ولې الله جل جلاله په سترګو نه لیدل کېږي؟ (اتمه برخه)
د الله جل جلاله د وجود له اثبات وروسته ملحدین دا نیوکه کوي چې ولې الله جل جلاله نه لیدل کېږي؟ یا وایي چې الله تعالی به په ځمکه زموږ لپاره یوه ځانګړې پته ښودلې وای چې موږ انسانان به ورتلو او هلته به مو پرې ایمان راوړ – نعوذ بالله -، ځينې وخت دا هم وایي چې په آسمان باندې به یې دا لیکلي وای چې خدای شته یا دې ته ورته نورې خبرې…
دا هغه پوښتنې دي چې مشرکینو هم له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه کړې وې، چې الله جل جلاله یې په قرآن کې ددې پوښتنو ځواب داسې ورکړ: [وَقَالَ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْمَلَائِكَةُ أَوْ نَرَى رَبَّنَا لَقَدِ اسْتَكْبَرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ وَعَتَوْا عُتُوًّا كَبِيرًا (الفرقان: ۲۱)] ژباړه: هغه کسان چې زموږ حضور ته د وړاندې کېدو فکر نه لري وایي: ولې موږ ته ملائکې نه رالېږل کېږي؟ یا دې موږ خپل رب ووینو؛ دوی په خپل نفس کې ډېر مغروره شول او په خپله سرکښۍ کې له حده ووتل.
قرآنکریم د مشرکینو او معاصرو ملحدینو ددې نیوکو او پوښتنو ځواب په ډېر مختصر او جامع ډول ورکړی، الله جل جلاله فرمایي: [لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ (الأنعام: ۱۰۳)] ژباړه: کتنې (سترګې) الله تعالی نشي درک کولای، او الله تعالی سترګې درک کوي، هغه ډېر باریک بین او باخبره دی.
دا چې موږ نشو کولای الله جل جلاله په خپلو سترګو ووینو دوه لاملونه لري:
لومړی لامل: لکه په پورتني آیت کې چې ذکر شوی، زموږ سترګې نشي کولای چې الله تعالی وویني، یا د الله تعالی له لیدلو څخه زموږ سترګې عاجزې دي، ځکه چې د یو څیز د لیدلو لپاره اړینه ده چې هغه څیز دې حدود او اړخونه ولري؛
حدود او ابعاد (اړخونه) (Dimension): یو څیز باید طول (اوږدوالی)، عرض (پراخوالی) او حجم (Length, Width, Height) ولري چې په سترګو ولیدل شي، یعنې د یو څیز د لیدلو لپاره اړینه ده چې نوموړی څیز حدود او اړخونه ولري یا له هر لوري پیل او پای ولري، خو که یو څیز نوموړې ځانګړتیاوې ونلري موږ یې نه شو لیدلای، الله جل جلاله لا محدود ذات دی یعنې حدود نه لري له همدې امله یې موږ لیدلای هم نه شو؛ روی اې ورغس (Roy A Varghese) وایي: کله چې تاسو په دې پوه شئ چې د الله تعالی د تصور معنا څه ده؟ نو تاسو په دې هم پوهېږئ چې یو لامحدود څیز په جسماني ډول نه لیدل کېږي، ځکه په جسماني ډول د یو څیز دلیدلو لپاره اړینه ده چې نوموړی څیز یو مشخص حجم، رنګ او بڼه ولري[1].
دوهم لامل: دا چې ولې موږ الله نشو لیدلای لامل یې دا دی چې دا د الله له لوري یوه ازموینه ده، چې څوک په الله جل جلاله په داسې حال کې ایمان راوړي چې هغه یې لا په خپلو سترګو نه دی لیدلی، او څوک په همدې بهانه چې موږ الله نه وینو له ایمان راوړلو څخه مخ اړوي؟
کله چې موږ په خپلو سترګو الله تعالی ووینو بیا خو د ایمان ماهیت او اصلیت له منځه ځي او د امتحان مسئله هم تحقق نه مومي، د لیدلو په صورت کې خو هر شخص د الله تعالی په وجود ایمان راوړي؛ د بېلګې په ډول په ښوونځي کې چې کله ښوونکی ازموینه اخلي نو له زده کوونکو څخه کتاب او هر هغه څه چې د ازموینې اړوند معلومات پکې وي ټولوي، دا ځکه چې که کتاب او اړوند څیزونه له زده کوونکو سره پرېږدي او زده کوونکي خپله پارچه د کتاب له مخې ولیکي بیا خو د ازموینې حقیقت او مفهوم له منځه ځي او ازموینه نه ګڼل کېږي.
اوس راځو دې ته چې ولې الله جل جلاله په آسمانونو خپل نوم نه دی لیکلی چې بیا انسانانو هغه ته په کتو د الله په وجود باور کړی وای؟ دا ځکه چې الله جل جلاله په هر څیز کې له نوم لیکلو څخه په ډېر دقیق او کره ډول داسې ربط او تړاو رامنځته کړی چې د هغه په وجود دلالت کوي، که په آسمانونو د الله نوم نشته پر ځای یې ستوري شته، که په دې فکر وکړو چې د یو نوم لیکل ډېر پېچلی کار دی او که د ستورو دا نظام؟ ښکاره ده چې د ستورو دا شته نظام ډېر پېچلی او د الله تعالی په وجود ښکاره دلیل دی.
ملحد د الله تعالی د شتون د ثابتولو لپاره د نامناسب دلیل غوښتنه کوي، یعنې د الله تعالی د اثبات لپاره د داسې دلیل غوښتنه کوي چې له عقل او منطق څخه لرې ده، ځکه که چېرې الله تعالی په آسمان دا ولیکي چې: په ما ایمان راوړئ؛ نو دا به په کومه ژبه لیکي عربي، پښتو، فارسي، انګلیسي، اردو او…..؛ بل دا چې که چېرې په آسمان لیکل شوي هم وای نو ملحدینو به ددې ټولو منظمو کائناتو په څېر دا لیکنه هم اتفاق او تصادف ګاڼه. الله تعالی که په آسمان لیکل نه دي کړي خو په داسې یوه جامعه طریقه یې خپلو بندګانو ته الهي تصور ورکړی چې هر لوستی او نالوستی او په هره ژبه خبرې کوونکي پرې پوهېږي، یعنې په کائناتو کې شوی اوډون د خالق په وجود د ایمان راوړلو لپاره بسنه کوي.
له دې سربېره ډېر داسې څیزونه دي چې موږ یې لیدلای نشو خو منلي مو دي او باور پرې لرو د موبایل سګنال، سب اټومیک پارټیکلونه (Sub atomic particles)، برېښنایي جریانونه (electromagnetic waves) ، هوا (Air) او… ټول هغه څه دي چې موږ له لیدلو پرته منلي.
د الله تعالی د لیدلو په تړاو که څوک دا وپوښتي چې په جنت کې به مؤمنان څنګه الله تعالی ویني؟ ځواب یې دا دی چې په دنیا کې د انسانانو سترګې د الله تعالی د لیدلو ځواک او وړتیا نه لري، خو هغه الله تعالی چې په خپل قدرت سره دا کائنات پیدا کولای شي دا قدرت هم لري چې په جنت کې د انسانانو د سترګو دا کمزوري له منځه یوسي او د خپل دیدار ځواک ورکړي.
[1] The wonder of the world: A Journey from modern science to the mind of God.
