ملتزم، د حجرالاسود او د کعبې د دروازې تر منځ واټن دی چې دوه متره اوږدوالی لري او د دعا او تضرع لپاره د ځان نښلولو ځای دی. لیدل کېږي چې حضرت ابراهیم علیه السلام د کعبې دروازه د هغې په منځ کې نه ده ایښې، بلکې هغه یې حجرالاسود ته څېرمه ځای پر ځای کړې، څو دا ځای ملتزم وي، او ځینې یې «متعوذ» هم یادوي.
په ملتزم کې سنت دا دی چې انسان باید خپله سینه، مخ، مټې او د لاسونو ورغوي په دې ځای ونښلوي، او هر کله چې زړه یې وغواړي، دا عمل دې ترسره کړي او د الله تعالی دربار ته دې دعا او تضرع وکړي.
مجاهد رحمه الله وايي: «ما ابن عباس رضي الله عنهما وليد چې د حجرالاسود او د کعبې د دروازې تر منځ یې الله تعالی ته پناه وړله.»
له عبدالله بن عمر رضي الله عنهما څخه روایت دی چې هغه خپله سینه، لاسونه او مخ په ملتزم پورې نښلولي وو او ویې ویل: «ما رسول الله صلی الله علیه وسلم ولید چې دا ډول عمل یې وکړ.»
په ملتزم کې درېدل د هغه انځور بېلګه ده چې ځان د خپل ژوندي او تل پاتې څښتن او مالک په دربار کې اچوي، د هغه لوري ته ځغلې او د هغه حرم ته پناه وړې، او د هغه درګاه ته مخ کوي. په دې ځای کې درېدل د هرچا لپاره چې عمرې، حج یا د خدای د کور زیارت ته راغلی وي، په هر وخت کې چې وغواړي، جایز دی او د حج او عمرې له احکامو او مناسکو سره هېڅ تړاو نه لري.
د ښځو لپاره دا مناسبه نه ده چې د نارینه وو په شتون کې په ملتزم کې ودرېږي؛ ځکه چې هلته له نارینه وو سره د اختلاط خطر شته. مګر کولی شي د ملتزم تر شا ودرېږي او دعا وکړي او له خپل څښتن تعالی څخه څه وغواړي، ځکه دا هغه ځایونه دي چې دعاګانې قبليږي، ان شاء الله.
زمزم (تر ټولو غوره اوبه)
زمزم د یوې څاه نوم دی چې د حجر الاسود په ختیځ کې او د مقام ابراهیم په جنوب کې موقعیت لري، او د زمزمه له کلمې څخه اخیستل شوی چې د مطلق آواز معنی لري. دې څاه ته نور نومونه هم ورکړل شوي دي لکه “الشباعة”، “هزمه”، “الملک” او “رکضه جبرئیل”. د زمزم اوبه له درېو خواوو څخه تویېږي: یو چینه د ابي قبیس غره له لوري، بله د مروه د غره له لوري او بله د حجر الاسود له لوري، چې تر ټولو زیاتې اوبه لري.
دا مبارکې اوبه د جبرائیل علیه السلام په ذريعه د الله سبحانه و تعالی په حرم کې بهېدلي او د رسول الله صلی الله علیه وسلم زړه په دې اوبو مینځل شوی دی.
له همدې امله څومره مبارکې اوبه دي! او رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: «دا اوبه مبارکې دي. دا اوبه د خوړلو وړ دي.»
همدارنګه د جابر رضي الله عنه په حدیث کې راغلي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: «د زمزم اوبه د همغه مقصد لپاره دي چې څښل کېږي.»
رسول الله صلی الله علیه وسلم خلکو ته هڅونه کړې چې د زمزم اوبه په کافي اندازه وڅښي، ترڅو د بدن ټولې برخې ترې ډکې شي او د بدن په ټولو برخو کې یې احساس شي. همدارنګه فرمايي: «زموږ او د منافقانو نښه دا ده چې هغوی په کافي اندازه زمزم نه څښي.»
له حضرت اسمعیل علیه السلام څخه وروسته، د جرهمیانو په زمانه کې کله چې دوی د خدای د کور په حرمت کې غفلت وکړ، د زمزم څاه له منځه ولاړه، تر دې چې د رسول الله صلی الله علیه وسلم نیکه عبدالمطلب بیا ځلې هغه وکینډله. خلک په هغه څاه کې د اوبو څښلو لپاره ښکته کېدل، تر دې چې په 1425 هجري قمري کال کې د مطاف د پراختیا او د طواف په وخت کې د ګڼې ګوڼې د مخنیوي په خاطر د هغې چت پټ شو. د مسجد الحرام او نبوي جومات عمومي ریاست د جومات دننه او بهر د نارینه او ښځو لپاره د زمزم د اوبو څښلو لپاره ځانګړي ځایونه برابر کړل. له همدې امله، د زمزم څاه لپاره ځانګړي تمځایونه شتون لري.
همدارنګه د زمزم اوبه له مکې څخه بهر وړل هم روا دي، لکه څنګه چې رسول الله صلی الله علیه وسلم په لوښو او مشکونو کې لېږدولې.
له حنفي علماوو پرته چې مکروه یې ګڼي، نور ډیری علما د زمزم په اوبو باندې استنجاء کول روا بولي، پرته له دې چې د برکت لپاره وي، او طبري رحمه الله د دې کار په تحریم فتوا صادره کړې ده.
له طواف څخه وروسته د زمزم اوبه څښل مشروع دي، او د زمزم په اوبو کې باید هیڅ شی ور زیات نشي، ځکه د زمزم اوبه یو ځانګړی خوند لري چې باید بدل نشي. دا هم سنت دی چې خلک له دې لارې له ټولو ناروغیو څخه شفا وغواړي.
له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه روایت دی چې فرمایلي یې دي: «بیشکه تبه د دوزخ د ګرمۍ له وجې ده، نو په اوبو یې یخه کړئ.» یا یې ویل: «د زمزم په اوبو یې یخه کړئ.» د زمزم په څښلو سره له نورو ناروغیو څخه هم شفا غوښتلای شئ، حتی د زمزم په څښلو سره له خدایه دنیوي حاجتونه هم وغواړئ، ځکه د زمزم اوبه د همغه مقصد لپاره دي چې څښل کېږي.
