معتزله (دوه اويايمه برخه)

لیکوال: "ابوعائشه"

معتزله (دوه اويايمه برخه)

د امت اجماع

د اولياو د کرامت اثبات هغه مسئله ده چې د امت سلف د هغه په اړه اجماع کړې ده. د قرآن او د رسول الله صلی الله علیه وسلم د سنت‌و په ډېرو نصوصو باندې په تکیه کولو سره، اهل سنت د اولیاوو په کرامت باندې متفق دي.

د علماو اقوال

علامه رازي رحمه الله د کرامت په اړه وايي: «د معتزله او استاد ابو اسحاق په خلاف، کرامت په پکې روا دی، د معتزله‌و په خلاف.»
علامه نووي رحمه الله د یوه حدیث په شرح کې چې د حضرت ابوبکر صدیق رضي الله عنه ته مېلمه راغلی و او په خوړلو سره یې خواړه زیات شول، وایي: «دا حدیث د حضرت ابو بکر صدیق رضي الله عنه په ښکاره کرامت باندې دلالت کوي. ابوبکر صدیق رضی الله عنه او د اولیاوو کرامت ثابتوي؛ د اهل سنت او جماعت مذهب هم همدا دی، د معتزله‌و په خلاف.»
عمر بن سلیمان عتیبي په خپل کتاب “الرسل و الرسالات” کې لیکي: «د اهل سنتو له اصولو څخه یو دا دی چې دوی د اولیاء کرامو کرامت او خارق‌العاده شیان چې خدای په هر ډول علومو او مکاشفاتو او هر ډول ځواک او نفوذ له لارې رامینځته کوي تصديق کوي.»
علامه تفتازاني رحمه الله وايي: «د کرامت د حقانيت ثبوت هغه اخبار دي چې له صحابه کرامو او له هغو څخه وروسته کسانو څخه روايت شوي دي. نو له دې څخه انکار ممکن نه دی، په ځانګړې توګه د مشترک شي [چې د کرامت ظهور دی]، که څه هم په آحاد روايت سره یې تفصیل بیان شوی دی.»

عقلي دلایل

امام رازي رحمه الله د کرامت د ثابتولو لپاره دوه عقلي دلایل ذکر کړي دي او موږ به د هغو څخه یو لاندې ذکر کړو:
بنده د الله تعالی ولي دی؛ ځکه الله جل جلاله فرمايي: «الله ولي الذین آمنوا»؛ «الله تعالی د مؤمنانو ولي دی.» او همدارنګه فرمايي: «إن أولیاء الله لا خوف علیهم ولا هم یحزنون»؛ «د الله تعالی په اولياو باندې نه بېره شته، او نه به هم هغه غمجن کيږي.»
په دې آيتونو سره دا ثابته شوه چې څښتن تعالی د بنده ولي دی او بنده د څښتن تعالی ولي دی او الله سبحانه و تعالی د بنده حبيب دی او بنده د الله جل جلاله حبيب دی، لکه څنګه چې فرمايي: «يحبهم ويحبونهم» او همدارنګه: « والذين آمنوا أشد حبا لله».
کله چې دا شیان ثابت شي او بنده د لوی خدای په توفیق سره يې اوامر پر ځای کړي، او د هغه رضایت ترلاسه کړي نو دا بعيد نه دی چې مهربان او رحم کوونکی خدای به یې هم غوښتنه پوره کړي. خدای تعالی فرمايي: «وأوفوا بعهدی أوف بعهدکم»؛ «او زما تړون [په بشپړه توګه] پوره کړئ، ترڅو [زه هم] ستاسو عهد پوره کړم.»

یادونه:

هغه څه چې تر اوسه وړاندې شوي د اهل سنت او جماعت او معتزله‌و تر منځ اختلاف وو، او نور مسايل هم شته چې په دې ليکنه کې نه ځاييږي. له همدې امله، موږ يې په دې مقاله کې د بیان کولو څخه ډډه کوو.
هغه کسان چې د دې موضوعاتو سره علاقه لري کولای شي لاندې کتابونه ولولي؛
د عقاید النسفیه شرحه؛
آراء المعتزلة الأصولية دراسة و تقويما؛
تفسير البيضاوي
او په دې مقالو کې ټول کارول‌شوي کتابونه.

ادامه لري…