لیکوونکی: شکران احمدي

د حدیثو لیکنه او حجیت (څلورمه برخه)

 د حکمت زده کړه 
قرآن کریم د کتاب له تعلیم او زده کړې سره د حکمت زده کړه هم د پیغمبر صلی الله علیه وسلم له مهمو دندو ګڼلې ده. پوښتنه دا ده چې دا “حکمت” څه دی؟ د دې درک لپاره سمه مطالعه او ژوره فکر ته اړتیا ده. د حکمت د حقیقي مفهوم د پوهېدلو لپاره لومړی باید قرآن کریم ته مراجعه وشي، چې په پایله کې به ګڼ شمېر آیتونه څرګند شي چې حکمت د خدای له لوري نازل شوی علم ګڼي.
په سورة النساء کې راغلي دي:
> «وَأَنزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُن تَعْلَمُ ۚ وَكَانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظِيمًا.»
> ژباړه: «او الله پر تا کتاب او حکمت نازل کړ، او هغه څه یې در وښودل چې نه پوهېدې، او د الله فضل پر تا ډېر دی.»
په سورة البقرة کې فرمایي:
> «وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمَا أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتَابِ وَالْحِكْمَةِ يُعِظُكُمْ بِهِ.»
> ژباړه: «او د الله نعمتونه یاد کړئ چې پر تاسو یې پېرزو کړي، او هغه څه چې یې له کتاب او حکمت څخه پر تاسو نازل کړي، تاسو ته د هغوی په وسیله نصیحت کوي.»
په سورة الاحزاب کې بیا داسې راغلي دي:
> «وَاذْكُرْنَ مَا يُتْلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ وَالْحِكْمَةِ.»
> ژباړه: «او یاد کړئ هغه څه چې ستاسو په کورونو کې د خدای له آیتونو او حکمت څخه تلاوت کېږي.»
 د حکمت تشریح 
د پورته آیتونو په رڼا کې پوښتنه پیدا کېږي چې د ازواج مطهراتو په کورونو کې د قرآن کریم له آیتونو پرته بل څه تلاوت کېدل؟ د دې پوښتنې یوازینی منطقي ځواب دا دی چې له قرآن پرته د رسول الله صلی الله علیه وسلم احادیث او سنتونه هم تلاوت کېدل.
دا احادیث او سنتونه د هغه نصیحتونه، عمومي تعلیمات، او بیانونه دي چې د مسلمانانو لپاره لارښوونه کوي. له همدې امله، د آیت په امر سره د حکمت یادونه او زده کړه ضروري ګڼل شوې ده.
د حکمت او سنت د ارتباط په اړه، د قرآني آیتونو له تفسیر څخه څرګندېږي چې سنت د الهي وحی یوه برخه ده. څرنګه چې الله تعالی فرمایي:
> «أَلَا إِنِّي أُوتِيتُ الْقُرْآنَ وَمِثْلَهُ مَعَهُ.»
> ژباړه: «پوه شئ! ماته قرآن او د هغه په څېر بل څه راکړل شوي دي.»
 د سنت او حکمت حجیت 
د قرآن او سنتو په دې نصوصو باندې ټول امامان او علماء متفق دي. د «یُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» په څېر آیتونه څرګندوي چې د “حکمت” څخه مراد سنت دی. لکه څنګه چې د اسلامي عقیدې مشهور عالم علامه ابن قیم رحمه الله په خپل کتاب “الروح” کې لیکي:
> «الله تعالی پر خپل رسول باندې دوه ډوله وحی نازل کړې دي، چې پر دواړو ایمان راوړل او عمل کول واجب دي: یو قرآن او بل حکمت.»
ابن قیم رحمه الله د خپلې خبرې د تایید لپاره هغه آیتونه ذکر کړي دي چې په هغوی کې د کتاب او حکمت تعلیم او نزول بیان شوی دی. د دې تفسیر په رڼا کې کتاب د قرآن کریم په توګه او حکمت د سنت په توګه ثابتېږي.
 د سنت د اعتبار پایله 
د پورته دلایلو له مخې، څرګندېږي چې د رسول الله صلی الله علیه وسلم سنت د الهي وحی یوه برخه ده او د ایمان د اساسي شرطونو څخه ګڼل کېږي. څوک چې پر دې عقیده نه لري، هغه له اسلامي عقیدې څخه انحراف کړی دی. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایلي:
> «ماته کتاب او د هغه په څېر بل څه راکړل شوي دي، یعنې: سنت.»
ادامه لري…
Leave A Reply

Exit mobile version