی ستاسو لپاره رام کړل، ترڅو تاسو خدای د هغه چا په توګه یاد کړئ چې تاسو ته یې لارښوونه کړې او نیکو خلکو ته زیری ورکړئ).
په سورت کوثر کې قرباني د لمانځه په صف کې ایښودل شوې ده:«إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ * فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ»؛ (ای پیغمبره) بې له شکه چې موږ تا ته کوثر درکړی دی، نو ته خپل خدای ته لمونځ وکړه او قرباني وکړه.
د انعام په مبارک سورت کې هم قرباني د لمانځه تر څنګ ایښودل شوې ده او له مؤمن څخه غوښتل شوي چې خپل ټول کارونه په اخلاص او پاک زړه سره خدای ته وړاندې کړي او په هیڅ عبادت کې په شرک او نافرمانۍ اخته نشي. «قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ * لا شَرِیک لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ»؛( ووایه چې زما لمونځ، قرباني، ژوند او مرګ یوازې د الله جل جلاله لپاره دی چې د نړۍ پالونکی دی او ما ته د دې امر حکم شوی دی او تر ټولو مخکې یې اطاعت کوم.