سیکولریزم «له آخرت او د پیدایښت له موخې څخه انکار» (شپږ ویشتمه برخه)
۲- له آخرت او د پیدایښت له موخې څخه انکار
یو له هغو حقایقو څخه چې ټول دینونه پرې متفق دي او روغ ذهنونه او سم فطرتونه پرې باور او تکیه کوي هغه دا دې چې انسان او د هغه وجود یوه موخه او مقصد لري کوم چې د خدای غوښتنه ده او د هغه د حکمت اقتضاء ده، که څه هم ښایي د دې عقیدې د ماهیت او حقیقت په اړه د مذهبونو نظرونه توپیر ولري، مګر د هغې عمومي او ټولیز حقیقت له هر ډول بحث او لانجې څخه بهر دې او هر څوک یې مني.
همدغه فطري حقیقت د دې لامل شوی چې د تاریخ په اوږدو کې د انسانانو ټول نسلونه په آخرت او د انسان د پیدایښت په مقصد باندې باور ولري او د انسان په تصور او طبیعت کې ریښه ونیسي او په یقین بدل شي.
له همدې امله، آسماني دینونه هر یو د دې عقیدې د یادونې او د هغه د حقیقت روښانه کولو لپاره راغلي او د ثابتولو لپاره یې پلان لري؛ ځکه چې د دې عقیدې جوهر په ټولو انساني نسلونو کې شتون لري. همدارنګه د فيلسوفانو فلسفي بحثونو او څېړنو هم خپلې ټولې هڅې د شيانو پر موخو او اصلي لاملونو متمرکزې کړې، څو د وجود او ژوند نظريې پر هغو ولاړې کړي. په همدې خاطر فیلسوفانو د انسان د پیدایښت په مقصد او د هغه د موجودیت په وظیفه کې خپلې هڅې ترسره کړي دي؛ پرته له دې چې د خلقت کیفیت او د هغه علتونه او لاملونه په پام کې ونیسي.
خو د ډاروين نظريه د مخلوقاتو پيدايښت او تکامل، خالص طبيعي عواملو او لاملونو ته منسوبوي او د ده په اند طبيعت ړوند عمل کوي او په دې برخه کې کوم ځانګړي اصول او قوانين نه لري. دې مسئلې ته په پام سره، د ډاروین په نظر، د انسان د پیدایښت او وجود لپاره د یوې ټاکلې او مشخصې موخې په لټه کې کېدل، بې ګټې دي.
په دې لحاظ، د ډاروين نظريه چې هر څه يې له طبيعت او د هغه له قوانينو سره تړاو لري، د دين او د طبيعت د نظريې يوه برخه ده او په يو ډول يې په آخرت باندې د الحاد او کفر او د پیدایښت د موخې تبليغ او پراختيا ده. د ډاروین له نظره انسان تر ټولو غوره مخلوق دې او د نورو مخلوقاتو په پرتله په تکامل او وده کې اصل دې، خو د دې لپاره چې ټول مخلوقات اصلاح شي، انسان هم د نورو مخلوقاتو په کتار کې ځای لري. «جولین هکسلي» لیکي: “هغه څه چې یقیني دي هغه دا دي چې انسان په اوسني وخت کې ترټولو غوره مخلوق دې، مګر کله ناکله یوه چونګښه یا موږک د هغه ځای نیسي.”
په آخرت او د انسان د پيدايښت د مقصد په اړه د دې ډول باور نتيجه چې د ډاروين د نظريې په واسطه غربي ټولنه کې خپره شوه، دا شوه چې غربي علومو د انسان د پيدايښت مقصد ته فکر او پاملرنه په بشپړه توګه هېره کړه او په دې عقيده شول چې دا موضوع د څیړونکي لپاره هیڅ ګټه نلري او دا به د هغه د کار په دائره کې شامل نه وي او علوم لکه طب، ستورپوهنه، جیولوژي او د ژوندي موجوداتو علوم او نور علوم به د دیني علومو ځای ونیسي.
د انسان د پیدایښت لپاره د موخې او مقصد په نشتون باندې ایمان او باور د «مصادفه» (ناڅاپي پېښو) د نظریې د رامنځته کېدو لامل شو او د ملحدانو او کافرانو لپاره د هغوی د بې بنسټه او درواغو اندونو او نظریاتو د اثبات په برخه کې د تېښتې لاره هواره کړه.
دا بدې اغیزې په آخرت او د انسان د پیدایښت په اصلي موخې باندې د باور نه لرلو نظري او فکري پایلې وې، خو د عملي ژوند په ډګر کې په دې مسله د باور کولو پایلې ډېرې وېروونکې وې؛ په دې ډول چې د اروپا د خلکو او په ځانګړې توګه د هغو نسلونو په منځ کې چې د نرمۍ احساس یې درلود، د ژوند ارزښت له لاسه لاړ او د نا امیدۍ، تباهۍ او انحطاط احساس په دوی غالب شو. د همدې عقیدې په پایله کې په اروپا کې یو داسې ځپل شوی او لالهاند نسل را لوی شو چې د مخلوقاتو د پیدایښت موخه او هدف ته یې هیڅ پام نه دې کړی او معنوي ضعف د دوی په لوستي او فرهنګي نسل باندې سیوری غوړولی و.
په همدې خاطر د لوېديځو نسلونو د فرهنګ او تمدن ظاهري بڼه ښايسته او غولوونکې شوه، خو په دننه کې داسې مغشوش، حيران او ماتې خوړلي نسلونه پراته دي چې د کومې موخې او مقصد تصور هم نه کوي.
