شیخ محمد غزالي لیکي: «ما په شرعي منابعو کې له دوو حالاتو پرته، هیڅ دلیل نه دی موندلی چې د ښځو تنبیه یې روا ګڼلې وي:
لومړی: کله چې ښځه د خپل خاوند پر وړاندې ناشزه وي. ناشزه یعنې د ښځې تکبر، غرور او ځان غوره ګڼل؛ مطلب دا چې ښځه ځان له خپل خاوند څخه لوړ ګڼي او د هغه له اطاعت څخه ډډه کوي. دا کار د دې لامل کېږي چې ښځه او خاوند په ډېرو اړینو چارو کې ښه اړیکه ونه لري، او خاوند په داسې حال کې شپه تېره کړي چې له خپلې مېرمنې څخه خپه او ناراضه وي.
دوهمه: هغه حالت دی چې ښځه یو بهرني سړي ته، چې خاوند یې نه خوښوي، کور ته د ننوتو اجازه ورکړي. په دې کار کې شک شته چې د واده اړیکې خرابوي.
په هر حال، ډېری مفسرین په دې باور دي چې د ښځې تنبیه او تأدیب باید په مسواک یا بل سپک شي ترسره شي. له همدې امله، ښځه دې په زوره نه وهل کېږي، او په مخ دې هم نه وهل کېږي. په حدیث شریف کې راغلي دي: «ولا تضرب الوجه ولا تقبح»؛ (د هغوی په مخ مه وهئ او بدې خبرې ورته مه کوئ).
رسول الله صلی الله علیه وسلم له یوولسو ښځو سره ودونه وکړل او هېڅکله یې یوې ته هم سزا نه ده ورکړې. رسول الله صلی الله علیه وسلم پر هغو کسانو نیوکه وکړه چې د ورځې په اوږدو کې خپلې مېرمنې وهي او د شپې ورسره یوځای ویده کېږي، او بیا شرم هم نه کوي. رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: «بم یضرب احدکم امرأته ضرب الفحل او العبد ثم لعله یعانقها»؛ (ایا تاسو نه شرمېږئ چې ښځې د غلامانو په څېر وهئ او له لږې مودې وروسته یې بیا په غېږ کې نیسئ؟).
اوس له هغو کسانو چې دا شبهه راپورته کوي، باید وپوښتل شي: دوی له اسلام سره، چې تل پرې بریدونه کوي، څه اړیکه لري؟ هغوی وايي چې قرآن د ښځو تنبیه څرګنده کړې ده. مګر په اسلام کې تنبیه د وروستۍ حل لارې په توګه ګڼل شوې ده.
همدارنګه، د ښځو تنبیه باید په سپکو شیانو ترسره شي، لکه مسواک یا ورته نور شیان؛ ځکه چې له تنبیه څخه موخه د ښځې عذابول نه دي، بلکې موخه یې تأدیب او لارښوونه ده.
رسول الله صلی الله علیه وسلم د ښځو په اړه فرمايي: «د ښځو په اړه له خدايه ووېرېږئ؛ ځکه چې تاسو هغوی له خداى تعالی څخه د امانت په توګه اخيستي دي، او د خداى جل جلاله په کلمه مو د هغوی شرمګاوې د ځان لپاره حلالې ګرځولې دي. پر هغوی ستاسو حق دا دی چې ستاسو په کور کې دې هغه څوک نه راولي چې تاسو یې نه خوښوئ، او که یې داسې وکړل، هغوی ووهئ؛ مګر ډېر سخت نه.»
شیخ الاسلام مفتي محمد تقي عثماني حفظه الله فرمایي:
«له وهلو او تنبیه څخه موخه ځورول نه دي، بلکې اصلي موخه باید تأدیب او اصلاح وي. له همدې امله داسې وهل چې د جسمي زیان سبب ګرځي (لکه د وهلو د اثر پاتې کېدل) روا نه دي.»
د زړو میندو په اړه د اسلامي شریعت حکم
بله خبره دا ده چې د زړو میندو په اړه د اسلامي شریعت حکم څه دی او په دې اړه د اسلامي شریعت لارښوونې څه دي؟
څومره چې مسلمانه ښځه زړېږي، هومره یې درناوی او حقوق زیاتېږي، او اولادونه او خپلوان یې د پخوا په څېر له هغې سره د ښه چلند په کولو کې له یو بل سره سیالي کوي. ځکه هغې خپل مورنی مسئولیت په سمه توګه ترسره کړی، او هغه حقونه چې د اولادونو، لمسیانو، کورنۍ او ټولنې پر غاړه یې دي، ورته پاتې دي.
همدا لامل دی چې غربي ټولنپوهان هیله لري چې یو ځل بیا په غربي نړۍ کې د مسلمانانو د کورني نظام شاهدان و اوسي. لکه څنګه چې مشهور اروپايي ټولنپوه «جاک ریلسر» وايي: “د ښځې اصلي ځای کور دی، او د هغې اصلي مسؤلیت د ماشومانو پالنه ده.”
د ښځې لپاره د کور ساتنې حکمت
بې له شکه د کور ساتنه د حضرت بي بي فاطمه الزهرا رضی الله عنها سنت دی. هغې د کور ټول کارونه په خپله کول. کله چې اسلامي شریعت ښځې ته په کور کې د پاتې کېدو امر کوي، دا د هغې د ځان ساتنې او خوندیتوب لپاره دی، ترڅو د وږیو سړو سترګو ته و نه دریږي او په ټولنه کې د فتنې او فساد لامل نه شي.
که څه هم اسلام د هغو ښځو په وتلو سره کومه ستونزه نه لري چې د شرعي حدودو مراعات کوي، مګر د دې لپاره دا کار غوره ګڼي چې هغه لارې، اسباب او پاروونکي لاملونه له منځه یوسي، تر څو له زنا څخه مخنیوی وشي.
د اسلام درناوی او د ښځې مقام
د قرآن کریم د آیتونو او د رسول الله صلی الله علیه وسلم د احادیثو څېړنه ښيي چې اسلام ښځو ته یو ځانګړی مقام او وقار ورکړی دی، چې دا مقام په بل هېڅ مذهب یا ډله کې نه شي موندلای. هغوی چې د ښځو د ازادۍ غږ پورته کوي، ولې ښځو ته ارزښت او وقار نه ورکوي؟
رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایلي دي:
«ما اکرم النساء الا کریم، ولا اهانهن الا لئیم»؛ (یوازې نېک خلک د ښځو درناوی کوي، او له سپکو انسانانو پرته بل څوک د ښځو سپکاوی نه کوي.)
دا په داسې حال کې ده چې لوېدیځوالو په خپل هېواد کې د مېشتو ښځو پر حقایقو سترګې پټې کړي، او بیا د ښځو په وړاندې زموږ د دین پر مهربانۍ نیوکې کوي. هغوی مسلمانې ښځې د ازادۍ او خپلواکۍ په نوم د بې سترۍ او فحشا لوري ته رابلي او دا یې هېر کړي دي چې په نړۍ کې هیڅ داسې دین نشته چې د ښځو مقام او مرتبه د اسلام په شان لوړ کړی وي.
لوى څښتن تعالی فرمایي:
«ولهن مثل الذی علیهن بالمعروف»؛ (او د ښځو لپاره (حقوق او واجبات) دي چې خاوندان یې باید ادا کړي، لکه څنګه چې د دوی لپاره (حقونه او واجبات) دي چې مېرمنې یې باید په سمه توګه ادا کړي.)
رسول الله صلی الله علیه وسلم د هغو کسانو په اړه چې خپلو مېرمنو ته سزا ورکوي، فرمایلي دي:
«له سپکو خلکو پرته بل څوک د ښځو سپکاوی نه کوي.»
