په ټوله نړۍ کې د بې وزلو سره خواخوږي د مرستې کولو بنسټ دی او که څه هم دا مسله ارزښتناکه ده، خو د دین هدف دا دی چې د خپل بیرغ په ټولو برخو کې اوچت کړي. په دیني نظام کې له اړمنو سره د مرستې موخه نه یوازې د هغوی مادي اړتیاوې پوره کول دي، بلکې د هغوی معنوي اړتیاوې هم باید پوره شي او زموږ د مرستندویانو دا دنده له نورو هېوادونو سره توپیر کوي. ټول هغه کارونه چې په انسان پورې اړه لري دوام نه کوي، مګر کله چې هغه الهی شي، د تل لپاره اغیز لري او تل پاتې کیږي، او موږ باید هڅه وکړو چې خپل کارونه الهي جوړ کړو ترڅو تل پاتې شي.
په دې کور کې چې هیڅ شتمني نه پاتې کیږي د ضمیر د سکون احساس یو ډیر ارزښتناک نعمت دی. په دې فاني نړۍ کې ډېر داسې کسان شته چې ډېر محتاجان یې شتمن کړي دي، خو د دوی ارزښتناک خدمتونه د راز په څیر پاتې دي چې یوازې خالق او دوی پوهیږي او بس! کله چې تاسو له یوه نېک سړي څخه وپوښتئ چې د ټولنې د بې وزلو خلکو لپاره یې کوم خیر او خوښونکي کارونه کړي دي، هغه وايي: “د دې شیانو پوښتنه مه کوه، زه نه غواړم چې کارونه مې اعلان شي …” او نور ښه خلک هم موافق نه دي چې د زیانمنو سره د مرستې لپاره خپل خدمات او هڅې خپرې کړي.
د هغو کسانو او کورنیو لپاره چې د بې وزلۍ له امله د سم ژوند چمتو کولو توان نلري مالي – معنوي ملاتړ د انساني نفس ښکلی تکامل یوه ښکلې څرګندونه ده چې هڅه کوي د اړمنو او محرومو ستونزو یوه برخه حل کړي او د یوې برخې اړتیاوو ته ځواب ووایی.
په قرآن کریم کې د بخښښ او خیرات په اړه ډېر آیتونه راغلي دي. د مثال په ډول د قرآن کریم د آیت مفهوم دی: «د متقیانو یوه نښه هم د خدای په لارې کې انفاق او مصرف کول دي، د هغه شیانو څخه چې موږ دوی ته ورکړي دي(د دوی روزي) » نورو الهي دینونه هم خلکو ته د ښو کارونو امر کړی دی.
علماوو او مفکرینو له معلولینو، بې وزلو او اړمنو سره د مرستې په اړه ډېر څه ویلي او ټینګار یې کړی دی.
د روژې مبارکه میاشت الله تعالی ته منسوبه ده، هغه میاشت چې له برکتونو، رحمتونو او مغفرتونو ډکه ده، د قرآن کریم د نزول میاشت ده، چې د قدر دا عظیمه شپه پکي شته، هغه شپه چې له زره میاشتو افضله ده. رمضان هغه میاشت ده چې ورځې او شپې یې له غوره شیبو څخه دي، خو له دې سپېڅلې میاشتې څخه موږ ته څه ګټه اخیستلې او څومره فضیلت مو پکي ترلاسه کړی دی؟!
دا ګرانه او قیمتي میاشت د زرګونو رحمتونو سربیره په زرګونو اسرارونه او په زرهاو اخلاقي درسونه هم لري چې روژه نیونکي باید له دې الهي ازمایښت څخه په فخر او حقایقو پوه شي.
له نورو سره مرسته کول ډېر ښه کار دی چې په اسلام کې پرې ټینګار شوی دی.
ځینو ته خدای ډیر مال ورکړی دی او ځینو ته کم مال، او ځینی خلک دومره غریب دي چی دومره پیسې نه لري چی د خوراک په واخلي.
دا د ژوند قانون دی چې هغه خلک چې شتمن دي باید د هغه سره مرسته وکړي چې بې وزله دي.
د مؤمن دا عمل دوې ګټې لري: لومړی دا چې بې وزله خلک د نورو په څېر ښه ژوند کولای شي او دوهم دا چې الله تعالی په قرآن کریم کې فرمایلي چې څوک چې له نورو سره مرسته وکړي، الله تعالی به د اړتیا په وخت کې ورسره مرسته وکړي.
خو مرسته باید په داسې ډول ونه شي چې اړمنو خلکو شرمنده کړي، بلکې د امکان تر حده باید له نورو پټ شي.
خدای نیکمرغي او مهربانۍ زموږ د انسانانو په وسيله، نورو ته رسوي، د خپلو بندګانو د ژوند غوټي خلاصوي، او د اړتیا وړ خلکو پر سترخانه باندي ډوډۍ ایږدي.
موږ انسانان له خپل ځانه هیڅ نه لرو او هر څه چې کوو یا څه چې کولای شو، دا ټول د الله تعالی له فضل او رحمت څخه سرچینه اخلي او نېکمرغه هغه انسان دی چې د بندګانو په وړاندې د خدای د خیر منځګړیتوب کوي.
د نیکو اعمالو لپاره هیڅ حد نشته، له نورو سره مرسته کول کیدای شي مالي او معنوي وي، څوک چې ښه مالي توان ولري هغه د غریبانو سترخان له ډوډۍ ډکه وي، او بل څوک دومره مال نه لري خو پوره علم لري، او د هغه د لاري خلکو سره مرسته کوي.
انسانان ټولنیز مخلوق دی او یوځای ژوند کول زموږ لپاره ګټه ده. هر انسان د خپل ژوند په اوږدو کې له ډېرو ستونزو سره مخ کېدای شي، چې په یوازې ځان پري نه شي برلاسی کولای.
کورنۍ، ملګري، ګاونډیان او حتی په ځینو مواردو کې اجنبیان کولی شي د هغه د ستونزو په حل کې مرسته وکړي.
دا فکر کول غلط دي چې موږ هیڅکله په ستونزو کې نه ښکېل کیږو او د نورو مرستو ته اړتیا نه لرو، ځکه چې موږ انسانان دومره توان نه لرو چې ټولې ستونزې په خپله حل کړو.
له اړمنو سره مرسته کول په حقیقت کې له خپل ځان سره مرسته کول دي ځکه چې موږ به د خپلو ښو او بدو عملونو پایله ووینو او زموږ مرسته موږ ته د الله رضایت او د خپل زړه د خوښۍ احساس را په برخه کوي او زموږ په ژوند کې برکت راولي. زموږ شاوخوا ښه خلک تل هڅه کوي د نورو سره مرسته وکړي او کوښښ کوي چې د خلکو ارمانونه ور پوره کړي.
صدقه کولای شي نړۍ نوره هم ښکلې کړي، زموږ هر یو دا هیله لري چې نور په نړۍ کې جګړه او دښمني نه وي، او البته دا هیله له ذهن څخه لرې نه ده. په ځانګړي توګه هغه وخت چې زموږ اراده په رښتیا هم د نورو سره مرسته کول وي. د نیکو خلکو یوه ځانګړنه دا ده چې دوی هیڅکله د خپلو غوښتنو د لاسته راوړلو لپاره د نورو خلکو څخه د وسیلې په توګه کار نه اخلي.
دوی په هیڅ وجه له نورو سره دښمني نه کوي، له نورو سره مهربانه دي او اخلاق یې د نورو له اقتصادي طبقې سره توپیر نه لري. موږ باید تل د دې خلکو په چلند کې مثبت خصوصیات ولټوو او دوی ته دا ور زده کړو چې خدای پاک له نیکو خلکو سره مینه لري او تل موږ ته د داسې خلکو د اخلاقو پیروي کولو امر کوي.
پایله: موږ باید دا زده کړو چې صدقه یوازې زموږ د پېژندونکو لپاره نه ده او موږ باید د نورو لپاره هم د خیر کارونو لامل وګرځو، موږ کولی شو د خپلو څنګلورو سره مرسته وکړو چې په ژوند کې ستونزې لرې کړي. او دا به زموږ لپاره ښه وي چې دې کار ته دوام ورکړو.
