لیکوال: عبدالحی لیان

شیطان لمانځنه (دویمه برخه)

2.1.1. د شیطان د اصطلاح کارول

دا کلمه یو عام استعمال لري چې د هر هغه ناوړه او زیان رسونکي مخلوق لپاره د صفت په توګه کارول کیږي چې د سمې لارې څخه اوښتی او غواړي نورو ته زیان ورسوي. هغه مخلوق چې د تفرقې، نفاق او فساد د رامنځته کولو هڅه کوي. کله کله شیطان ابلیس ته ویل کیږي. په دې صورت کې د “الف” او “لام” سره، دا د ځانګړي شیطان (ابلیس) معنا لري. د شیطان کلمه، یو ځانګړی نوم نه دی؛ ځکه چې د شیطان اصلي معنا له سمې لارې څخه انحراف دی. دا مفهوم د پیري، انسان، حيوان او نورو په اړه کې کارول کیږي. په هر صورت، د جني شیطان چې د دې کلمې عام مفهوم دی او د خلکو د ګمراه کولو لپاره یې قسم خوړلی دی، د حق څخه د انحراف او د خدای د اطاعت د لارې پریښودلو یوه غوره بیلګه ده. بايد يادونه وشي چې په قرآنکريم کې د شيطان کلمه ۸۸ ځله راغلې ده. ۶۴ ځله د واحد او د معرفې په ډول، ۶ ځله د واحد او نکرې په ډول، ۱۸ ځله د جمع په ډول کارول شوی دی. بې له شکه په قرآن کریم کې د دې کلمې پراخ بیان د دې اړوند موضوعاتو اهمیت په ګوته کوي.

3.1. شیطانیزم (شیطان لمانځنه)

لومړۍ پوښتنه چې د “شیطانیزم” اصطلاح په اوریدلو سره د هر لوستونکي په ذهن کې څرګندیږي د هغه څرنګوالی دی. مطالعات ښیې چې شیطانیزم مختلف معنا او مفکورې لري چې باید له یو بل څخه توپیر ولري.

1.3.1. پراخ مفهوم

په دې معنا شیطانیزم د روح د غوښتنو تعقیب او د شیطان د لالچونو او وسوسو لخوا غولول دي. موږ په قران کریم کې لولو: «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ ۖ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ» ژباړه: (ايا ما له تاسو سره د ادم اولاده دا وعده نه وه کړې چې تاسو به د شيطان عبادت نه کوئ، چې هغه ستاسو ښکاره دښمن دی؟!) په ښکاره ډول د شيطان عبادت په دې معنا دی چې شیطان خوا ته تلل، ګناه ته لمن وهل، د الهي تړون ماتول دی او دا نکته ده چې انسان هیر کړې چې شیطان یې څرګند دښمن دی. علامه فخرالدين رازي د دې آيت په تفسير کې د شيطان د تصور پراخ مفهوم ته اشاره کړې ده.

2.3.1. عمومي مفهوم

په دې مفهوم کې د شیطانیزم کارول، چې پخوانی شیطانیزم هم بلل کیږي، د جادو په بڼه راغلی دی. د ځینو الهي سرچینو له مخې، د بشر د تاریخ په دوره کې، په ځانګړې توګه په پخوانیو وختونو کې، جادوګرانو د شیطانی ځواکونو د لاسته راوړلو لپاره د شیطان سره اړیکه غوښته. د دې ډول جادو نښې، په کوم کې چې دوی د شیطان سره خبرې اترې کولې، د پخوانیو امپراتوریو او پاچاهانو په محکمو کې موندل کیدی شي.

3.3.1. ځانګړی مفهوم

شیطانيزم په دې مفهوم کې دوه ځانګړي ډلې شاملې دي چې شیطان خپل معبود یا نمونه ګڼي او هغه ته د نږدې کېدو لپاره ناوړه اعمال او چلند کوي.

الف) کلیوالي شیطانیزم

دغه فرقه چې د عراق او ایران په کرد مېشتو سیمو کې اوسېږي او د شرقي شیطانیزم په نوم هم یادېږي، او د ایزدیانو فرقه بلل کېږي، چې تاریخ یې تر اسلام له مخه د خراسان په خاوره کې و چې د زردشتیزم او مانویزم تر اغیزې لاندې وه. د دوی په وینا، لومړنی مخلوق چې خدای پیدا کړ شیطان یا “ملک طاووس” وو. دوی د هغه طبیعت د خدای طبیعت ته ورته ګڼي او له ملک طاووس څخه وروسته شپږ نورې ملایکې جوړي شوي دي چې د خدای او انسان ترمینځ رابطې دي. ایزدیان شیطان د خدای تعالی د مخالف او دښمن په توګه عبادت نه کوي. بلکې دوی په دې باور دي چې شیطان هغه ملایکه ده چې که څه هم بغاوت یې وکړ او بیا د خدای له طرفه رانده شو، خو دوزخ ته له تللو وروسته یې هلته ۷۰۰ کاله دومره وژړل چې اوه کوزې یې د اوښکو ډکې شوې. او د خدای فضل او بخښنه ترلاسه کړه. او له دې امله چې د دې لیکنې هدف عصري شیطانيزم دی؛ له همدې امله د ایزدي فرقې په اړه به نور بحث ونه شي.

ب) عصري شیطانیزم

هغه څه چې په دې څېړنه کې څېړل شوي هغه غربي شیطانيزم دی چې په ننني عصر کې رامنځته شوی دی. نوی شیطانیزم، چې تمایل یې یوازې د ګناه او شهوت په لور دی؛ هغه جریان چې د انسان څخه بهر هر قانون او مکلفیت لغوه کوي حتی د شیطان په نوم؛ هغه رسم چې په هغه کې د شیطان نوم د بغاوت، نافرمانۍ او خود غرضۍ له سمبول پرته بل ځای نه لري.
ادامه لري…
Leave A Reply

Exit mobile version