په نېکۍ امر کول او له بدیو نهی کول پر نورو امتونو د دې امت د برتری لامل دی. دا دیني مسله په نورو پخوانیو امتونو باندې د دې امت برتري څرګندوي. په لاندې مبارک آيت کې الله جل جلاله د امر بالمعروف او نهی عن المنکر په اړه بحث کړی دی او د ايمان له يادولو مخکې يې ياد کړی دی. له دې آيت څخه څرګندیږي چې د ايمان بشپړتيا د امر بالمعروف او نهی عن المنکر پورې تړلې ده او كه امر بالمعروف او نهی عن المنکر نه یي، نو په الله تعالی باندي ایمان به متحقق نه شي. په لاندې آيت کې الله جل جلاله فرمايي: «كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ»؛ يعنې: «”تاسو غوره امت ياست چې د خلکو لپاره مبعوث شوي یاست، په نېکۍ امر کوی، له بديو نهی کوی او پر الله ايمان لری.»
امر بالمعروف او نهی عن المنکر د الله تعالی د اوامرو اجابت دی؛ الله سبحانه و تعالی ټولو مسلمانانو ته دنده سپارلې ده چې د دې لپاره چې دین په سمه توګه(د امر بالمعروف او نهی عن المنکر له لاري) ورسول شي، ترڅو دا هدف او مسئولیت په بریالیتوب سره ترسره شي، په لاندې آیت کې الله جل جلاله فرمایي: وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»؛ يعنې: « او په تاسو کې بايد يوه ډله وي چې [خلک] نيکو کارونو ته راوبولي، نيکو کارونو ته يې امر کړي، او له بدو کارونو څخه یې نهی کړي، او همدغه کسان دي چې نجات مومي.»
ابن کثير رحمه الله د پورتني آيت په تفسير كې ليكي: «په حقيقت كې د خداى تعالى مطلب دا دى چې پکار ده په تاسو كې يو داسې قوم وي چې هغه خیر کارونو ته دعوت وکړي، ښه شیانو ته امر وکړي او له بدو کارونو خلک منع کړي.»
علامه سعدي د دې آيت په تفسير كې ليكلي دي: «دا آيت د الله تعالى له لوري د مؤمنانو لپاره یو لارښود دى چې د دوى له جملې څخه باید يوه ډله رامنځته شي چې د دعوت د چارو مسئول وي او د دوى دنده د دين لارښونه وي. او د اسلامي علومو علما او پوهان باید د هغه په راس کې وي او هغه مبلغین چې خلک دین ته راوبولي، منحرف خلک د دین استقامت ته دعوت کوي او د الله تعالی په لاره کې مجاهدین هڅوي. همدارنګه هغه کسان چې د اسلامي شريعت او د هغه د احکامو لکه پنځه بناو: لمونځونه، زکات، روژه، حج او داسې نورو په اړه د عامو خلکو دنده پر غاړه لري بايد په دې برخه کې اساسي رول او فعاله ونډه واخلي.»
شیخ شعراوي رحمه الله هم لیکلي دي: «د آیت معنی دا ده چې ستاسو له جملې څخه ای اوریدونکو! باید یو ملت وي چې نیکۍ ته بلنه ورکړي.» او بل مطلب یې دا دی: «تاسو ټول باید داسي ملت شئ چې نیکۍ ته بلنه ورکړي.» هغه په دوام کې وايي چې ځینې علماء په دې اند دي چې د آیت تفسیر په لاندې ډول دی: «باید ستاسو په مینځ کې یوه ډله وي چې نیکو ته بلنه ورکوي او له بدیو څخه منع کوي.» په دې اړه هم ژور پوهاوی شته چې پورتني آيت داسي تفسیروي: “ټولې مسلمانې ډلې بايد داسې ملت وي چې نېکۍ ته بلنه ورکړي او له بديو منع کړي.» دا آيت ټول اسلامي امت ته بلنه ورکوي چې په دې صورت کې کومه ډله نه ځانګړې کیږي، چې په نېکۍ امر وکړي او له بديو منع کړي او نور له دې کاره ډډه وکړي، بلکې پر ټول اسلامي امت فرض دی چې په نېکيو امر وکړي او له بدیو منع کړي. او څوک چې په یوو حكم پوهيږي، په هغه لازمه ده چې نورو ته يې ورسوي.
الله تعالی موږ ته یادونه کوي چې موږ واک او حاکمیت هغه چا ته ورکوو چې درې مهمې ځانګړتیاوې لري. یو له هغو څخه امر بالمعروف او نهی عن المنکر دی. په يوه آيت كې یادونه شوې ده چې یو اسلامي دولت باید په نظام كې داسې تدبير ولري چې په هغه ښه کارونو ته امر وكړي او له بديو څخه خلک منع كړي او حكومت بايد په دې برخه کې اقدامات وکړي، د دې موضوع اړوند آیت داسې دی: «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ»؛ ژباړه: هغه کسان که موږ دوی ته په ځمکه کې واک ورکړو، نو لمونځ به اقامه کوي، زکات ورکوي، په ښو کارونو امر کوي او له بدو څخه به منع کوي، او د هر څه پای د الله لپاره دی. »
په مختلفو آيتونو کي راغلي دي چي هر هغه څوک چي امر بالمعروف او نهی عن المنکر پرېږدي، هغه به د منکرينو له جملې څخه شميرل کيږي او هغه به انجام ولري. په دې موضوع پورې اړوند آيت داسې دى: «فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ»؛ ژباړه: «نو کله چې دوی هغه څه هېر کړل چې دوی ته پند ورکړل شوي وو، نو موږ هغه کسان وژغورل چې له بدیو منع کول او هغه کسانو چې ظلم کوي، د دوی د نافرمانۍ او فسق له امله موږ دوی ته سخت عذاب ورکړ.»
په دې آيت كې د مؤمنانو هغه سپېڅلي صفتونه بيان شوي، چې الله تعالى يې ستاينه كوي او دوی ته د جنت زېرى وركوي، هغه ځای د ټولو مؤمنانو وروستۍ موخه ده؛ علامه آلوسي رحمه الله په دغه مشهور آيت کې، معروف په ایمان باندي او منکر په شرک باندي تعبیروي، چې دغه تعبیر خپله د امر بالمعروف او نهی عن المنکر مقام بيانوي: التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ»؛ ژباړه: « (هغوی) توبه کوونکي، عبادت کوونکي، شکر ادا کوونکي، روژه نيوونکي، رکوع کوونکي، سجده کوونکي، معروفو شیانو امر کوونکي، منکر شیانو ته نهی کوونکي او هغه کسان دي چې د خدای حدود [او حکمونه] ساتي او مومنانو ته زیری ورکړئ.»
